Gezond zijn is niet langer vanzelfsprekend na de 45. Gezond eten dus, bewegen, op je cholesterol letten, matig drinken en dreun het rijtje maar op. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, al helemaal met een stressvolle, verantwoordelijke baan.
Zit je niet te puffen?” vragen mensen Eric Bartels (45 jaar, 145 kilo, 1.95 meter lang) wel eens. Het antwoord van de oprichter van MagicMinds, tegenwoordig directeur van het Amsterdamse marketingbureau Zonq: eerlijk gezegd niet. Ja, als hij hijgend een trap op klimt, voelt hij wel dat hij zo langzamerhand heel wat kilo's meetorst. “Na je veertigste kruipen die kilo's er vanzelf aan”, aldus Bartels. Toen hij kort geleden fanatiek aan het joggen en squashen ging, kreeg hij last van zijn gewrichten, een drinkgelag kost hem al gauw het hele weekend, sneller moe is hij ook en hij heeft sinds kort een leesbril. Maar over zijn gezondheid, geen zorgen. “Naarmate ik ouder word, heb ik minder last van hypochondrie.” Met behulp van zenboeddhisme leerde hij dat die hypochondrie zijn manier was om krampachtig aan het leven vast te houden. Het debacle van MagicMinds hielp hem ervan af. “Ik ben afgemaakt; ik wilde graag aardig gevonden worden, merkte ik. Daarna ben ik meer mijn eigen gang gegaan. Carpe diem is nu mijn leus.” Niettemin is hij sinds een week aan het lijnen. “Ik ga het nog één keer proberen: 25 kilo moet er af.” Voor dat doel heeft hij onlangs een hond, een racefiets en een mountainbike gekocht. Op de mountainbike ploegt hij nu geregeld over de Utrechtse Heuvelrug, een pluizige bobtail naast de wielen; de racefiets is bedoeld voor de openbare weg. Met Herbalife-shakes, vitaminepillen en een Montignac-achtige regime bij het avondeten hoopt hij op zijn streefgewicht te komen. “Niet voor mijn gezondheid, hoor. Ik vind het gewoon leuk om de kleren aan te kunnen die ik wil; ik wil er aantrekkelijk uit blijven zien.”
Vetophoping
Het leven begint bij veertig, stelde de Amerikaanse scenarioschrijver Walter Pitkin ooit optimistisch. Maar de middelste fase van het leven kenmerkt zich vaak wel door afnemende fysieke vitaliteit, weet gerontoloog Jolanda Kuin van de Universiteit van Nijmegen. Ze deed onderzoek naar de beleving van ouder worden. “Jonge mensen houden zich bezig met hun plannen in het leven en met sociale relaties. Na het veertigste levensjaar zie je dat gezondheid ineens een belangrijk thema wordt,” zegt Kuin. De meeste mensen hebben rond het 45e levensjaar last van een aantal lichamelijke ongemakken die met ouder worden samenhangen. Zoals stijve en pijnlijke gewrichten, ontstoken tandvlees met tandverlies als gevolg, verminderd zicht en gehoor, een teruggang in het geheugen en libido, vetophoping op de buik en wat kleinere onaangenaamheden zoals kaalheid, rimpels in het gelaat en grijze haren.
Meestal zijn de klachten op deze leeftijd nog tamelijk goed op de achtergrond te houden, maar het zijn wel signalen: de gezondheid is niet langer een vanzelfsprekendheid. Naarmate de jaren verstrijken neemt ook de kans op acute of ernstige aandoeningen toe, op hart- en vaatziekten en kanker bijvoorbeeld of – in toenemende mate – op diabetes door zwaarlijvigheid. Gezond eten, bewegen, op je cholesterol letten, het gewicht in de gaten houden, op tijd ontspannen, matig drinken en niet roken. Het zijn adviezen die elke veertiger desgevraagd wel kan opdreunen. Natuurlijk, de individuele verschillen in gezondheid zijn groot en de rol van erfelijkheid is niet uit te vlakken, maar de winst van een gezonde levensstijl is tegenwoordig wel degelijk in de statistieken terug te vinden. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu wees onlangs nog op de grote sociaal-economische verschillen in gezondheid. Mensen met een laag inkomen blijken minder lang en in slechtere gezondheid te leven dan mensen uit de hogere inkomensgroepen.
