Geen producten in de winkelwagen.
Banken houden de hand op de knip en dat vergt enige creativiteit van bedrijven om toch het broodnodige kapitaal bijeen te sprokkelen. Gelukkig zijn er nog steeds legio mogelijkheden, van een warme omhelzing met een investeerder tot sale & lease back.
De bancaire geldkraan staat sinds het uitbreken van de kredietcrisis wat minder makkelijk en ver open dan voorheen. En als ze al met hun hand over het hart strijken, gaat dit vaak gepaard met hogere rentetarieven. Hierdoor zullen bedrijven op zoek moeten naar andere manieren om een overname, buy out, buitenlandse expansie of investering te bekostigen. Een aantal mogelijkheden op een rij.
Overheid staat borg
Om ondernemingen in deze barre tijden terzijde te staan, heeft het kabinet diverse regelingen in het leven geroepen waarmee banken met overheidsgarantie leningen kunnen verstrekken. Gaat uw bedrijf op de fles, dan ziet de geldverstrekker in bepaalde regelingen de helft van zijn inleg terug; een mooie trigger om banken alsnog over de streep te trekken. De bekendste regeling is de Garantie Ondernemingsfinanciering, waaraan zes grote banken deelnemen. Het gaat hierbij om kredieten van 1,5 tot 50 miljoen euro.
Voor het midden- en kleinbedrijf is er de Groeifaciliteit, die eenzelfde garantie afgeeft aan zowel banken als participatiemaatschappijen. Deze regeling is begrensd op 5 miljoen euro. Let op: voor deelname aan de regeling is wel goedkeuring vereist van SenterNovem, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Bovendien betreft het vaak wat duurdere leningen, waarvoor een opslag wordt doorberekend.
Factoring
Vervelend: wachten tot een klant uw facturen heeft betaald. Zit u op hete kolen, dan is het de moeite waard om u te wenden tot een factoringmaatschappij. Op gezette tijden levert u een debiteurenlijst aan en ontvangt u een percentage van het tegoed als voorschot. Zo verkrijgt u sneller de middelen voor de geleverde goederen of diensten. Factormaatschappijen zijn doorgaans flexibeler dan banken. En wanneer uw onderneming groeit is de factormaatschappij snel in staat deze expansie mede te financieren, doordat de debiteurenportefeuillle toeneemt, meent Jaap de Jong, director bij Mazars Berenschot Corporate Finance. Volgens hem is deze methode nu erg populair bij ondernemingen. Een nadeel is wel dat niet elke debiteur zich hiervoor leent (meer hierover op blz. 34)
Sale & lease back
In het kantoorpand, inventaris, machines of wagenpark ligt een vermogen opgesloten. U kunt dit vrijmaken door dit alles te verkopen en terug te leasen. "De bezittingen staan dan niet meer op de balans. En met de opbrengst uit de verkoop kunt u schulden aflossen of expanderen", licht Piet Duffhues, hoogleraar Ondernemingsfinanciering aan de Universiteit van Tilburg toe.
Er is één kritisch puntje: u moet natuurlijk wel een partij vinden die een redelijk bedrag overheeft voor uw tafelzilver. In deze tijd is dat lastig. Of, milder geformuleerd, een ‘uitdaging'.
Waardecreatie
Waarom zou u uitgerekend in crisistijd met bleeders blijven zitten, terwijl bedrijfsonderdelen mèt potentie cash nodig hebben om verder te groeien? Juist door strategische keuzes te maken kunt u waarde creëren, stelt De Jong. Verkoop daarom verliesgevende activiteiten en investeer de opbrengst in enkele gezondere onderdelen.
Private equity
Participatiemaatschappijen investeren, in ruil voor een aandelenbelang, in niet-beursgenoteerde bedrijven waar zij verbeteringspotentieel in zien (zie ook blz. 30). Soms verstrekt deze investeerder ook achtergestelde leningen. Als – meestal na drie tot zeven jaar – de doelstellingen zijn gehaald, verkopen zij hun deel weer.
Ondanks de kredietcrisis is bij deze partijen nog steeds het nodige kapitaal voorhanden, meent Tjarda Molenaar, directeur van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen. Vorig jaar althans hebben Nederlandse participatiemaatschappijen 1,8 miljard euro in bedrijven geïnvesteerd.
Wel vinden veel participatiemaatschappijen het in deze onzekere periode moeilijker om de groeivooruitzichten van een bedrijf goed in te schatten en te bepalen welke bedragen reëel zijn. Ook staat de verkoop van participaties even on hold.
Vanzelfsprekend gaan participatiemaatschappijen niet met elk bedrijf in zee. "Ze zijn vooral geïnteresseerd in ondernemingen die in de kern gezond zijn, maar alleen problemen hebben met de financieringsstructuur", stelt Molenaar. Ondernemingen die daarnaast problemen hebben met de strategie en marktpositie komen minder makkelijk aan de bak, maar kunnen wel een poging wagen bij participatiemaatschappijen die zijn gespecialiseerd in turnarounds. Alleen voor bedrijven met onzekere toekomstperspectieven ziet Molenaar het somber in.
