Bill Gates was vorige maand even in Nederland. Management Team had een exclusief interview met de rijkste man ter wereld en vroeg naar zijn dromen, het grote gevaar dat Microsoft bedreigt en waarom software nooit foutloos zal zijn. “Tja, waarom is het zo moeilijk om foutloos golf te spelen.”
Een vriendelijke, wat verlegen man. Bill Gates is een geduldige veertiger geworden. Het laaiend vuur dat hem in zijn studententijd nachtenlang softwarecodes deed inkloppen, dat hem een miljardenbedrijf heeft doen opbouwen, dat hem soms onverwachts tot een woede- uitbarsting bracht, maar dat hem ook tot de rijkste man ter wereld heeft gemaakt, lijkt eindelijk geblust. Bill Gates is getrouwd, heeft drie kinderen en het Microsoft van vandaag is niet meer alleen maar zíjn Microsoft. Ruim drie jaar geleden trad Gates terug als ceo om ‘chief software architect’ van het bedrijf te worden. Volgens velen was dat de beste beslissing uit zijn loopbaan, niet alleen voor zijn eigen welbevinden, maar ook voor Microsoft. Bill Gates komt nu weer ontspannen en lachend een podium op voor een presentatie. Hij kan een groot deel van zijn tijd besteden aan wat hij echt leuk vindt: software ontwikkelen. Daarnaast heeft hij weer tijd voor zijn andere bezigheid, liefdadigheid. En ook Microsoft staat er beter voor dan ooit. Het grootste gevaar van een veroordeling wegens monopoligedrag is geweken. De internetballon is doorgeprikt en Microsoft is ook hier weer aan zet. En het bedrijf is bezig aan een charmeoffensief om het imago van een arrogant, slecht luisterend, monopolistisch bedrijf weg te poetsen. Te beginnen met betere producten: twee jaar geleden sprak Gates de ambitie uit om de computer even betrouwbaar en veilig te maken als het elektriciteitsnet of de telefoon. Het bedrijf wil weer luisteren naar zijn klanten. Naar aanleiding van de storm van protest tegen een nieuw licentiemodel voor bedrijven heeft Microsoft een adviesraad van klanten ingesteld die voortaan beleefd gevraagd worden wat ze van nieuwe plannen vinden. De zeshonderd hoogste managers van het bedrijf krijgen niet meer automatisch hun lucratieve optiepakketten, maar worden afgerekend op klanttevredenheid. Hé, is dit Microsoft? Ja, dit is het nieuwe Microsoft. Op een dag als deze houdt Bill Gates zes toespraken voor verschillende groepen, spreekt hij met een delegatie van de Nederlandse universiteiten, met de belangenvereniging Nederland-ICT en brengt hij een bliksembezoek aan het torentje van minister-president Balkenende. Tussendoor heeft hij tijd voor een exclusief interview met Management Team. Gates, nu 48, blijkt opvallend gewoon gebleven. Geduldig beantwoordt hij alle vragen, daarbij toch rusteloos heen en weer bewegend op zijn stoel. Blijkbaar is dat vuur niet helemaal gedoofd; hij heeft het alleen maar leren beheersen.
Volgens het Amerikaanse zakenblad Forbes staat er 40 miljard dollar op uw bankrekening. Waarom gaat u dan nog elke dag naar kantoor om te werken?
“Nou, ik kan maar weinig andere dingen bedenken die ik kan doen met mijn vaardigheden.”
U zou in een zeilboot de wereld rond kunnen varen.
“Dat is waar, maar mijn zeilkunsten zijn niet zo goed als van iemand die met zeilen is opgegroeid. Toen ik begon met Microsoft, had ik een droom. Ik droomde van een personal computer die stukken beter is dan de pc die we vandaag de dag hebben. En met een beetje geluk zullen we die pc in de komende tien jaar kunnen bouwen. Voor lezen, samenwerken, creëren, dat dat allemaal heel eenvoudig wordt.”
Daarvoor hoeft u toch niet elke dag naar kantoor? U kunt ook als een soort visionair op de achtergrond adviezen geven.
“Maar ik hou gewoon van de werkdag. Ik vind mijn werk met de stichting ook leuk, maar mijn fulltime baan is software bouwen. Daar ben ik goed in, dat is waar ik mijn hele leven over heb nagedacht. En er is nog veel werk te doen. Tegen de tijd dat ik zestig ben, zal iemand anders chief software architect zijn en de boel aansturen, ook al speel ik dan nog een of andere bescheiden rol. “Bovendien krijg ik de kans om met hele slimme mensen te werken, mag ik werken aan moeilijke problemen, en zijn er steeds weer nieuwe verrassingen. Als je je mensen goed ontwikkelt en je ziet dat ze succesvol zijn, geeft dat enorm veel voldoening.”