Het verschil wordt toegeschreven aan ongezonde leefgewoonten – roken, te vet eten, onvoldoende consumptie van groente en fruit en een gebrek aan beweging – bij de lagere inkomensgroepen. Recent Amerikaans onderzoek is zelfs nog stelliger.
Mensen die ultragezond leven zouden maar liefst 80 procent minder kans hebben op een hartziekte dan mensen die dat niet doen, zo wordt beweerd. De overlijdenskans op middelbare leeftijd door kanker is ook minder groot bij een gezonde levensstijl. Longkanker komt nauwelijks voor bij niet-rokers en bewegen vermindert de kans aanzienlijk op rug- en gewrichtsaandoeningen. Zaak dus om de levensstijl op tijd aan te passen, want ook na je 45e kan een gezond leven de schade nog aanzienlijk beperken, zegt Kuin. We weten het wel, doen is een tweede. Ook aan de top van het bedrijfsleven. De moeilijkheid is hier vaak de gezonde leefstijl te integreren in het stressvolle leven van een verantwoordelijke baan. Directeur Romana Engeman van het Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen (ANVR) zegt voortdurend te worstelen met de juiste balans tussen werk en leven. Engeman (44), voorheen manager leisure & lifestyle bij de Utrechtse Jaarbeurs, maakt werkweken van zo'n 60 uur. “Ik ben snel geneigd me op één ding te gooien: op mijn werk. Mijn sociale leven, vrienden en sport raken daaraan gemakkelijk ondergeschikt.”
Sabbaticals
Ze heeft een jaarabonnement op de plaatselijke sportschool en het voornemen tweemaal in de week een fitnessrondje te maken en een aerobicles mee te doen.
Het komt er niet elke week van. “Je hebt te maken met een sociale omgeving die je beïnvloedt. Bijvoorbeeld als het gaat om lange dagen maken. Het ingewikkelde is dat je ook minder plezierig werkt, als je minder uren maakt. Ik heb in de avonduren pas de rust om tijd te geven aan dingen of iets op te pakken dat anders blijft liggen,” zegt Engeman. Ze probeerde tot twee keer toe een betere balans af te dwingen door een sabbatical te nemen. “Ik had de wens om even van de continue druk van het moeten af te zijn,” vertelt Engeman. “Het was fan-tas-tisch, maar niet per se minder druk.
De drukte bleek toch in mezelf te zitten: ik ging drie keer per week naar de sportschool, maakte veel afspraken, deed een coachingsopleiding en ik ging golfen.”
Als ze weer eens aan het doordraven is, roept de spiegel haar nu soms tot de orde.
“Ik maak me niet heel erg druk om mijn uiterlijk, maar ik vind wel dat ik er tien jaar geleden beter uitzag,” aldus Engeman. De rimpels wegspuiten is nog geen overweging. “Dat komt misschien nog.” Ze heeft zich in het verleden wel verdiept in yoga en meditatie, maar haar medewerkers zullen haar niet snel gehurkt op haar bureau aantreffen. “Ik slaag er niet goed in de ontspanningsoefeningen op het werk in te bouwen,” zegt Engeman. “Sommige technieken pas ik wel toe, al is het niet achter of op mijn bureau. Vooral mentaal dan: als ik bijvoorbeeld in de auto zit, probeer ik soms de energie naar het lijf te sturen en bewust adem te halen.”
