Welke (toekomstige) ceo kan tegenwoordig nog zonder buitenlandervaring? De Nederlandse VOC-mentaliteit rukt op in steeds meer boardrooms, overal ter wereld. MT brengt ze in kaart: wereldmanagers met Nederlandse wortels.
Zeven jaar geleden, toen we voor het eerst de Nederlandse manager als exportproduct in kaart probeerde te brengen, was de oogst nog redelijk sober en de stemming niet bijster uitgelaten. We kwamen toen tot een bescheiden lijstje, waarop onder meer ex-P&G-ceo Durk Jager figureerde (op Wikipedia abusievelijk als American businessman aangemerkt, en tot hij er vorig jaar weer eens met ruzie vertrok commissaris bij Chiquita). Daarnaast hadden we usual suspects als Ben Verwaayen en Bart Becht, toen net de hoogste baas geworden bij Reckitt Benckiser. Maar verder? “Nederlanders in topposities bij buitenlandse ondernemingen zijn met een lantaarntje te zoeken”, concludeerden we toen wat mistroostig.
Wereldmanagers
Zeven jaar later lijken de tijden veranderd. Misschien is ons lantaarntje intussen wel beter geworden, maar het lijkt er ook sterk op dat de Nederlandse manager tegenwoordig een geliefder exportproduct is. Toen we vorig jaar de lijst van ‘wereldmanagers’ publiceerden, waren we al trots op de 80 namen van mensen die ergens over de grens bij een groot niet-Nederlands bedrijf op c-level actief zijn. En hun aantal groeit nog steeds. Zoals Gerard Kleisterlee, die eerder dit jaar de ceo-stoel bij Philips verruilde voor die van chairman bij de Vodafone Group. Of Theo Spierings, de oud-topman van Friesland Foods, die de nieuwe directievoorzitter is van het Nieuw-Zeelandse Fonterra, het bedrijf dat een derde van de zuivelhandel in de wereld controleert.
Buitenlandervaring
De portee van het verhaal: de Nederlander is tegenwoordig graag gezien als leidinggevende in grote organisaties. Ook het omgekeerde is overigens het geval: buitenlandervaring wordt steeds belangrijker voor een topfunctie bij een Nederlands bedrijf. Zo hadden we vorig jaar Ton Büchner nog in de lijst staan, de ceo van het Zwitserse Sulzer. Volgend jaar is hij echter verdwenen, omdat hij dan de opvolger wordt van Hans Wijers bij AkzoNobel. En dus in Nederland terugkeert.
Ook mensen die we zeven jaar geleden noemden, zijn inmiddels terug. Zo is Karin Dorrepaal, in 2004 de eerste vrouw die rvb-lid werd van een bedrijf dat staat genoteerd aan de DAX (de Duitse variant van de AEX) sinds vorig jaar actief bij DSM, als senior vp strategy & acquisitions. En Pieter Nota, in 2004 net benoemd als rvb-lid bij het Duitse Beiersdorf, heeft die functie in 2010 verruild voor een plek in de raad van bestuur van Philips.
Grenzeloos
Misschien zit hem daar wel het echte geheim van de internationale opkomst van de Nederlandse manager: de wereld is grenzeloos geworden. De standplaats wordt steeds minder van belang. Het aantal mensen dat buiten het thuisland werkt, steeg het afgelopen decennium al met een kwart, blijkt uit PwC-onderzoek onder 1.000 bedrijven. De komende 10 jaar verdubbelt dat nog eens, zo wordt verwacht. Kansen volop dus voor een nieuwe VOC-mentaliteit.
Vier Nederlandse managers over hun buitenlandervaring:
Marcel Buining (40)
Algemeen directeur BMW Finland Helsinki sinds oktober 2010
Vaarwel en tot nooit meer ziens? “Zo ver is het niet, maar het avontuur bevalt goed. Het heeft wel even geduurd voor ik de Finse cultuur doorhad, Finnen hebben een soort stille charme. Vorig jaar hadden we sneeuw van half november tot april, en alles ging gewoon door. Vergelijk dat met Nederland, waar iedereen bij de eerste sneeuwvlok in paniek raakt. Ik heb hier ook nog nooit in de file gestaan. Dat scheelt me tien uur in de week.”
Al een beetje ingeburgerd? “Ik krijg steeds meer het gevoel dat ik de Finnen begrijp, en dat ik grip krijg op de zaken. De resultaten zijn ook goed: we groeiden dit jaar 30 procent, en ook harder dan onze concurrentie.”
Wat brengt een Nederlander dat een Fin niet kan? “Finnen zijn risicomijdend van nature. De vernieuwings- en ondernemingsdrang is in Nederland groter.”
Hebben ze al geklaagd over uw directheid?
(Lacht) “Ja. Hiërarchie is hier nog sterk. Je moet dus beter luisteren en goed letten op non-verbale communicatie. Wat moeilijk is, want Finnen hebben een goede pokerface.”