Maar uw leven is helemaal niet leuk, met al die bodyguards…
“We hebben een beperkte mate van beveiliging.” Kunt u bijvoorbeeld nog wel gaan winkelen met uw gezin? “Oh zeker. Ik heb geen problemen om de deur uit te gaan en dingen te ondernemen.”
Drie jaar geleden trad u terug als ceo om chief software architect van het bedrijf te worden. Wat deed u besluiten tot deze radicale stap?
“Ik wilde meer tijd aan technologie besteden. Toen ik nog ceo was, was het percentage van mijn tijd dat ik daaraan besteedde, gedaald tot 30. Toen ik erover nadacht hoe ik het meest kon bijdragen aan het bedrijf, besloten wij – nou ja, ik besloot het en vroeg Steve Ballmer of hij het ermee eens was – dat het goed zou zijn als hij ceo werd, zodat ik me meer kon focussen op de producten. Ik ben nog steeds betrokken bij veel dingen, maar Steve doet het prima. We zijn een team, we hebben alleen omgedraaid wie nummer één is en wie nummer twee.”
Volgens sommigen is het de beste beslissing die u ooit genomen heeft.
“Nou, ik denk dat ik meer goede beslissingen heb genomen. Beslissingen met meer impact. De manier waarop we de eerste IBM-pc hebben ontworpen, de focus van het bedrijf, de oprichting van Microsoft Research. Maar het was een goede beslissing, genomen in een tijd dat ik mijn aandacht over te veel zaken moest verdelen. Achteraf had ik het misschien een jaar eerder kunnen doen.”
Het was in de tijd dat Microsoft zich in de rechtszaal moest verantwoorden wegens vermeend monopoliegedrag.
“De rechtszaken namen een groot deel van mijn tijd in beslag, absoluut. Maar het was ook tijdens de internetrevolutie, toen iedereen dacht dat alleen startups de toekomst hadden en bedrijven zoals wij niet cool meer waren. We hadden bijvoorbeeld ongelooflijk veel moeite om goede mensen te vinden. Terwijl Microsoft nu voor een softwareontwikkelaar een behoorlijk unieke plek is om te werken.”
Wat heeft die beslissing voor u persoonlijk betekend?
“Mijn aandacht is niet meer zo versnipperd, ik zit veel meer boven op de dingen waar ik verantwoordelijk voor ben. Ik kan nu 60 procent van mijn tijd met de technologiegroepen doorbrengen in plaats van 30 procent. Dat betekent dat ik met ze kan brainstormen aan het begin van een project als alles nog open is, en dat ik niet halverwege een project hoef te zeggen: ‘hé, dat doe je verkeerd’. Het maakt de dialoog veel rijker. Ik weet veel beter wat de kracht is van de verschillende teams, weet wat er binnen een team speelt. En als er doorbraken zijn, kan ik veel sneller onze plannen wijzigen. Dus ja, het is erg goed voor mij geweest. Mijn laatste jaar als ceo was het minst plezierige, omdat ik meer probeerde te doen dan ik kon inpassen.”
Als Microsoft zijn belangrijkste man op de ontwikkeling van software zet, dan moet dat wel cruciaal zijn voor het bedrijf.
“Nou ja, we zijn een IT-bedrijf. Waar we op afgerekend worden, is doorbraaksoftware. De software die we in het verleden hebben ontwikkeld, hebben de mensen al. Dus we kunnen alleen geld verdienen als onze klanten vo doende vernieuwing in ons nieuwe product zien en de moeite nemen om het te installeren. De lat ligt dus heel hoog, eenvoudigweg omdat we moeten concurreren met ons eigen oude werk.”
Ik was vorige week op het hoofdkwartier van MIcrosoft in Redmond. Ik had het gevoel dat Microsoft veranderd is. Minder arrogant, bescheidener…
“Ik zou niet willen zeggen dat Microsoft ooit arrogant was.”
Mensen rondom Microsoft wel.
“Oh, als je onze concurrenten vraagt, die zeggen allerlei onbeschofte dingen. Het is niet hun taak om beleefd te zijn en dat doen ze dan ook niet.”
Maar ook de klanten vonden Microsoft vaak arrogant.
