Een interview met Jan Aalberts, oprichter van Aalberts Industries. 'Als onemanshow was het bedrijf nooit zo groot geworden.'
Het waait nogal, als Jan Aalberts (73) voor zijn kantoor in Langbroek poseert voor de fotograaf. Lachend zegt hij: 'Mijn hele leven bestaat uit tegenwind.' Zijn werkzame leven heeft hij desondanks op niet onaardige wijze doorstaan. In 1975 startte Aalberts voor zichzelf, in de volgende jaren bouwde hij zijn bedrijf zowel autonoom als via tientallen acquisities uit tot het beursgenoteerde Aalberts Industries. In 2012 werd een recordomzet van ruim 2 miljard euro behaald.
Een half uur voor de fotosessie zit Aalberts nog achter zijn bureau, waar twee krukken tegenaan leunen. Hij kreeg recentelijk een nieuwe knie, vandaar. Hij vraagt wat voor vragen hij kan verwachten van ondernemers, tijdens de Sprout Challengerday waar hij op 31 oktober een van de sprekers is. Aalberts verklaart: 'Ik vind het heel onplezierig om vragen te krijgen. Ik stel liever vragen. Als je vragen stelt, dan hoor je wat, dan kan je er iets van leren.' Hij vervolgt: 'En ik wil dit verhaal graag lezen voor je het publiceert. Kijken hoe goed je bent.'
Word ik gekeurd?
Jan Aalberts, fel: 'Tuurlijk! Ik word dágelijks gekeurd.'
Door wie?
'Vanmorgen nog, door mijn fysiotherapeut. Die zei dat-ie het fantastisch vond gaan. Ik zei: ik weet niet waar je over praat, want ik vind dat dus helemaal niet. Hij zei: maar jij bent ook geen fysiotherapeut.' Na een korte stilte: 'Nee, gelukkig niet.' Aalberts praat door over zijn gesprek met de fysiotherapeut en wijst dan opeens naar de smartphone waarmee het gesprek wordt opgenomen. 'Staat dat ding aan!?'
Ja, alles wat u nu zegt kan tegen u gebruikt worden.
'Dat is waar, dat is een groot probleem in het leven. Maar dat geldt voor ons beiden.'
In april 2012 gaf Jan Aalberts het ceo-stokje door aan Wim Pelsma, die sinds eind vorige eeuw bij Aalberts Industries werkzaam is. Volgend jaar, in april 2014, zal Jan Aalberts zich terugtrekken uit het bedrijf. Hij is dan president-af, maar zal Aalberts Industries niet volledig de rug toekeren, aangezien de familie Aalberts een belang van 13,3 procent in het bedrijf heeft (jaarverslag). Hoe dan ook is Aalberts niet van plan rustig onderuit te gaan zitten. 'We gaan weer leuke dingen doen, of blijven doen. Misschien wel met jonge ondernemers. Investeren, participeren.'
Dan komt de fotograaf binnenlopen, om te melden dat hij buiten een geschikt plekje heeft gevonden. Aalberts reageert: 'Ok, zet maar buiten op. Dit interview duurt ongeveer een kwartier. Een kwart pagina volschrijven moet in een kwartier kunnen.' Hij kijkt naar de verslaggever: 'Je wilt er meer van maken? Potverdorie.' Aalberts laat een ondeugend lachje zien.
Heeft u er geen zin in?
Aalberts: 'We praten toch!?'
Ik spreek wel vaker mensen die…
'Je spreekt wel vaker mensen? Nou, dat is wel te hopen, anders doe je geen interviews.'
Zo fel als u bent is uitzonderlijk.
'Oh, je meent het. Schrik je daarvan?'
Een beetje.
'Dat is goed. Dan heeft het effect.'
Bent u in zaken ook zo hard?
'Dit is toch niet hard? Nee. Direct lijkt altijd harder dan indirect, maar indirect zijn is gevaarlijker dan direct zijn. Het laatste wordt door mensen ervaren als hard of onplezierig, maar als het op een andere manier gebeurt en je wordt gepakt zonder dat je het merkt, dan is het uiteindelijk veel onplezieriger.'
U bent duidelijker?
'Duidelijkheid is voor iedereen plezieriger, maar je kunt niet altijd door de porseleinkast heen rammen. Dat kan niet.'
Wanneer heeft u dat niet kunnen doen in uw loopbaan?
'Dagelijks. Tuurlijk. Je moet mensen soms ook in hun ere laten. Maar als iemand me komt interviewen, dan heeft-ie zelf het initiatief genomen en hoef ik nergens rekening mee te houden. Als ik jou gevraagd had om dit interiew te doen, dan was het misschien anders geweest. Dan was ik misschien veel aardiger geweest, had ik gevraagd of je gisteren een leuke avond hebt gehad.'
U past uzelf aan per situatie?
'Dat doet ieder mens. Dat doe je zelf toch ook?'