Wat was uw eerste strategische daad? “BMW ligt hier achter op de concurrentie. Daarvoor heb ik bij mijn team eerst de mentale knop proberen om te zetten. Daarnaast heb ik uitgezocht hoe de achterstand is ontstaan. Wat bleek: tot 1995 ging de import via de Mercedez-importeur, en die heeft BMW altijd als tweede merk behandeld. Nu hebben we een eigen dealernetwerk, maar dat is heel jong en onervaren. Sommige dealers moeten dus beter begeleid worden.”
Keert u ooit nog terug in Nederland? “Ja hoor, waarom niet? Maar nu zitten we hier goed. De baan is uitdagend en Finland is een mooi land, met goede voorzieningen. Alleen de supermarkten vallen tegen, op dat gebied ligt er nog een gat in de markt…”
Kristiina Kansen (29)
Ceo Noord-Amerika, New York Mediaplanet, sinds september 2011
Hoe bent u in Amerika terecht gekomen? “Ik werk al vijf jaar voor Mediaplanet, een uitgever van themabijlagen bij nationale kranten, die in 15 landen is gevestigd. Voor ik naar New York ging was ik verantwoordelijk voor zeven Europese landen. Door mijn prestaties daar ben ik gevraagd hierheen te komen. Als ceo van Noord-Amerika geef ik nu leiding aan 90 man, verdeeld over zes kantoren; drie in de VS, drie in Canada.”
Nooit getwijfeld om te gaan? “Ik ben niet het type ben dat snel ‘nee’ zegt tegen zo’n aanbieding. Al was het niet direct mijn doel om naar het buitenland te gaan, ik had zelfs bijna een huis gekocht in Amsterdam. Maar toen ik werd gevraagd hoefde ik niet lang na te denken.”
Wat was uw eerste daad hier? “De eerste twee weken heb ik vooral gesprekken gevoerd met werknemers. Na een aantal weken heb ik het team verzameld in New Orleans, waar ik mijn eerste analyses en plannen gepresenteerd heb, naast de budgetbesprekingen voor 2012. Het waren succesvolle dagen, gecombineerd met leuke avondprogramma’s.”
Heeft u een taak meegekregen? “Absoluut. De organisatie is hier jonger dan die in Europa. Het is de afgelopen paar jaar goed gegaan, maar nu is het tijd voor de volgende fase. Daarvoor moeten structuren en processen worden aangebracht, net zoals dat de afgelopen jaren in Europa is gebeurd.”
Als je net hier zit en nog weinig mensen kent, ga je dan maar langere dagen maken? “Eerlijk gezegd wel. Ik heb hier nog niet echt het sociale leven dat ik in Amsterdam had, daardoor hou ik veel tijd over. Maar je maakt natuurlijk ook langere dagen omdat je voor een nieuwe uitdaging staat. Een nieuwe baan is altijd extra intensief.”
Bas Leenders (40)
Tax partner Ernst & Young EMEIA, Shanghai sinds de zomer van 2011
Heimwee naar het buitenland? “Dat speelde een rol. Op mijn tweede verhuisde ik naar de VS, voor het werk van mijn vader. Na zeven jaar gingen we terug naar Nederland, waar ik ook heb gestudeerd. Ik koos daarna voor Ernst & Young, omdat ik daar de kans kreeg naar het buitenland te gaan. Na vijf jaar werd ik voor drie jaar naar New York gestuurd, en daarna voor nog eens twee jaar naar Chicago.”
En toen weer terug naar Nederland. “De VS is groot, maar het is ook moeilijk om je daar te profileren. Ik ging terug naar Nederland om me te richten op advies aan Chinese bedrijven. Zo heb ik geleerd met Chinezen om te gaan. Toen ik deze zomer naar Shanghai verhuisde, kon ik me dus direct op de markt concentreren.”
En de taal? “Dat is inderdaad lastiger in China. Vergaderingen duren daardoor twee keer zo lang, maar ik kan ook beter zien hoe een ander reageert. Europeanen en Amerikanen maken bij een eerste bijeenkomst al een plan van aanpak, zo’n voortvarendheid is in China uitgesloten. Extra lastig is dat rapportagelijnen hier minder duidelijk zijn. Je weet nooit wie ja moet zeggen op een voorstel.”
Wat kan een Nederlander beter dan een Chinees? “Chinese bedrijven hebben totaal geen ervaring met buitenlandse activiteiten. Ze komen er pas gaandeweg achter dat in elk land andere regels gelden. Bij dat proces kan ik ze goed helpen.”
Komt u ooit nog terug? “Voor die vraag is het nog te vroeg. In Amerika en Europa stagneert de economie, hier niet. Hier speelt vooral de vraag hoe de juiste mensen te vinden om aan die vraag te kunnen voldoen. Voorlopig heb ik het hier prima naar mijn zin.”