“De relatie met onze klanten is nu sterker dan een paar jaar geleden, omdat ze ons helpen initiatieven te ontplooien, bijvoorbeeld op het gebied van de licenties. In het verleden hebben we ze daar niet voldoende bij betrokken, we hebben daar een paar missers mee gemaakt. “Ook met de IT-afdelingen bouwen we nu betere relaties op. Historisch gezien is er altijd die dynamiek van de gebruikers, de kenniswerkers die de beste software willen, maar die arme IT-afdeling had slechts budget om het centrale computersysteem te onderhouden. Elke nieuwe softwaretool was voor hen dus vooral lastig. Een jaar of vijf jaar geleden begonnen we in te zien wat hun problemen waren, maar het heeft verschillende productcycli geduurd voordat ze verbetering konden zien. En ik denk dat we nu zover zijn dat ze zeggen: Microsoft kan beter, maar ze zijn een van de beste.”
Dus u denkt niet dat Microsoft arrogant werd gevonden?
“Nee, wat ik zeg is: we zijn zo’n succesvol bedrijf dat er altijd wel iemand is die denkt dat we arrogant zijn. Alleen al het idee dat iemand zo succesvol kan zijn als wij, zo innovatief mag zijn, zo veel slimme mensen kan inhuren, zo veel onderzoek mag doen, daar zal altijd wel iemand jaloers op zijn. Waarom mogen wij spraakherkenning doen en de tablet-computer? Dit is het leukste werk van de wereld en wij mogen het doen. En ja, als ik bij een ander bedrijf zou werken, een concurrent, zou ik waarschijnlijk ook jaloers zijn. Ik kan er ook niks aan doen, het leven is gewoon hard. “Het bedrijf luistert beter, maar onze toekomst is nooit verzekerd. Als we niet met mensen in contact treden, krijgen ze snel de indruk dat we arrogant zijn. Als we niet in een dialoog met mensen zijn en ze zien dat we een fout maken, zullen ze zeggen: zie je wel.”
Het concept van trustworthy computing, het idee dat computers net zo betrouwbaar moeten worden als elektriciteit, lijkt een voorbeeld van het nieuwe Microsoft. Microsoft zegt daarmee namelijk: tot nu toe was onze software niet erg betrouwbaar.
“Ja, maar dat geldt niet alleen voor Microsoft, het gaat over de hele industrie. Toen we 25 jaar geleden computersystemen ontwikkelden, hebben we er geen rekening mee gehouden dat deze infrastructuur gebruikt zou worden voor kritieke bedrijfsprocessen. En dus is het ontwerp niet zo betrouwbaar als het elektriciteitsnetwerk. Dat is een mea culpa, maar het gaat meer vooral ook over de toekomst van de IT. We hebben voor onszelf en de hele IT-industrie de lat heel hoog gelegd in de visie die we hebben uitgedrukt met het concept van trustworthy computing.”
Waarom is het zo moeilijk om foutloze software te ontwikkelen?
“Tja, waarom is het zo moeilijk om foutloos golf te spelen? Waarom is er geen foutloos tennis? Foutloze politici, waar zijn ze?”
Nou, in Californië hebben jullie nu Schwarzenegger.
“Democratie hoort te werken, ook al komt er af en toe een foute persoon op een positie… Het zou zelfcorrigerend moeten zijn. Hetzelfde kun je zeggen van software. Er komen systemen die blijven draaien ook al gaat de elektriciteit uit, of er gaat een schijf kapot, of er zit een bug in de software. Daarvoor moet je een stap terug doen en de hele architectuur opnieuw uitdenken. Er moet overcapaciteit zijn, zodat je een betrouwbaarheid kunt garanderen vergelijkbaar met het elektriciteitsnet, ook al zijn de individuele onderdelen imperfect. Er is geen onderdeel van het elektriciteitsnet dat perfect is, er is geen kabel die niet omver getrokken kan worden door een storm en geen generator die het niet kan begeven. En toch verwacht je dat het licht aangaat als je op het knopje drukt.”
Wat is het belang van Longhorn, de toekomstige versie van Windows.
“Elke drie jaar komen we met een nieuwe versie van Windows. Met Longhorn willen we Windows heel erg natuurlijk maken, dat je niet meer van alles hoeft te leren voordat je ermee kunt werken. De manier waarop je door je e-mail gaat, de manier waarop je je documenten doorzoekt, de manier waarop je door webpagina’s navigeert: dat werkt tegenwoordig allemaal op een verschillende manier. Daar willen we eenheid in brengen. Daarvoor maken we gebruik van de nieuwste database-technologie. Zelfs binnen Microsoft wordt Longhorn gezien als een erg ambitieus project, daar besteed ik dus veel van mijn tijd aan. Ik ben enthousiast over de doelen die we onszelf gesteld hebben, over de vooruitgang die we boeken. Maar het duurt nog zeker een paar jaar voordat we klaar zijn.”
