Bondscoach Bert van Marwijk won al eens een WK. Klaverjassen was het destijds, in 1975 met zijn vader. Over het belang van een goed team en leiderschap.
De eerste WK-winst met het Nederlands elftal heeft Bert van Marwijk op zak. En dat is een goed begin, hoewel zijn team niet de swung en het speelse van de oefeninterlands liet zien. De immer koele bondscoach, op wie stress de afgelopen twee jaar geen vat leek te hebben, gaf voor de wedstrijd toe dat hij de adrenaline stevig voelde stromen. “Van spanning word je alert, dus ik denk ook wel dat het nodig is”, zei hij vlak voor de aftrap tegen Denemarken.
Hoewel het spel nog niet om over naar huis te schrijven was, toonde Van Marwijk zich na afloop tevreden met de eerste drie punten. Dat is logisch, het resultaat telt. Persoonlijk is de bondscoach zelf minder gevoelig voor de uitkomst van een potje. "Ik realiseer me goed dat in dit vak het resultaat heel belangrijk is. Voor mijzelf geldt dat veel minder, hoewel ik wel een winnaar ben, kijk ik ook naar hoe het team zich ontwikkelt", zei hij in aanloop naar het WK.
"Het zijn de echte teams die winnen"
Het zijn volgens Van Marwijk niet per definitie de teams met de beste spelers die winnen, het zijn de beste teams, ploegen die echt een team zijn. Maar hoe wordt een groep voetballers van over de hele wereld, van clubs met verschillende speelstijlen, tactieken en trainingsmethoden een hecht team?
Een vriendschappelijke band is daarvoor volgens Van Marwijk niet nodig. "Je moet met elkaar een doel willen bereiken", zei hij onlangs tegen het AD. "Een team moet uit mensen bestaan die met elkaar wat willen bereiken en die zeggen: het kan ons niet schelen hoe het gebeurt, áls het maar gebeurt." Mooi voorbeeld daarvan is volgens de bondscoach de manier waarop hij in zijn tijd als trainer van Feyenoord de UEFA Cup won. "Met Pierre van Hooijdonk heb ik in mijn eerste Feyenoord-periode veel strijd geleverd, maar uiteindelijk wel die Cup gewonnen."
Omgaan met irritaties en ergernissen
Tijdens het WK verwacht Van Marwijk dat er ook zeker irritaties en ergernissen in de spelersgroep zullen sluipen. "Goede sfeer is heel belangrijk, maar aan mindere momenten is bijna niet te ontkomen als een groep mensen vijf, zes, zeven weken opgesloten zit met elkaar", zo zei hij voor het gezelschap naar Zuid-Afrika afreisde. De bondscoach heeft zijn spelers er vooraf op gewezen. "Het accepteren van elkaar en elkaars kwaliteiten is belangrijk. Maar het gaat gewoon gebeuren, we zullen irritaties krijgen, de verveling zal toeslaan. Kom dan bij me en laat bijvoorbeeld weten wat je nodig hebt in het hotel."
Van Marwijk is niet de coach van de teambuilding. Dat vindt hij een te vriendelijke term. De beste teams zijn meestal niet de vriendelijkste teams. Spelers moeten de ruimte krijgen zodat ze niet opgesloten zitten, maar zichzelf kunnen ontwikkelen. Een goede leider moet daarbij richting aangeven, maar ook meedogenloos kunnen zijn. Volgens de trainer zijn teams die bestaan uit kliekjes veel succesvoller dan teams waarbij iedereen netjes met elkaar omgaat.
Eigenwijsheid
Lees ook het artikel Trainer in twee werelden (Louis van Gaal) en het boek "Je gaat het pas zien als je het doorhebt". (Johan Cruijff)
De echte teams met een flinke drive om een gezamenlijk doel te halen, winnen dus. Maar daarbinnen moet ruimte zijn voor individuen en eigenwijsheid. En dat typeert Van Marwijk. Zelf stond hij als speler weinig open voor kritiek. "Ik was zo eigenwijs dat ik me echt door niemand liet sturen, dacht dat ik alles beter wist", zei hij daar later over. Hij heeft geleerd om te luiseren, hoewel hij zich nog steeds niet veel laat beïnvloeden. "Je kunt van mensen echt iets opsteken. Ik vind het niet erg om kritisch benaderd te worden, dat houdt me scherp. Ik weet namelijk niet alles. Maar de druk van buiten is zo groot dat je je ook moet kunnen afsluiten."
Het trainersvak verandert volgens Van Marwijk naarmate het niveau hoger wordt. "Als je trainer bent van een topclub of topspelers moet je doelstelling niet zijn om spelers beter te maken. Ik denk dat je dan niet echt een trainer bent, maar een psycholoog en manager, die ervoor moet zorgen dat de spelers het naar hun zin hebben en allemaal door één deur kunnen. Je moet altijd de poppetjes op de juiste plaats zetten."
Het geheim van Van Marwijk
De huidige Oranjecoach is niet te vergelijken met voorgangers als Rinus Michels (streng, humoristisch), Louis van Gaal (individuele band, veeleisend) en Marco van Basten (informeel, afstandelijk). Wat 'doet' Van Marwijk nu precies waardoor zijn team zo hecht is geworden? Volgens Jim Jansen, auteur van 'Het geheim van de Nederlandse topcoach' is het simpel bij Van Marwijk. "Hij doet soms juist helemaal niets. Hij kijkt, knikt en dat is het. Van Marwijk is wat saai, maar ultieme saaiheid is soms heel effectief. Natuurlijk heeft hij verstand van zaken en beschikt hij over goed materiaal. Maar hij zorgt ervoor dat niemand groter wordt dan het team en houdt steeds het gemeenschappelijke doel voor ogen: de finale."
