De menselijke behoefte erbij te horen levert een unieke kans op voor leiders, betoogt goeroe Seth Godin, binnenkort in Nederland. ‘Iedereen kan leider zijn.’ Als we leren over onze angsten heen te stappen.
U wilt het misschien niet altijd geloven, maar in wezen lijkt u nog steeds op een Neanderthaler. Net als uw collega’s. Ondanks millennia van technologische vooruitgang willen we als mens allemaal nog steeds – wanhopig – deel uitmaken van een groep, een stam. Dat die groepen tegenwoordig veel groter zijn en heel anders georganiseerd, doet daar weinig aan af.
Het is die basisbehoefte die centraal staat in het werk van de Amerikaanse internet- en marketinggoeroe Seth Godin. Die menselijke behoefte levert volgens hem een nieuw probleem op, namelijk: “een schreeuwend tekort aan leiders.” Maar de keerzijde daarvan is een unieke kans, zegt hij. Kort samengevat: “Leiderschap loont.”
Dertig kilometer
Godin kent de geschiedenis. Hij weet dat we niet meer in kleine, agrarische gemeenschappen leven, maar in een global village. Hij beseft dat we meer dan 30 kilometer kunnen reizen op een dag en dat we tegenwoordig relaties op afstand kunnen onderhouden en dat ook volop doen. Maar we delen volgens hem met de Neanderthalers nog steeds de neiging om ons in groepen te verenigen. Met één belangrijk verschil, licht hij toe. “Nu kunnen we deel uitmaken van vele stammen in plaats van één. Dat verandert een aantal regels van het spel.”
Zo’n stam, een tribe, in Godins idioom, bestaat uit mensen die ervoor kiezen om zich te verbinden rond een onderwerp. Dat biedt volgens hem enorme mogelijkheden voor mensen of bedrijven die zich onderscheiden en mensen aan zich weten te binden. “De tribes die zich in de virtuele wereld organiseren zijn de belangrijkste agenten van verandering.”
Maar die stammen hebben wel behoefte aan leiders. En die zijn er te weinig, aldus Godin. “Momenteel zijn er zo’n 80 miljoen communities op internet. Dat er niet nog veel meer zijn, komt mede door het tekort aan leiders. We voeden, ook in Amerika, onze kinderen niet op met het idee dat ze ooit leiders zullen zijn. We leren ze geen leiderschap op school.”
Obama
Dat komt, aldus Godin, omdat we behalve onze onbedwingbare neiging om tot een groep te willen behoren, ook nog iets anders delen met onze voorouders: angst. “Angst is de belangrijkste emotie die we hebben. Dat geldt voor alle dieren. Angst voor het onbekende, angst voor verandering en angst voor vernieuwing.”
En dus ook de angst om het podium te beklimmen en de richting te bepalen. “We hebben angst om leider te worden.” Maar daarmee snijden we wel in ons eigen vlees, constateert Godin. Want juist leiders kunnen de weg wijzen. “Een groep verbindt zich rondom de leider zelf en het thema dat de leider agendeert.”
Kijk naar Obama, net een jaar bezig, maar ondanks vele tegenslagen toch nog steeds hét icoon van de nieuwe leider. Inspirerend, verbindend, luisterend en richtinggevend. “Zijn tribe van vooral jongeren ging voor hem door het vuur, werkte samen aan de realisatie van een gezamenlijk doel.” Leiderschap, zegt Godin, is dus ook het wegnemen van de angst voor verandering.
Laatste zetje
Wat Obama lukte in de politieke arena – de vorming van een toegewijde tribe – gebeurt op veel meer plekken. “Kijk eens naar Apple”, haalt Godin een ander bekend voorbeeld uit de kast. “Het bedrijf kent een fanatieke groep gebruikers die het merk op handen draagt, onderling erover praat en het vol vuur verdedigt tegenover buitenstaanders.”
Zoals het een goeroe betaamt, ziet Godin niet alleen het probleem, maar heeft hij ook de oplossing. En die is verrassend simpel: gewoon dóén. “Mensen moeten over hun eigen angst heenstappen en een groep gelijkgestemden beginnen te organiseren.” Leiderschap is immers geen schaarse vaardigheid, zegt hij. “Iedereen kan een leider zijn”, stelt Godin met regelmaat. Alhoewel hij die uitspraak ook wel wil nuanceren. “Ik heb niet de illusie dat ik iedereen kan overtuigen over de eigen angsten heen te stappen. Ik wil die mensen in beweging krijgen die willen maar nog niet helemaal durven. Ik wil hen dat laatste zetje geven.” Het boek Tribes staat dan ook vol met aanmoedigende voorbeelden van geslaagde eenmansacties die uitgroeiden tot een heuse beweging.