Jan Aalberts heeft altijd gezegd dat zijn bedrijf niet afhankelijk is van zijn eigen persoon. In het verleden vertelde hij dat zijn grootste fout was om het bedrijf Aalberts Industries te noemen en dus zijn familienaam te gebruiken. Daardoor zal het succes altijd met zijn persoon worden geassocieerd. Ten onrechte, zo zal Aalberts niet nalaten te benadrukken. Op de vraag waar hij zelf goed in is, blijft het in eerste instantie stil. 'Nou, dat is niet zoveel. Het lijkt er op dat ik een aantal dingen kennelijk kan. Met mensen omgaan, bijvoorbeeld. Misschien heb ik ook visie, misschien ben ik bereid om hard te werken, misschien dat het geld niet de drijfveer is, maar het succes. Maar de omgang met mensen is het belangrijkste.'
U zegt altijd dat u het niet alleen heeft gedaan.
'Dat is ook zo, he. Maar ik heb de mensen om me heen geselecteerd, en de persoon die me opvolgt. Dus ik ben altijd betrokken bij het succes natuurlijk. Misschien was het de eerste twee jaar een onemanshow. Toen had ik vier mensen in dienst.'
U begon in 1975 toch met tien man, om er vervolgens meteen zes te moeten ontslaan?
HET BEDRIJF VAN 2 MILJARD
Mifa, het bedrijf waar het voor Jan Aalberts allemaal mee begon in 1975, is nog steeds onderdeel van Aalberts Industries. Door de jaren heen is zijn onderneming uitgegroeid tot een waaier van meer dan 150 bedrijven in 30 landen, met in totaal meer dan 12.000 medewerkers. Aalberts' hanteert als stelregel bij overnames dat er geen concurrenten worden gekocht, en ook geen organisaties die verlies draaien of waar een turnaround noodzakelijk is.
Maar wat doet Aalberts Industries eigenlijk? Het richt zich op twee kernactiviteiten: industrial services en flow control. De eerste tak is een toeleverancier voor uiteenlopende branches als de luchtvaart en de automobielindustrie. De tweede tak draait om alles wat komt kijken bij het vervoer van vloeistoffen en gassen (zoals olie, frisdrank, bier of warm water in verwarmingen). Aalberts Industries maakt bijvoorbeeld ook fittingen en is daarin de grootste Europese partij. De verschillende bedrijven die onder Aalberts Industries vallen krijgen samenhang, omdat ze bij elkaar inkopen.
Het bedrijf ging in 1987 naar de beurs (omzet toen: 22 miljoen), omdat Jan Aalberts niet wilde dat het een familiebedrijf zou blijven. Tegenwoordig bezit hij nog 13,3 procent van de aandelen. Jan Aalberts werd zowel in 2004 als in 2010 uitgeroepen tot Beleggertopman van het jaar. Aalberts knipt met zijn vingers: 'Ja, heel goed. Heel goed! Ik had er vier over, dus toen was het een hele sterke onemanshow. Er is vaak gezegd dat er zonder Jan Aalberts geen toekomst is voor het bedrijf, of men zei 'Aalberts Industries is een onemanshow', maar een onemanshow geeft in principe aan dat een bedrijf niet verder kan groeien. Het bedrijf zou nooit zo groot zijn geworden als het een onemanshow was gebleven. Als je wil groeien naar meer, dan draait het om teamwerk.'
En jezelf wegcijferen?
'Nee, waarom zou je jezelf wegcijferen? Nooit! Je moet jezelf niet wegcijferen, je bent geen lummel. Als je de ceo bent, of een vorm van verantwoordelijkheid hebt, moet je in de noodzakelijke gevallen wel de beslissingen nemen. Want als het niet goed gaat, krijg jij de zwarte piet. Het is nooit goed, of het deugt niet.' Aalberts is even stil, mompelt dan: 'Waarom zeg ik dat nou?'
Volgens wie is het nooit goed, de buitenwereld?
'Nee, het kan altijd beter. Zelf zeg ik dat. Potverdikkeme, bent u tevreden meneer? Tevreden, tuurlijk niet! Oh, dus u bent ontevreden? Het ligt eraan waar u het over heeft. Als je tevreden bent met wat je doet, is dat niet fout, maar dan kom je ook niet verder. Dan weet je nu al hoe het over tien jaar zal zijn.' Aalberts zucht diep. 'Ik moet er toch niet aan denken. Ik kan niet tegen mensen die tevreden zijn. En als je je best niet doet, kan je beter helemáál ophouden. Ik ga er gewoon vanuit dat je dat doet.'
Hoe controleerde u dat van uw medewerkers, helemaal vanuit Langbroek?
'We reizen veel en hebben veel contact. En we geven veel vertrouwen, je moet dat geven aan mensen. Als jouw hoofdredacteur je niet vertrouwt voor dit interview, dan moet je hoofdredacteur meegaan. Maar dan komt er natuurlijk helemáál niets van terecht. Dus krijg je het vertrouwen, en dan kan het zijn dat je ook wat teruggeeft. Het lijkt een beetje filosofisch, maar de communicatie met mensen is belangrijk. Er zijn mensen die daardoor afvallen.'
Wat bedoelt u met communicatie?
