Wat is leiderschap precies? Is het een competentie die iedereen zichzelf eigen kan maken, of is het een bepaalde set persoonlijke eigenschappen waar je nu eenmaal mee geboren wordt? Al jaren woedt hierover een nature/nurture-debat, waarover het laatste nog niet is gezegd. Vanuit de wetenschap is geen evident bewijs geleverd op de vraag hoe goed leiderschap wordt gevormd.
Maar het feit dat wetenschappers geen antwoord hebben, betekent niet dat er geen zinnige dingen over leiderschap kunnen worden gezegd. Tal van ervaringsdeskundigen binnen organisaties zijn ervan overtuigd dat leiderschap een trainbare kwaliteit is. Als argument voeren zij aan dat leiderschap pas echt gevormd wordt na het opdoen van ervaringen. Zij bepleiten dat leiders die niet leren van eerdere besluiten geen goede leiders zijn.
Leiderschap ligt meer in uitstraling
De Britse luchtmacht (RAF) traint al meer dan 100 jaar leiders. Al vanaf 12-jarige leeftijd scout men binnen de jeugdafdeling kadetten op eigenschappen die een goede leider in het legeronderdeel hoort te hebben. Daarbij worden ze al vroeg blootgesteld aan stress en de lastige keuzes waarvoor een leider komt te staan. Wie potentieel toont, gaat op 17-jarige leeftijd naar een reguliere leiderschapsopleiding.
De lange traditie van de RAF toont aan dat zo’n aanpak kan werken, maar anderen denken juist dat je leiderschap niet als vaardigheid moet beschouwen, maar meer als mindset of een houding. Dat zou ook beter moeten verklaren waarom het zo lastig te onderzoeken is. Leiders weten van zichzelf al heel goed hoe ze op anderen overkomen en bezitten daarmee een hoog niveau zelfbewustzijn. Maar heel bewust zijn van jezelf, wil nog niet zeggen dat je ook een goede leider bent.
Masterclass De essentie van leiderschap
Tijdens deze 3,5 daagse masterclass geeft Remco Claassen verhelderende en vaak confronterende inzichten op het gebied van leiderschap en persoonlijke ontwikkeling.
lees verder
Inmiddels is in het publieke debat rond leiderschap wel duidelijk geworden dat leiders niet alleen over een zekere hoeveelheid IQ moeten beschikken, maar dat emotionele intelligentie (EQ) minstens zo belangrijk is. In staat zijn de emoties van mensen te herkennen en deze kennis te gebruiken om hun gedrag te sturen, is voor de leider van de toekomst van cruciaal belang. Dat roept weer de vraag op of EQ te trainen is.
Bij Vodafone EMEA denken ze van wel. De HR-directeur bracht eerder naar buiten dat zij medewerkers trainen in zelfperceptie, en daarmee ook in emotionele communicatie. Na een video te hebben gemaakt van zichzelf om daarmee kritisch te kijken naar lichaamstaal, wordt medewerkers gevraagd om van zichzelf te zeggen of ze degene op het scherm vertrouwen, of ze hem of haar geloven. Vodafone gelooft dat je alleen op deze manier echt de emotionele impact die jij op anderen hebt leert te begrijpen.
Missend puzzelstukje
Hoewel zo’n vorm van training zeker iets oplevert, is er nog iets wat ontbreekt, namelijk flair. Echt goede leiders hebben namelijk een visie en een passie die je niet kunt trainen – zij worden gehoord, ook al gaat dat gepaard met weerstand.
Deze flair is niet te trainen. Het gaat om een complexe set van persoonlijkheidsfactoren die sommigen nu eenmaal aangeboren krijgen, en anderen niet. Of deze moeilijk te vatten kenmerken genetisch zijn vast te stellen (en daarmee overdraagbaar zijn op latere generaties), is nog maar zeer de vraag.
Als we niet over de tools beschikken om te bepalen wat leiderschap werkelijk is, dan moeten we gewoonweg accepteren dat het weinigen gegeven is om een echt sterke leider te worden.
Dit artikel is een herplaatsing van het artikel dat eerder bij MT verscheen.
