Hoe kan het toch dat psychopaten, narcisten en machiavellianen succesvol zijn in het bedrijfsleven? Een nieuwe Zwitserse studie van de universiteit van Bern legt – wederom – de koppeling tussen narcisme en corporate succes.
In deze studie, Do Bad Guys Get Ahead or Fall Behind? Relationships of the Dark Triad of Personality With Objective and Subjective Career Success, leggen de onderzoekers een verband tussen de mate van narcisme van Duitse werknemers en hun relatief hoge salaris. Ook belichten zij hoe succesvolle werknemers die over nogal wat machiavelliaanse trekjes beschikken, vaak op hoge leiderschapsposities zitten.
Weinig last van berouw
Het ging overigens niet om klinische geconstateerde diagnoses. Er werden globaal gekeken naar persoonlijkheidskenmerken die normaal verdeeld over de populatie te vinden zijn. En hoe werd gemeten of de participanten die aan het onderzoek meededen psychopatisch, narcistisch of machiavelliaans waren? Er werd bijvoorbeeld gevraagd om uitspraken als ‘Ik heb weinig last van berouw’ of ‘Ik wil graag dat anderen aandacht aan me besteden’ op jezelf te betrekken en van een score tussen 0 en 7 te voorzien. De punten werden vervolgens opgeteld. Of er werd gefocust op specifieke karaktereigenschappen.
Manipuleren en oppervlakkige charme
Dat particpanten hoog, laag of gemiddeld scoorden, zei op zich niets over hun functioneren. Dat kan heel normaal zijn, zowel thuis als op het werk. Wat de onderzoekers vooral intrigeerde, was hoe het kan dat mensen die hoog scoren op psychopathische kenmerken (oneerlijk, roekeloos en wreed), of narcisten die zichzelf heel belangrijk vinden, en machiavelliaanse types die graag manipuleren via oppervlakkige charme, het juist zo goed doen op de werkvloer.
Ook extravert, nieuwsgierig en vol zelfvertrouwen
De reden hiervoor is volgens de onderzoekers dat deze negatieve karaktereigenschappen ook gecompenseerd worden door juist hele positieve. Mensen die over de zogeheten ‘Dark Triad’ karaktereigenschappen beschikken, zijn tegelijkertijd ook vaak heel extravert, nieuwsgierig, ze staan open voor nieuwe ervaringen en, niet onbelangrijk, schatten zichzelf vaak behoorlijk hoog in dus hebben weinig last over onzekerheden over hun eigen capaciteiten.
Snelle omgeving vol risico’s
Het is bepaald niet de eerste keer dat de ‘corporate psychopath’ wordt bekeken. ‘Niet alle psychopaten zitten in de gevangenis, sommigen zitten in de boardroom,’ is de gevleugelde uitspraak van Robert Hare, expert op het gebied van criminele psychologie en hoogleraar aan de University of British Columbia.
Hare ontwikkelde in de jaren tachtig de Hare Psychopathy Checklist en was samen met Paul Babiak de auteur van Snakes in Suits: When Psychopaths Go To Work. In dit boek wezen de twee al op het succes dat ‘corporate psychopaths’ kunnen hebben in ‘een snelle omgeving met hoge risico’s en ook hoge winsten. Ze liegen makkelijk, hebben verontrustend weinig empathie en nemen absoluut geen verantwoordelijkheid. De schuld ligt altijd extern,’ zo verklaarden de twee experts.
Crisis was goed voor corporate psychopaten
De Britse onderzoeker Clive Boddy meent op zijn beurt dat de financiële crisis zeer gunstig was voor mensen met psychopatische trekjes, omdat die hun carrière een boost gaf. Boddy was een van de onderzoekers van de studie The Influence of Corporate Psychopaths on Corporate Social Responsibility and Organizational Commitment to Employees en schreef daarna het artikel Corporate Psychopaths Theory of the Global Financial Crisis in de Journal of Business Ethics. Boddy: ‘Vroeger werkte je twintig tot dertig jaar in een bedrijf en wisten mensen wel hoe je in elkaar stak. Nu hoppen mensen van elke twee tot drie jaar van baan naar baan en heb je veel minder inzicht in hun persoonlijkheid.’
De onzekerheid van de crisis, de noodzaak voor leiders om harde beslissingen te nemen en de risico’s die met moeilijke besluiten gepaard gingen, speelden volgens hem corporate psychopaten handig in de kaart. De publicatie van Boddy volgde overigens in de voetsporen van een onderzoek van Hare uit 2010 waarin Hare opmerkte dat 4 procent van senior managers psychopathische trekjes vertonen, vergeleken met normaal gesproken 1 procent in de samenleving.
Niet ideaal voor werknemers
Werken onder een corporate psychopaat is verre van ideaal, en ook dat wordt gestaafd door onderzoek. Een studie van Boddy in samenwerking met Ladyshewsky en Galvin stelt: ‘Wanneer corporate psychopaten aanwezig zijn in leiderschapsposities binnen organisaties, zijn werknemers minder snel van mening dat er zaken gedaan worden op een sociaal acceptabele manier. Ook vinden ze dat de organisatie minder betrokkenheid toont richting zijn werknemers, en dat werknemers minder waardering ervaren als ze goed werk doen en dat hun inspanningen ook nog eens minder worden beloond.’