Is er nog zoiets als ‘the next big thing’?
“Nou ja, Longhorn is ‘a big thing’ omdat het de gebruikersinterface vereenvoudigt. Spraakherkenning is ‘a big thing’. Het integreren van alle verschillende apparaatjes, zoals het Spot-horloge, de zakcomputer, de tablet-pc, de desktop, zorgen dat je gemakkelijk van het ene apparaatje op het andere kunt overschakelen, is ‘a big thing’. Er zijn heel wat dingen die het gebruik van de computer totaal zullen veranderen voor het einde van dit decennium.”
En in al die dingen heeft Microsoft een vinger in de pap?
“Absoluut. Alles wat met software te maken heeft, inclusief het beheer van al die systemen, de gebruikersinterface, spraak, de tablet-pc, op al die dingen zet onze r&d-groep zwaar in. We hebben in de afgelopen vier jaar ons r&d-budget verdubbeld. Zes miljard dollar is een van de grootste r&d-uitgaven van welk bedrijf ook ter wereld. En dat verdubbelen in deze tijd, waarin de economie niet geweldig draait, daaruit blijkt een hoop optimisme over de doorbraken die we verwachten.”
Wat is de grootste bedreiging voor Microsoft?
“Onze grootste bedreiging is altijd geweest dat we niet snel genoeg innoveren. Dan houden mensen namelijk gewoon de software die ze al hebben. Dat is altijd een grote uitdaging voor ons. We hebben een aantal geduchte concurrenten, zoals IBM op de bedrijven- en Sony op de consumentenmarkt. Maar onze grootste bedreiging is toch dat we ons tempo van innoveren niet kunnen volhouden.”
Dat Microsoft zelfvoldaan wordt.
“Inderdaad. Dat we vertragen. En omvang is de vijand van innovatie. Veel bedrijven verliezen hun scherpte op het moment dat ze succesvol worden. Ooit zullen Steve en ik met pensioen gaan en dan zal het bedrijf de uitdaging hebben om onder een nieuw managementteam innovatief te blijven. Dat duurt nog wel tien jaar, maar… We hebben mensen altijd verbaasd hoe we steeds weer inspelen op de grote veranderingen in de IT-sector. Toen internet opkwam, was er het idee dat startups als Netscape internet echt begrepen en wij niet. Achteraf kun je zeggen dat als zij met internetsnelheid gingen, wij met twee keer de snelheid van internet moeten zijn gegaan toen we eenmaal de juiste focus hadden.”
Waar ligt u wakker van?
“Ik heb niet de gewoonte om in dergelijke emotionele termen te denken. Dit is een baan die ik al meer dan vijfentwintig jaar heel gelijkmatig en kalm uitoefen. Als ik een nieuw product zie, heb ik soms moeite in slaap te vallen omdat ik er opgewonden over ben. En als de verschillende onderdelen van het bedrijf niet goed met elkaar samenwerken, raak ik geïrriteerd, omdat het een voorbeeld is van hoe de omvang van het bedrijf tegen ons kan werken in plaats van voor ons. We kunnen alleen een nieuwe versie van Windows ontwikkelen omdat we zo’n omvangrijke r&d hebben. Een nieuwe versie van Windows kost evenveel als de eerste reis naar de maan, of de ontwikkeling van een compleet nieuw vliegtuig als de 747.”
U heeft drie kinderen. Wat zou u ze mee willen geven?
“Ik had als kind het geluk dat ik een gevoel van nieuwsgierigheid had en een verlangen om zoveel mogelijk te lezen. Ik had het gevoel dat als ik maar genoeg over de dingen nadacht, ik ze wel zou snappen. Dat is een geweldig gevoel voor kinderen om te hebben. Ik hoop dat ik ze dat gevoel mee kan geven.”
CV Bill Gates
1955 > geboren in Seattle
1968 > ontdekt de computer en begint met programmeren
1973 > studie Harvard
1975 > richt samen met Paul Allen Microsoft op, breekt studie af
1980 > ontwikkelt besturingssysteem voor IBM-pc
1995 > schrijft boek The road ahead
1999 > schrijft boek Business @ the speed of thought
2000 > treedt terug als ceo om chief software architect te worden
Bill Gates is getrouwd en heeft drie kinderen