Een deal met een private investeerder levert continuïteit op en versterking van het eigen vermogen. Daarnaast haalt u een sterke partij het bedrijf binnen, wat banken net het extra argument en extra vertrouwen kan geven om het gewenste krediet te verstrekken, zegt Jaap de Jong.
Bedenk wel dat een participatiemaatschappij of business angel (ervaren en vermogende particulier) niet louter een geldschieter is, maar ook actief meedenkt. Het is niet de bedoeling dat hij op operationeel niveau meepraat, maar de investeerder wil wel invloed uitoefenen over de hoofdlijnen, zoals de strategie en financiële structuur van het bedrijf.
Om misverstanden te voorkomen is het zaak vooraf helder af te spreken wat de rol van de investeerder wordt: verheft hij alleen zijn stem op aandeelhoudersvergaderingen of levert hij ook een commissaris? Leg ook vast hoe de koers en financiële structuur van het bedrijf zullen zijn en de globale participatieduur.
Naar de beurs
Diverse bedrijven durven er weer voorzichtig over na te denken: een beursgang. Dat is niet vreemd, want het biedt veel voordelen: het levert veel liquiditeit op, biedt bestaande aandeelhouders de kans hun bezit te verzilveren en maakt de onderneming minder afhankelijk van één of slechts een handvol aandeelhouders. Een ander pré is dat u over een extra betaalmiddel beschikt: overnames hoeft u voortaan niet alleen in harde euro's te financieren, maar eventueel ook in aandelen. Bovendien heeft u altijd een appeltje voor de dorst achter de hand: in geval van nood kunt u een claimemissie doen, zoals afgelopen zomer TomTom en Heijmans deden, om hun balans te versterken en schulden af te lossen. Last but nog least staat uw bedrijf meer in de belangstelling.
Dat laatste heeft ook een keerzijde: iedereen – van aandeelhouders tot analisten en journalisten – kijkt over uw schouders mee en u staat onder hoge druk om te presteren. Daarnaast zijn aan een notering omvangrijke kosten verbonden, duurt het maanden voor de eerste beurskoers rond is en moet u veel meer – bedrijfsgevoelige – informatie verschaffen dan zonder notering. Om nog maar te zwijgen over de grillen van de beurs waaraan uw bedrijf onderhevig wordt.
Niet voor niets kregen sommige beursfondsen spijt. "Een notering is alleen interessant om over te praten op borrels en partijen", blikte Philip Houben, topman van buizenfabrikant Wavin, onlangs terug op de beursgang. Ook platenboer Hans Breukhoven van Freerecord Shop hield het na enkele jaren voor gezien. Hij had genoeg van alle bemoeienissen van stakeholders en wilde de zeggenschap over ‘zijn' bedrijf terug. Daarom verwierf hij in 2001 weer een meerderheidsbelang in de retailketen.
Eeuwigdurende obligaties vormen een goedkope manier om de balans te versterken. Dit schuldpapier wordt immers gerekend tot het eigen vermogen, terwijl de rentebetalingen een fiscale aftrekpost vormen. Bovendien kennen deze obligaties geen einddatum en hoeven ze dus in theorie niet afgelost te worden. Let wel: in theorie. In de praktijk worden ze meestal na een jaar of tien toch afbetaald. Beleggers verwachten dat ook. Maar in ruil voor de onzekerheid bent u hen wel een hogere rente verschuldigd. Door de kredietcrisis zit deze doorgaans gezapige markt momenteel in het slop.
Overige opties
Breng het dividend terug, eventueel naar nul. Hiermee spekt u het eigen vermogen. Dit kan volgens professor Duffhues een nuttig instrument zijn als er zorgen zijn over de continuïteit of solvabiliteit van uw onderneming. Andere mogelijkheden die hij ziet: eigen geld inbrengen en hiermee eventueel bankkrediet aflossen, fuseren met een sterke partner, bestaande kredietlijnen snel laten vollopen en zorgen voor een adequaat werkkapitaalmanagement.
Alle bovengenoemde methoden hebben – hoe verschillende ze ook zijn – één ding gemeen: u betaalt hiervoor een prijs, net als bij een bancair krediet. Dit kan uitgedrukt zijn in geld (bijvoorbeeld rente over een lening), zeggenschap (private equity, beursgang) of ondernemingsvermogen (sale & lease back, verkoop van lopende activiteiten). "Bedenk bij elke optie of deze wel voldoende rendabel is", beklemtoont Jaap de Jong. "De minnen moeten opwegen tegen het verwachte rendement. Mocht groei de drijfveer zijn om naar geld te zoeken, dan moet daar bij de keuze van het type financier of investeerder rekening mee worden gehouden, ook voor vervolgronden. Is sprake van een onderneming in moeilijker vaarwater, dan geldt een andere afweging. Er is dan soms weinig keuze."