'Nou, gewoon: praten, hoe we tot iets kunnen komen. Hoe iemand een bijdrage levert, hoe je dus eigenlijk nooit tevreden bent, of dat het altijd beter kan. Wat eigenlijk hetzelfde is, he. 'Ik ben zo tevreden met mijn verhaal.' Ja, het is ook een leuk verhaal, maar het zou misschien wel beter kunnen. Wat kan beter? Nou, lees het over een maand nog eens, dan denk je: mijn god. Dat geldt voor mij net zo.'
Toen Jan Aalberts in 1975 voor zichzelf begon, was zijn ultieme doel om een groep van bedrijven te vormen. Het bedrijf waar hij toen mee startte, zo vertelt hij, behaalde in het eerste jaar een omzet van 600.000 gulden. Tegenwoordig doet het een omzet van 40 miljoen, in euro's. Nog steeds een leuk bedrag, maar ten opzichte van de totale 2 miljard euro van Aalberts Industries natuurlijk klein bier. Vanaf de start wist Aalberts dat hij nooit iets groots kon bouwen met dat bedrijf. Ook toen was het trouwens crisis, weet Aalberts nog: 'Ze zeiden tegen me: hoe kan je nou op dit moment beginnen? Wist ik veel. Ik zei: ik zal succesvol worden met dit bedrijf. Als het was mislukt had ik een goed excuus gehad.'
Ik werk nu 6,5 jaar voor MT en…
Aalberts, fel: 'Hoe lang? 6,5 jaar? Dan wordt het tijd dat je eens een keer wat anders gaat doen. Niet omdat MT niet goed is, maar voor de verandering man!'
Eh, u zit al 40 jaar bij hetzelfde bedrijf.
'Ja, ok. Maar zijn er nu MT-bladen in een andere vorm? Is het bedrijf vertienvoudigd? Het is iets veranderd, maar in principe is het nog wat het was.' Na een korte stilte: 'Het is wel leuk dat het eigenlijk nog bestaat he?'
Terug naar mijn vraag. Al 6,5 jaar hoor ik dat het economische crisis is…
'Er is ook altijd wat. Dan is het grondstoffen, dan energie, dan een crisis in Duitsland in verband met de hereniging die veel geld kost, dan is het de dollar en dan krijg je ook nog eens een vorm van een wereldrecessie. Als je dan de hele dag loopt te roepen dat MT niet zo'n lang leven meer heeft in verband met de crisis, dan gaat het uiteindelijk mis.' Aalberts begint met zijn koffiekopje op tafel te tikken: 'Maar als je zegt: we moeten veranderen, verbeteren, het beter doen dan wie ook in de markt, we moeten nieuwe producten introduceren, dan wordt het een ander verhaal. Het succes komt door naar jezelf te kijken en daar in de wereld waarin we zitten iets mee te doen. De consument geeft minder uit, maar geeft nog steeds uit. De autoverkopen dalen gigantisch, maar kun je van die autoverkopen een groter percentage pakken, waardoor je niet onder druk komt te staan? Maar ja, er is altijd wel wat. Ook wij hebben tegenspoed gekend. In 2009 hadden we een zware dip, we hadden 300 miljoen minder omzet en moesten 1.800 mensen laten gaan. Dan moet je wel actie ondernemen.'
Is dit de nieuwe realiteit, is er geen groei meer mogelijk?
'Tuurlijk is er groei mogelijk. Groei is wat we met zijn allen realiseren. Er is net een nieuwe iPad uit, er zijn een hoop mensen die 'em gaan kopen. Dat jasje heb jij niet al tien jaar, die heb je in de afgelopen twee jaar gekocht. Uiteindelijk gaat het allemaal in golfbewegingen. De vliegtuigindustrie gaat dramatisch slecht, de vliegtuigindustrie gaat fantastisch goed. De Duitse automobielindustrie doet het momenteel fantastisch, omdat ze zoveel exporteren. De Fransen doen het erg Europees. Stom? Ja, stom!'
Komt de groei ook terug in Europa?
'Ja, maar nog niet op korte termijn. En als het zover is, kan er over een paar jaar weer een dip plaatsvinden. Dit is gewoon weer even een dipje. Geen paniek. Je moet alleen wel hard werken.' Lachend: 'En niet altijd aardig zijn!' Aalberts vervolgt: 'Luister eens. Als het economisch beter gaat, is dat voor iedereen plezierig. Maar we praten nu over de crisis, en wat je dan doet. Het lijkt bijna wel, daar heb je een beetje gelijk in, alsof we constant in de crisis zitten. Helemaal waar is het niet, want sommige partijen doen het niet slecht.' Aalberts slaat op tafel en zegt: 'Als het economisch beter gaat is het fijn, maar dan moet je het wel nóg beter doen. Als er twee procent economische groei is in Europa, dan moet je zelf eigenlijk vier procent groeien. Je moet het beter doen dan anderen.' De fotograaf komt binnen en Aalberts kijkt op: 'En als je foto's maakt, dan moet je betere foto's maken dan een ander. Daar moet je het juiste plaatsje voor vinden. Dat gaan we nu meemaken.' Lachend: 'Je hebt genoeg he, voor het verhaal?'
