Op het World Economic Forum (WEF) in Davos is de crisis, niet verbazingwekkend, een van de gespreksonderwerpen, zo niet het belangrijkste. Nu opnieuw een wereldwijde recessie dreigt, dringt het besef door dat er iets fundamenteel moet veranderen aan het systeem van de wereldeconomie.
Dat het bewolkt is in Davos komt niet alleen door het weer. De voortwoedende crisis overschaduwt de bijeenkomst van wereldleiders, economen en captains of industry. Eigenlijk is dat sinds 2008 steeds het geval. Maar ging het in Davos na 2008 vooral over de vraag hoe uit de crisis te komen, de afgelopen jaren is daar de zoektocht bijgekomen naar de onderliggende oorzaken.
De openingsdiscussie dit jaar ging dan ook niet alleen over de economische malaise, maar ook over de houdbaarheid van het huidige financiële stelsel. Is het kapitalisme nog wel het best denkbare systeem of moeten er nieuwe economische modellen worden bedacht? Kunnen multinationals nog wel op dezelfde voet doorgaan zoals ze nu doen? En hoe kan de ongelijkheid in de wereld worden bestreden?
Occupy Davos
Dat laatste thema is in die zin een directe voortzetting van de discussie vorig jaar toen sprekers tijdens de opening de toenemende ongelijkheid in de wereld ‘de belangrijkste uitdaging van de komende jaren’ noemden. De actievoerders van het Occupy-kampje dat buiten de congresmuren in de sneeuw bivakkeert, wijt die groeiende inkomenskloof ongetwijfeld aan de hebzucht van de ‘graaiers’ op Wall Street.
Jamie Dimon, ceo van JPMorgan Chase wees kritiek op bankiers tijdens het WEF vorig jaar nog keihard van de hand: “I think it’s just a really unproductive and unfair way of treating people.” De vraag is of zijn antwoord een jaar na dato nog steeds afdoende is. De Occupy-beweging vertegenwoordigt een steeds groter wordende onvrede wereldwijd over de kloof tussen de haves en have-nots. En die aanzwellende kritiek kan steeds minder worden afgedaan als geraaskal van een groepje antiglobalistische antifascisten en krakers.
Inkomenskloof
Uit een recent rapport van de OESO bleek dat van de 34 leden het inkomen van 10 procent hoogste inkomens, negen keer zoveel is als van de 10 procent laagste inkomens. Omgekeerd evenredig hebben landen met een hoge inkomensongelijkheid vaak lage cijfers waar het aankomt op de levensverwachting, gezondheid en opleidingsniveau. Zorgwekkend aan het rapport is dat de slechte economische positie blijkt te worden overgedragen van generatie op generatie. De idee dat kinderen het altijd beter zullen hebben dan hun ouders lijkt daarmee een mythe.
Zowel Chicago-econoom Raghuram Rajan als ceo van Alcatel-Lucent Ben Verwaayen verklaarden de toenemende ongelijkheid uit de snelheid waarmee de wereldeconomie verandert: de almaar sneller veranderende technologie, de globalere concurrentie en de continue informatiestroom: “Dat maakt dat wie hoog opgeleid is en veel talent heeft, steeds meer verdient”, aldus Rajan.
Ben Verwaayen
Dat het onderhand in het belang van iedereen is om de 1 procent-99 procent ratio serieus aan te pakken, dringt ook door tot de deelnemers van het WEF. Een studie van het IMF vorig jaar naar de economische prestaties van landen op de lange termijn wees uit dat die landen waar de inkomensongelijkheid afnam, sneller groeiden. Teveel ongelijkheid is dus slecht voor de economische groei van een land.
Gini-index: Dit is een maat voor de inkomensongelijkheid in een land. De index wordt berekend door te kijken hoeveel in de verschillende inkomensgroepen wordt verdiend en dit af te zetten tegen de theoretische situatie dat iedereen evenveel zou verdienen. Hoe hoger de index, hoe groter de inkomensongelijkheid.
Over de noodzaak tot het verkleinen van de ongelijkheid mogen de heren in Davos het weliswaar eens zijn, over de oplossingen uiteraard niet. Waar de OESO pleit voor hervorming van belastingen en de creatie van banen, hielp Verwaayen zijn publiek meteen uit de droom: “If you want to kick the cat, kick the cat. If it makes you feel better fine. But if the pie is not growing, we’re not going to create jobs.”
Verwaayen riep overheden in Europa op om de restrictieve arbeidsregels om personeel in dienst te nemen eindelijk eens te versoepelen. Andere ceo’s in andere Europese landen pleitten eerder al voor hogere belastingen zoals Maurice Lévy van de Franse Publicis Group. In een open brief aan de Franse regering pleitte hij onlangs net als biljonair Warren E. Buffet, ervoor dat de sterkste schouders de grootste lasten moeten dragen.
Als echte heren verwezen de deelnemers op het WEF zo naar elkaar. Je zou het bijna een gentlemen’s agreement noemen.
Om een beeld te geven hieronder de landen met de grootste, de kleinste inkomensongelijkheid en als extra context de VS en Nederland:
