In deze economisch barre tijden lijkt geen bedrijfstak te worden gespaard. Maar het is niet voor iedereen kommer en kwel. In deel 3 van een serie over ondernemers die profiteren van de crisis, het verhaal van Michel van Leeuwen, gerechtsdeurwaarder bij Flanderijn, die in deze tijden enorme bedragen te innen krijgt.
Een gewone economie is niks voor gerechtsdeurwaarder Michel van Leeuwen. Niks te beleven. Mensen zijn dan verstandig en als het verkeerd gaat, is er vaak wel geld om het op te lossen. In hoogconjunctuur verliezen mensen de maat en geven veel te makkelijk geld uit. Werk aan de winkel voor de deurwaarder. Maar ook in laagconjunctuur is er flink wat te vorderen. Niet alleen arme drommels, maar ook steeds meer goedverdienende huiseigenaren die te optimistisch zijn geweest, zijn nu vaak het slachtoffer.
"Toen ik hier dertig jaar geleden hier begon, was het niet het meest populaire vak wat mensen zich konden voorstellen. Nog steeds niet eigenlijk. Mijn jeugddroom was bij de politie werken, maar door een slecht oog is dat niet gelukt. Het handhaven van het recht is wel iets dat bij mij past en feitelijk ben je als gerechtsdeurwaarder de politieagent van het civiele recht. Het leuke van dit vak is niet zozeer dat je scheldkanonnades over je heen krijgt, maar dat je het recht moet handhaven, dwang kan toepassen en tussen partijen in kan staan. De bevoegdheden van een gerechtsdeurwaarder gaan heel ver. Ik heb de wet en het justitiële apparaat achter mij staan. Je kunt inbreuk maken op grondrechten van mensen door tegen hun wil de woning in te gaan.
Twee kanten: schuldenaar en schuldeiser
In de loop van de jaren ben ik steeds meer naar twee kanten gaan kijken, zoeken naar een oplossing die voor de schuldenaar en de schuldeiser het meest aanvaardbaar is. Vroeger zag ik die nuance niet zo. Ik heb inmiddels honderden woningontruimingen gedaan waar je soms gevallen tegenkomt zoals verwaarloosde eenzame mannen die je in vervuilde woningen aantreft. De gerechtsdeurwaarder is er dan, heel formeel, om het recht te handhaven, een vonnis van de rechter ten uitvoer te brengen. En laten we eerlijk zijn: veel opdrachtgevers kijken naar het inningpercentage. En terecht, zij hebben recht op hun geld. Maar er zijn ook klanten die verantwoord ondernemen hoog op hun agenda hebben staan. Die willen niet met schrijnende gevallen in het nieuws komen.
Als het slecht gaat in Nederland, hebben we veel werk, maar ook als het goed gaat, is er veel te doen. In een hoogconjunctuur geven mensen veel makkelijker uit en kopen ze veel op krediet. Als wij dan ingeschakeld worden, wordt er vaak sneller betaald. In een laagconjunctuur heb je het probleem dat de vorderingen er wel zijn, maar dat het moeilijker is ook daadwerkelijk te innen. De ingevoerde marktwerking bij de gerechtsdeurwaarders heeft geleid tot schaalvergroting en meer concurrentie. De druk van opdrachtgevers is groter geworden. Er wordt veel met prestatieafspraken gewerkt. Ik heb wel opdrachten gekregen dat ik een woning moest ontruimen waar een ernstig zieke man woonde die alleen was en voor wie er ook geen opvang was. Dan moet je uitleggen aan je klant dat de ontruiming niet door kan gaan.
Het blijft mijn eigen verantwoordelijkheid. Er zijn ook andere, meer vrolijke situaties. Ik kwam een keer bij een Turks gezin waarvan de vrouw geen idee had van de schulden van haar man. Ik vertelde die vrouw dat ik binnen een uur zou beginnen met spullen inpakken, tenzij ze het geld boven tafel zou krijgen. Vervolgens zag ik dat er van alle kanten familieleden en vrienden binnenkwamen met geld in de binnenzak. Dan ben je helemaal geslaagd. Je hebt dan het geld geïnd en door begrip te tonen ervoor gezorgd dat het huis niet wordt ontruimd.
Elke deur openmaken
Minder meewerkend kom je ook tegen. Dat je bijvoorbeeld met de politie een in beslag genomen auto moet achtervolgen en klemrijden. Dat geeft wel genoegdoening! Soms kom je met mooi verhaal op kantoor. Zo kwam ik een keer een woningontruiming doen waarbij de bewoners niet aanwezig waren. Nadat de verhuizers al bezig waren de inboedel in de verhuiswagen in te laden, deed ik op zolder een kast open. En wat bleek: daarin stond een man in basketbalkleding angstig te wachten totdat iedereen weer uit de woning zou gaan. Waarschijnlijk was hij illegaal in Nederland. Hier kwam dus letterlijk een basketbalspeler uit de kast. Sinds die tijd maak ik wel iedere deur en kast open voordat we daadwerkelijk met een ontruiming beginnen. Een belangrijk deel van onze debiteuren bestaat uit buitenlanders. Dat is voor een deel betalingsmoraal, maar het zijn vaak ook gewoon mensen met lagere inkomens. Je ziet nu ook meer schuldenaren uit hogere inkomensgroepen die hun hypotheek niet meer kunnen betalen. Een zorgelijke ontwikkeling.
Soms moet je in een split second beslissingen nemen die belangrijke consequenties hebben. Juridische kennis is dan handig, maar ook hoe je met mensen omgaat. Gelukkig is dat tegenwoordig een belangrijk deel van de opleiding. En dat is ook nodig, want soms is niet betalen geen onwil, maar eerder onvermogen. Mensen uiten dat onvermogen dan vaak met agressie. Vroeger was het vooral verbaal, tegenwoordig heb je vaker te maken met fysieke agressie. Dat blijkt ook uit onderzoek.
Ik moest een keer op een woonwagenkamp een gerechtelijk stuk afgeven aan iemand die ook als slecht bekend stond bij de politie. Twee agenten kenden hem goed en gingen mee. Zij wilden het niet laten escaleren en we spraken af dat ze op afstand bleven. Ik klopte aan en toen ik de man vertelde wat ik kwam doen, begon hij gelijk te slaan met een stok en doodsbedreigingen te schreeuwen. Die politieagenten zagen dat helemaal niet, die stonden ergens anders met andere woonwagenbewoners te kletsen. Als gerechtsdeurwaarder moet je op alles voorbereid zijn. Tot aan mensen die hun huis willen opblazen en jou als brenger van het slechte nieuws willen meenemen. Als ik thuiskom, laat ik alles makkelijk van mij afglijden. Ik heb ook nog nooit wakker gelegen van mijn werk."
Lees ook eerdere afleveringen in deze serie:
Gouden tijden tijdens de crisis: Frédéric Verhoeven
Gouden tijden tijdens de crisis: Peter Paul de Vries
