In een spectaculaire vertolking van Jeroen Smit z'n bestseller 'De Prooi' vertolkt het Nationale Toneel de ondergang van de veel te ambitieuze bank ABN Amro. MT zag de generale repetitie en genoot.
In tegenstelling tot het beeld dat de media graag van bankiers neerzetten, namelijk het beeld van zakkenvullers, laat het toneelstuk De Prooi zien waar het in de bestuurskamer van ABN Amro vermoedelijk echt om ging: macht.
Op uitstekende wijze is het regisseur Johan Doesburg gelukt het verhaal niet alleen te laten vertellen door zijn acteurs, maar ook te laten zien. Het decor is een soort apenrots waar iedereen steeds van plaats verwisselt. De bezoeker krijgt elke blunder die daar werd gemaakt op ludieke wijze opgediend.
Het streven van 'de Bank' om de grootste te willen zijn, het grote aantal mislukte overnames, verkeerde strategieën waarin de posities van de verantwoordelijke bestuursleden belangrijker waren dan het bedrijf. Het zijn allemaal zaken die volgens boekauteur Jeroen Smit echt gebeurd zijn en in het toneelstuk goed op zijn plek vallen.
Arrogantie en narcisme
Hoe zat het ook alweer?
In het najaar van 2008 stort het wereldwijde financiële systeem met donderend geraas in elkaar. In de puinhopen liggen ook de restanten van de eens zo fiere bank ABN Amro.
Het is eten of gegeten worden in de bankensector, jager zijn of prooi. Rijkman Groenink, die halverwege de jaren ’70 bij de bank aantreedt, weet dat als geen ander. De bank moet groeien, wil ze aan de top staan in de 21e eeuw. Daarvoor vecht hij vanaf de dag dat hij de baas is. En hij wil winnen.
Daar kan Wilco Jiskoot over meepraten. Vrijwel tegelijk komen ze bij de bank. Gelijk op klimmen ze naar de top. Maar collegialiteit slaat om in koude oorlog wanneer Jiskoots informele macht te groot dreigt te worden en zijn keuze om vol in te zetten op investment banking de verkeerde blijkt te zijn.
De bank blijft maar groeien maar groeit vooral uit elkaar. Groter en groter wordt de afstand tussen de top en de werkvloer, tussen bank en klanten, tussen collega’s die elkaar meer en meer als concurrenten zien. Wanneer de aandelenkoers begint te vallen, opent een groep agressieve aandeelhouders de jacht op de bank. De verschillende ambities van de top van de bank heeft de bank zo verdeeld dat ze gemakkelijk in stukken is te verkopen. En dus meer opbrengt. De voorstelling is het verhaal over hoe arrogantie, narcisme, besluiteloosheid en roekeloze ambitie een Nederlands instituut vernietigden. Regiseur Johan Doesburg: "Het is het verhaal van een strijd zonder winnaars. Het Nationale Toneel maakt met De Prooi inzichtelijk wat er in de samenleving de afgelopen decennia speelt. Verharding, de groeiende neiging om alles in geld of economisch nut uit te drukken, hebzucht, hoogmoed. Ik wil de mentaliteit van topbankiers laten zien, waarbij het spel belangrijker is dan de knikkers. En wie speelt, kan ook verliezen."
Nauwelijks vergelijkbaar
ABN Amro heeft op dit moment nog dezelfde naam, maar is nauwelijks vergelijkbaar met de instelling van 5 jaar geleden. Ooit een bank van aandeelhouders, inmiddels volledig in handen van de Nederlandse Staat. De bank beleefde bizarre avonturen. Opgekocht, gevierendeeld, vernederd en genationaliseerd.
De meeste buitenlandse activiteiten zijn verkocht, het binnenlands bedrijf werd samengevoegd met Fortis Bank Nederland. Het balanstotaal slonk met 60 procent. Van de 107.000 werknemers zijn er nog geen 25.000 overgebleven, waarvan een belangrijk deel uit Fortis-bloed bestaat.
Beursgang in 2014
Gerrit Zalm staat inmiddels ruim 3 jaar aan het roer bij ABN AMRO. Het is zijn taak om de bank weer stabiliteit te geven, klaar te maken voor verkoop, het liefst via een beursgang. Dat gaat op zijn vroegst in 2014 gebeuren, maar “de timing is een beslissing van de minister”, vertelt Zalm in NRC Handelsblad. “De Jager is namelijk ook geinteresseerd in de opbrengst van de bank”.
De Prooi van Het Nationale Toneel is tot juni dit jaar te bekijken op verschillende plaatsen in het land.
