Iedere bankbestuurder noemen we sinds de kredietcrisis een graaigraaf. Maar: kunnen banken wel zonder de veelbesproken bonus? Het Zweedse Handelsbanken bewijst dat het wél kan.
Deze kleine bank onttrekt zich als enige al veertig jaar aan de uit Amerika overgewaaide prestatiecultuur, blijkt uit een stuk op Volkskrant Banen. Hier krijgt niemand een torenhoge eindejaarsbonus of gevaarlijke derivaten, maar alleen een vast salaris. Bestuursleden niet uitgezonderd.
Stilte
Handelsbanken opent komende maand "in alle stilte" het vijfde kantoor in Nederland, schrijft de website. Sinds de toenmalige ceo Jan Wallander in de jaren zeventig de macht van de bank neerlegde bij de filialen, maakt deze bank jaarlijks meer winst dan alle andere banken in Zweden, Noorwegen, Finland en Denemarken.
De grootste
In Zweden is Handelsbanken de grootste kredietverstrekker aan bedrijven, de tweede hypotheekverstrekker en de op twee na grootste bank in Scandinavië. De kredietcrisis gaat niet aan de Zweedse bank voorbij, maar staatssteun is niet nodig. Het derde kwartaal van 2008 werd nog een winststijging van negen procent in de boeken gezet.
Verbazingwekkend
"Zonder meer verbazingwekkend", aldus Peter Diekman tegen Volkskrant Banen, die als hoofd van de interne accountantsdienst van ABN Amro rapporteerde aan topman Groenink. "Uiteindelijk draait elke prestatie in een bank uit op een eindejaarsbonus", zegt Diekman. "Die is verbonden aan een omzetdoel. Ze denken er louter in termen van omzet. Dat is onze grootste blunder geweest. Geen één manager kent zijn persoonlijke bijdrage aan de winst. En nog ziet men het niet in. Ikzelf zag het ook te laat in. Daarom steek ik mijn hand in eigen boezem."
Compenseren
Om volumes te draaien en hun bonussen zeker te stellen, moesten effectenhandelaren gevaarlijke posities innemen. In ondoorzichtige financiële producten zoals rammelende hypotheken van werkelozen. Zowel in de top als op de werkvloer van banken, blijkt uit onderzoek van beloningsadviesbureau Patterson Associates, leidt de bonus níet tot goede prestaties. Het compenseert alleen maar slechte prestaties.
Oudedagsregeling
Bij Handelsbanken is er de afgelopen vier decennia nauwelijks iets veranderd. Strenge financiële targets ontbreken, evenals jaardoelen en jaarbudgetten. Forecasts zijn uit den boze, alleen de maandelijkse realiteit van de markt doet ertoe. Medewerkers delen wel mee in de winst, via een extraatje in een oudedagsregeling. Die is voor iedereen gelijk, van koffiejuf tot bestuursvoorzitter.
Competitie
Er is wel degelijk competitie. Werknemers elke maand hun eigen persoonlijke winst- en verliesrekening gemaild. Hoe lager de cost to income, hoe beter. Met een ratio van 100 draaien ze quitte. Bij alles daarboven lijden ze verlies. Handelsbanken zit gemiddeld op 45, de laagste van heel Europa – zo blijkt uit onafhankelijk onderzoek van Deutsche Bank. In Engeland krijgen de managers ook de laatste stand van een interne competitie toegestuurd. De vestiging met de laagste ratio staat op één, de hoogste onderaan. Tot in de kleinste details hebben ze inzicht in elkaars kostenposten. Doel: stijgen op de lijst. Beloning: de eer.
Niet ontslaan
Bungel je onderaan de lijst? Dan word je niet direct de laan uitgestuurd. Helpt de steun die je krijgt niet, dan zoekt de regiodirecteur een andere functie voor je binnen de bank. Ontslaan, daar doen ze hier niet aan. Je hoeft niet de beste te zijn, als je maar vooruitgang boekt.