Speelruimte
De balans in het leven houdt ook duurzaam bankier Ewoud Goudswaard (44) van de ASN Bank bezig. Ook hij nam een sabbatical. Hij ging met vrouw en zoon (6) vier maanden naar Australië, Nieuw Zeeland en de Cook Eilanden. Zo'n reis was een droom van beiden. Bij thuiskomst besloten ze een nieuwe wending aan hun leven te geven. “We wilden er meer zijn voor onze zoon. Daarbij kwam dat we beiden al meer dan vijftien jaar bij dezelfde werkgever werkten,” zegt Goudswaard, die toen nog districtsdirecteur bij de ING Bank was. Hij ging op zoek naar 'een organisatie die meer bracht dan alleen vergroting van de aandeelhouderswaarde'. Het werd de ASN Bank, gespecialiseerd in duurzame beleggingen en spaarrekeningen. Hij bedong meteen ook maar een 36-urige werkweek. “In praktijk werk ik vaak meer, een paar uur in het weekend en nog twee avonden in de week,” aldus Goudswaard. Door die 36-urige werkweek heeft hij wel meer speelruimte. Zo zorgt hij nu één middag per twee weken voor zijn zoontje en hij brengt hem twee keer per week naar school.
“Op kantoor weten ze dat ik er dan niet voor tien uur ben,” zegt hij.
Lichaamsbeweging wordt eveneens bewust ingepland. “Mijn overtuiging is dat je, als je in conditie bent, ook fitter bent op het werk. Ik sport bewust om gezond te blijven,” zegt Goudswaard. Hij hockeyt niet meer, maar tennist nog wel en hij loopt tegenwoordig hard in het Amsterdamse Vondelpark. “Elke week een à twee rondjes lukt nog goed,” zegt hij. De rondes (een rondje is 3,5 kilometer) loopt hij tijdens de zwemles van zijn zoontje. “Het kost me ongeveer 30 minuten. Heb ik nog 10 minuten om naar het zwemmen te kijken.”
Humor
De biochemicus en directielid Rein Strijker (45) van de Pharming Group, die de stier Herman ter wereld bracht, komt door de week niet aan beweging toe. “Ik heb het er te druk voor,” zegt hij. Bedrijfsfitness zit er ook niet in. “Als we hier al een fitnessruimte gehad hadden, was deze inmiddels wegbezuinigd,” zegt Strijker. Hij slaapt wel weer beter, nu Pharming weer langzaam uit de rode cijfers lijkt te komen. “Goede prestaties zijn het beste medicijn tegen stress. En zo die uitblijven, dan helpt humor vaak ook,” aldus Strijker. De biochemicus gelooft niet in industrieel vervaardigde vitaminen en mineralen. Strijker: “Ik eet sinaasappels.” Wel smeert hij sinds kort Benecol op zijn brood, nadat tijdens een medische keuring gebleken was dat zijn cholesterol aan de hoge kant is. Gezondheidsklachten van leeftijdgenoten bezorgen Strijker soms schuldgevoelens over zijn levensstijl, maar zoals bij de meeste mensen leiden die meestal niet tot meer dan hernieuwde goede voornemens. Hij probeert het gebrek aan lichaamsbeweging in het weekend goed te maken. Dan tennist hij en hij wandelt vaak uren in de duinen, op zoek naar interessante vogeltjes. Hij is vogelkijker. “Mijn 17-jarige zoon heeft een betere conditie dan ik, maar daar kan ik goed mee leven,” zegt Strijker. Hij meet zich geregeld met zijn kinderen. “Ik haal ze niet meer in, maar ik lig ook niet meteen om.” Alles bij elkaar oordeelt hij tamelijk positief over zijn gezondheid, al kan hij de hoge tonen van het goudhaantje niet meer goed horen. Halverwege is hij nog niet, vindt hij. “Ik heb familieleden op hoge leeftijd,” zegt Strijker. “Ik rook niet, drink matig en eet ook matig. Ik zou er misschien een paar kilo af willen. Mijn target is 100 jaar.”