The next thing
Het karakter van die stammen – en daarmee ook van het bijbehorende leiderschap – is wel aan verandering onderhevig, zegt Godin. “De tribe is niet langer top-down gestructureerd. Het is nu meer een samenkomst. Leiderschap is het vermogen om mensen te binden aan elkaar en aan een idee of visie. Van dwangmiddelen is geen sprake meer. Een leider toont zijn volgelingen the next thing.”
Een leider van een tribe heeft, anders dan een leidinggevende in een werksituatie, geen machtsrelatie met zijn volgers, en kan dus niet anders zijn dan een gids. Eentje met beperkte bewegingsvrijheid bovendien. “Het stamhoofd kan niet anders dan oprecht zijn”, zegt Godin.
Hij verwijst naar Tiger Woods. De golfer, eens type ideale schoonzoon, zag na een serie buitenechtelijke relaties zijn keurige imago in no time ineenschrompelen. “Hij was ethisch noch transparant. Binnen enkele dagen nadat zijn escapades naar buiten kwamen, was Woods een leider zonder stam.”
Het is dit mechanisme – het constante ¬gevaar voor ineenstorting van de stam – dat volgens Godin ervoor zorgt dat groepen als vanzelf tenderen naar transparantie en een positieve bijdrage aan de samenleving. “Een tribe vormt zich rond een inspirerend idee. Samen met de drager van dat idee bindt dat de stam.”
Onderknuppel
Maar wat nou als een goedwillende medewerker, de onderknuppel in zijn kantoortribe, dat revolutionaire idee heeft dat de toekomst van zijn bedrijf zal redden? Dat is een lastige, zegt Godin. Juist vanwege de menselijke angst. “Bedrijven zijn toch hiërarchisch georganiseerd. Hoe hoger in de hiërarchie, hoe meer mensen te verliezen hebben en hoe minder veranderingsbereid ze zijn.”
Veel managers hebben een persoonlijk belang bij de status quo. Zelfs als niets doen leidt tot waardevermindering van het geheel, zijn ze niet altijd veranderingsbereid. “In grote bedrijven moet je de bovenste twee echelons afschrijven als agents of change. Is buiten de gevestigde orde om opereren geen optie, zorg dan voor een noodtoestand. Is het urgent en levensbedreigend, dan komen mensen vanzelf in beweging”, adviseert Godin de middenmanager die graag verandering wil. Dat kan lastig zijn. “Maar volgens mij is er nog nooit iemand ontslagen voor hard werken en zijn best doen.”
Man van de paarse koe
Toen hij 14 jaar was, zette Seth Godin al zijn eerste stappen op het ondernemerspad: hij printte bioritmes op de lokale universiteit om ze vervolgens te verkopen voor 30 dollar per stuk. Hij studeert af in filosofie en computerkunde, maar haalt een MBA in marketing. Om dat te kunnen combineren met allerlei baantjes, reist hij wekelijks op en neer tussen Californië en Boston. Nu is hij 49 en schrijft hij elk jaar een boek waarin hij marketing keer op keer naar een nieuw niveau tilt. In een wereld waar gratis de norm is, weet de auteur van ’s werelds invloedrijkste businessblog grote omzetten te behalen. The idea virus was een gratis te downloaden e-book en werd daarna alsnog in 41 landen fysiek uitgegeven. Godin richtte internetmarketingbureau Yoyodine op dat hij in 1998 voor 30 miljoen dollar wist te verkopen aan Yahoo. Daarna stond hij aan de wieg van community website Squidoo, een site met user generated content die de opbrengsten deelt met de schrijvers en met goede doelen. Godin verrijkte het managementjargon onder meer met de Purple Cow, een idee dat zo uitzonderlijk is dat het op zichzelf kan staan. Het boek met die titel ging ruim 150.000 maal over de toonbank. Ieder nieuw boek lanceert hij met een idee dat erin centraal staat. Zo startte hij voor zijn boek Tribes een exclusieve online community voor de eerste 3.000 mensen die het boek vooruit bestelden.
Seth Godin is 31 maart in Nederland voor een eendaags seminar in de Westergas¬fabriek in Amsterdam. MT-lezers krijgen 10% korting als ze promocode MT3103 invoeren op www.b2bmarketingforum.nl
