Terwijl IMF-directeur Christine Lagarde landen oproept hun bezuinigingsprogramma's te versoepelen, neemt in Europa de onrust toe. Juist omdat Italië talmt met de uitvoering van zijn besparingsplan.
De financiële markten krijgen het deze week opnieuw flink te verduren. Sinds vrijdag overheerst de angst voor wereldwijde economische krimp weer. Het slechte Amerikaanse banencijfer dat voor het weekend naar buiten kwam, heeft z'n weerslag op de Europese beurzen. Maar bovenal is het de onzekere koers in Europa die voor twijfel zorgt. Zoals elk weekend, deden ook de afgelopen dagen weer diverse bobo's uitspraken over het huidige economische tij. Uit de diversiteit van hun uitlatingen wordt steeds pijnlijker duidelijk dat er niet met vereende krachten naar een oplossing van de crisis wordt gezocht. Het o zo belangrijke vertrouwen krijgt op deze manier niet bepaald een positieve impuls.
Italianen zwengelen onzekerheid aan
Nu is het weer de Italiaanse regering die zijn besparingsplan serieus laat verwateren. Voorzitter van de Europese Centrale Bank Jean Claude Trichet riep de Italianen dit weekend daarom met kracht op om werk te maken van de bezuinigingen. Hij noemde het Italiaanse bespaarplan van 45 miljard euro 'absoluut cruciaal om de kwaliteit en de geloofwaardigheid van de Italiaanse strategie en geloofwaardigheid te versterken.'
Trichet deed zijn oproep niet voor niks. De forse bezuinigingen in Italië waren toegezegd in ruil voor de steun die de Europese Centrale Bank (ECB) eerder deze maand aan het land verleende door staatsobligaties op te kopen. De ECB kocht in augustus voor meer dan 40 miljard euro staatspapier op van landen als Spanje en Italië. De rente die Rome moet betalen voor het lenen van geld dook daardoor in rap tempo van ruim 6 procent tot onder de 5 procent (tienjaarsrente). Een succesvolle actie dus, maar ook één die sceptici de indruk gaf dat de druk voor Rome er door van de ketel was gehaald. Zeker nadat duidelijk werd dat de Italiaanse premier Silvo Berlusconi de besparingsplannen vorige week verwaterde, wat tot een gat in de plannen van 4 tot 6 miljard euro leidt.
Wantrouwen in markt
Duidelijk is dat hulpplannen tekort schieten als betreffende landen eenvoudig weer in hun oude gewoonten kunnen terugvallen. Beleggers vertrouwen de ontwikkelingen in elk geval niet, en laten dat ook zien. De rente op Italiaans staatspapier schoot vrijdag omhoog tot 5,29 procent, maandagochtend liep dit verder op tot bijna 5,43 procent, het hoogste niveau in een maand tijd. Het wantrouwen blijkt ook uit de rente die Duitsland voor zijn schuldpapier betaalt: die daalde maandag tot het historische record van 1,9 procent op een lening voor 10 jaar. Ook Nederland profiteert van de onrust en betaalt nog maar 2,4 procent op een tienjarige lening.
De spanning in Europa neemt toe. Europese politici voelen in eigen land de hete adem van hun kiezers in de nek. De vraag is of dit ze nog in staat stelt om grote beslissingen voor Europa te nemen. Steeds duidelijker wordt dat de markt radicale oplossingen verwacht om de negatieve spiraal te kunnen doorbreken. Het even laten veren van de maatregelen, zoals Italië doet, heeft duidelijk direct een scherp negatief effect.
Lagarde: jaag groei aan
IMF-directeur Christine Lagarde adviseerde de Europese landen dit weekend om niet te focussen op bezuinigen, maar hun programma's aan te passen aan een veranderde situatie. De landen moeten nu juist maatregelen overwegen die groei aanjagen en eventueel zelfs de overheidsschuld verder op te laten lopen om groei te stimuleren, aldus de bewindsvrouw. Ook de Verenigde Staten moeten volgens de voormalige Franse minister van Financiën de bezuinigingen op korte termijn laten varen als daar op middellange termijn besparingen tegenover staan. Volgens Lagarde is dat de manier om het gevaar van een vertrouwenscrisis voor de wereldeconomie te bezweren.
Barroso: EU en euro sterk en weerbaar
Voorzitter van de Europes Commissie José Manuel Barroso lijkt zich minder zorgen te maken dan Lagarde. Hij ziet Europa niet afglijden in een recessie. Dat zei hij maandag vanuit Australië. Barroso verwacht een lichte economische groei in 2011. "We anticiperen niet op een recessie in Europa. De laatste vooruitzichten van de Europese Commissie wijzen op groei. Een kleine groei." Barosso noemt de Europese Unie en de euro 'sterk en weerbaar', maar riep wel op tot het versterken van het internationale monetaire systeem en het aanhoudend verbeteren van financieel toezicht.
Versnipperd
En zo zegt de een dat het wel goed komt, roept een ander op tot scherpe ingrepen, weer een ander tot milde actie, en loopt een van de onderwerpen van zorg er intussen de kantjes van af. Daarmee symboliseren de ontwikkelingen van de afgelopen dagen als geen ander het huidige tij, waarin het de betrokken partijen maar niet lukt om de crisis te bezweren.
