Crisis? Denk eerst eens aan mensen aannemen in plaats van ontslaan. "Als je nu niet investeert, kun je straks achteraan de rij aansluiten voor hoogopgeleid personeel."
Anticyclisch denken is iets wat veel bedrijven nog niet in de vingers hebben. Dat stelt directeur Jan Marijne van Projactive, een bureau dat bemiddelt in hoogopgeleide professionals in marketing, communicatie en sales. En met hem een aantal anderen, zoals PricewaterhouseCoopers in een recent onderzoek. Er zijn inmiddels voorbeelden te over van bedrijven die van mensen afwillen. Automakers zoals Nedcar, bedrijven in de metaalindustrie waaronder Corus en uitgeverijen zoals MT's eigen VNU Media.
Paradoxaal
Hoe paradoxaal het ook klinkt, is mensen aannemen volgens Marijne en PwC een betere oplossing. "Het is de eerste keer dat er een structureel tekort aan hoogopgeleid personeel ontstaat, van 80 tot 100.000 per jaar. Er stromen aan de bovenkant veel meer mensen uit dan er aan de onderkant instromen," vertelt Marijne. Hij denkt dat het tekort in 2010 zijn hoogtepunt bereikt, waarna het ons tot 2020 zoet zal houden.
Duur grapje
Veel bedrijven wijzen momenteel echter juist mensen – soms in groten getale – de deur. Waaronder ook veel hoogopgeleide werknemers. "Snijden in het personeelsbestand kan een logische reactie lijken in moeilijke tijden maar bedrijven moeten niet vergeten dat dit uiteindelijk een duur grapje kan blijken: zowel in het uitbetalen van ontslagpremies als in het later weer binnen moeten halen van nieuwe werknemers," stelt Debra De'Ath van PwC.
Stom
Marijne gebruikt vooral de toekomst als argument. "Sommige bedrijven gebruiken de economische malaise als alibi voor het doorvoeren van reorganisaties en het ontslaan van personeel. Dat is in een structureel krappe arbeidsmarkt onverstandig en kortzichtig hrm-beleid", stelt hij. "Als je nu niet investeert, loop je straks achter de feiten aan. Ik garandeer je dat je in 2010 of 2011 dan achteraan de rij staat voor hoogopgeleid personeel."
Duobaan
De directeur van Projactive ziet de duobanen en traineeships als goede middelen om u tegen de krapte te wapenen. "De duobaan werkt alleen als de arbeidsmarkt krap is. De komende jaren wordt de tijd van de duobaan", geeft hij aan. "Het is een prima middel om de participatie van vrouwen te verhogen. Hoogopgeleide vrouwen die niet fulltime willen werken, hebben zonder erg weinig keus. Ze kunnen kiezen tussen receptioniste of telefoniste. Daar zijn ze niet in geïnteresseerd."
Vrouwen
De interesse groeit, zegt hij. "Wij worden nu steeds vaker gebeld. Je ziet het steeds vaker gebeuren dat een bedrijf een vrouw, die parttime wil gaan werken, tóch graag wil houden om kennis en ervaring te borgen. Daarbij zoeken ze dan iemand voor twee of drie dagen." Volgens hem zijn dat bedrijven die verder kijken dan de crisis waar we nu in zitten, en daarop anticiperen.
Monique en Karin
Het is wel even wennen, om twee dagen Monique en de andere drie dagen Karin als manager te hebben. "Het is lastig, omdat we gewend zijn aan één leidinggevende. Er moeten hele duidelijke afspraken worden gemaakt. De twee managers moeten exact dezelfde standpunten hanteren. Het moet niet zo zijn dat je op dinsdag bij Monique de wind van voren krijgt en op donderdag een schouderklopje van Karin."
Extra kerstpakket
Het heersende vooroordeel over een duobaan is dat het ingewikkeld en kostbaar is. Marijne spreekt dat tegen. "Het regelen van een goede overdracht hoeft helemaal niet moeilijk te zijn. Daar hebben wij allerlei oplossingen en systemen voor." Het is ook niet duurder. "Het kost je hoogstens een extra kerstpakket. Wat te vaak vergeten wordt, is dat je wel twee brains voor de prijs van één krijgt." Daarnaast is er bij ziekte en vakanties altijd iemand die de functie inhoudelijk kan vervullen.
Traineeship
Volgens PwC moeten bedrijven creatieve oplossingen bedenken. Naast de duobaan wijzen de onderzoekers op flexibele werktijden, parttime mogelijkheden of een sabbatical. Marijne wijst daarnaast op een ander vergeten instrument: het traineeship. "Traineeships zijn zeker zo belangrijk. Vergeet 2009. Kijk verder dan de aandelenkoersen en de kwartaalcijfers. Je moet goede mensen vinden, binden en behouden. Wees zuinig op je human capital. In Nederland wordt geen gloeilamp meer gemaakt. Het is allemaal dienstverlening en daarbij komt het toch echt aan op mensen."
