Links? Rechts? Dikke kans dat ook bij u de politieke stoppen zijn doorgeslagen. Vroeger had je nog gewoon kapitalisten en antikapitalisten, twee richtingen waarop je tamelijk eenvoudig de etiketten 'rechts' en 'links' kon plakken.
Mogelijkerwijs bent u ondernemer en hangt u om die reden het kapitalisme aan. In politieke termen maakt dat u een rechts wezen, en op basis van die kwalificatie heeft u momenteel de wind mee. Maar noem uzelf liever niet in het openbaar 'kapitalist'. Rechts mag dan wel ín zijn, kapitalisme is op dit moment niet bepaald en vogue. Zie de ongehoorde beerput die Enron heet. Zie het immorele gedrag van managersvolk dat zich ongekende salarissen toebedeelt. En zie de uiteengespatte luchtbelfondsen op de aandelenmarkten, die kleine beleggers aan de bedelstaf hebben gebracht.
Dijken van argumenten, waarmee klassiek links aanvankelijk garen leek te spinnen. De anti-globalisten onder aanvoering van No Logo-auteur Naomi Klein wisten voor hun gedachtegoed zelfs medestanders te vinden in het zakenleven. Totdat radicale elementen in die beweging er een potje van maakten. Sindsdien zijn politieke kopstukken als wijlen Pim Fortuyn nog even aan de haal gegaan met de anti-globaliseringsgedachte. Maar daar lagen weer geheel eigen, zeg maar traditioneel rechtse redenen aan ten grondslag.
Kunt u het nog volgen? Om het nog ingewikkelder te maken, even een zijstapje naar de Verenigde Staten en de politieke benadering van het vreemdelingenvraagstuk aldaar. Het rechtse – Republikeinse – volksdeel in Amerika is verklaard voorstander van immigratie. Arbeidskrachten uit den vreemde drukken immers de loonkosten en daar heeft het bedrijfsleven baat bij. Menig Amerikaan heeft een Mexicaanse of Filippijnse huishoudster over de vloer. Lekker goedkoop. De Democraten – of dat wat in de Amerikaanse context voor links doorgaat – zijn juist tégen immigratie. Hun standpunt heeft niets te maken met integratie, en evenmin bepleiten zij de 'VS-is-vol'-theorie. Links Amerika denkt domweg dat immigranten worden uitgebuit. Een oerconservatieve gedachte natuurlijk, wonderwel geventileerd door zich progressief noemende geesten.
Het fraaiste staaltje links-rechts-verwarring komt van Steve Hilton en Giles Gibbons, de twee oprichters van het Britse adviesbureau Good Business, voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Je zou zweren dat het hier om linksige sandalentypes gaat, die als ouderlingen het bedrijfsleven op het rechte pad proberen te helpen. In hun nieuwe boek, eveneens Good Business genaamd, ontpoppen ze zich als rechtgeaarde kapitalisten. Eigenlijk is dat heel prettig, want hun argumentatie geeft een nieuwe lading munitie aan globaliserende bedrijven die even de weg kwijt waren.
Dankzij multinationals en hun internationale handelsstromen, zo betogen Hilton en Gibbons, is de levensverwachting wereldwijd gestegen, de kindersterfte gedaald en het onderwijs verbeterd. Bovendien heeft het kapitalisme ervoor gezorgd dat de mens over een bredere horizon beschikt, zich beter bewust is van het milieu, en meer kan profiteren van sociale voorzieningen. Ook hebben multinationale ondernemingen bijgedragen aan een grotere samenwerking op internationaal politiek gebied. Genoeg loftuitingen om de ware kapitalist weer wat zelfrespect terug te geven, zou je zo zeggen. En dat nota bene uit linkse hoek.
Het manifest van de twee Britten is zeker geen schotschrift. Met keiharde macro-economische cijfers halen ze hun gelijk, en kapittelen ze en passant de anti-globalisten. Het argument van links dat mondialisering de rijken rijker heeft gemaakt en de armen armer? Onzin! Sinds 1975 is het aandeel van de rijkste landen in de wereldeconomie gedaald van 80 naar 70 procent. En dat de kapitalistische drang om winst te maken slechts tot uitbuiting van mensen zou leiden? Volstrekte kolder! Bedrijfswinsten hebben in alle uithoeken van de wereld bijgedragen aan de instelling van steeds betere sociale voorzieningen.
Multinationals zijn weldoeners en mondialisering brengt louter goeds, aldus Hilton en Gibbons. Onvervalst kapitalisme, maar om links te plezieren gooien de twee Britten er nóg een fraaie stelling tegenaan. Multinationale bedrijven gedijen het beste in landen die immigratie als een opportunity beschouwen, en niet als bedreiging zien. Gelijk hebben ze. Jammer alleen dat die conclusie in het 'rechtse' Nederlandse klimaat van nu weinig weerklank zal vinden.