Otto van Stenus (46)
Vp strategic accounts APAC-region, Agility, Singapore sinds mei 2011
En toen zat u opeens in Singapore. “Ik heb Japans gestudeerd en ruim 24 jaar met en voor Aziatische bedrijven gewerkt. Bij mijn vorige werkgever ging een buitenlands avontuur op het laatst niet door. Toen ik deze aanbieding kreeg heb ik dus meteen toegehapt, na enig overleg met het thuisfront. Voor hen is het een grote stap, voor mij vooral een uitdaging. Ik ben bij deze logistieke gigant aangetrokken om de grote, wereldwijde accounts te begeleiden. Daar moet hier de groei vandaan komen.”
Wat kan een Nederlander dat een Aziaat niet kan? “Er werken in deze regio veel hoogopgeleide salesmedewerkers, maar zij hebben zelden ervaring in zakendoen met multinationals. Agility heeft dankzij acquisities en joint ventures een wereldwijd netwerk, maar grote klanten zijn nooit op wereldniveau gemanaged. Die slag is het afgelopen jaar geslagen.”
Klagen ze al over uw directheid? “Ik ben in Nederland geboren, heb een Nederlands paspoort, maar heb een Indische opvoeding gehad. Ik hoop de zachte kant van Azië met Europa’s directe kant te combineren. Tot op heden lukt dat aardig, volgens mij.”
Is dat wennen, hier leiding geven? “Niet alleen de omgeving is anders, ook het bedrijf en de industrie zijn voor mij nieuw. Dat maakt het niet makkelijk, maar elk land heeft zo zijn uitdagingen. Zelfs in landen als Frankrijk en Zweden is het anders zaken doen.”
Het is in elk geval beter weer in Singapore. “Op dit moment barst hier het kerstgebeuren los, op elke straathoek staat een grote nepkerstboom. Dat is bizar om te zien, in een land waar het nooit kouder is dan 27 graden.”
> Onderaan dit artikel een overzicht van Nederlandse wereldmanagers en hun profielen
Weetjes:
En dan hebben we de volgende mensen nog niet eens genoemd:
| Nils de Baar, head of global customer unit Deutsche Telekom, Ericsson | Guido Bartels, gm global energy & utilities industry, IBM en chairman GridWise | Michel van der Bel, coo Microsoft China | Jan Bennink, bestuursvoorzitter van Sara Lee, in 2012 voorzitter rvb CoffeeCo | Douwe Bergsma chief marketing officer Noord-Amerika Georgia Pacific | Merijn Boender, country manager Italië Alico Wealth Management | Victor van Bommel, executive director Goldman Sachs | Jeroen Bours, Darling Advertising, NY | Bram Bout, head of global media sales dev en ops Google, Chicago | Kika Buhrmann, commercieel directeur Nespresso, Barcelona | Willem Buiter, hoofdeconoom Citibank | Ronald van Geloven, marketing finance manager Telstra, Australië | Maarten Hut, supply chain director Danone, Lyon | Willem Jongens, productieleider Gulf Catering, Saudi-Arabië | Ronald Kers, hoofd Oostenrijk en Slovenie Nestlé | Peter Kuipers, vp finance global products Yahoo | Hans Leentjes, lid rvb Manpower | Joel Lueb, president van Bigger Dot, LA | Theo van der Maas, chief sales consultant Suedwolle/Yangtse Spinning, bij Shanghai | Rosalie Merks-Roos, senior program construction manager B&G Consultants | Sander van ‘t Noordende, group chief executive Accenture, New York | Jan Kees Pilaar, managing director at Blohm & Voss Repair GmbH | Jan van Ottele, ceo ZappoTV | Johan Schild, managing partner at Marine Business Exchange, Inc | Bert Schurink, hoofd corporate marketing Adidas Group Nürnberg, Duitsland | Erik Van Snippenberg, svp and area director North West Europe, GlaxoSmithKline | Richard Stolk, president-ceo Amerika bij DNV | Renzo Taal, director global sales operations and M&A strategy Dell, Austin | Jasper Tans, partner Goldman Sachs en hoofd Japan financing group, Tokio | Jean-Pierre van Tiel, worldwide channel strategy director Intel Corporation, San Francisco | Johan Uittenbogaard, Braithwaite Steiner Pretty, Japan | Anton Valk, ceo Abellio | Dennis van Veelen, vp IT governance & support Statkraft, Oslo | Sander Veraar, senior product manager Verizon Business, Singapore | Willem Vesters, coo bij Siangpack, Maleisië | John Versantvoort, senior counsel, Asian Development Bank, Filippijnen | Dolph Westerbos, group president EMEA & Asia Pacific; global strategic marketing CHEP-Brambles | Remco Westermann, ceo Bob Mobile | Erik de Wit, director sales EMEA automotive division Tyco, Bensheim | Hans van Wuijckhuijse, coo Ageas, Mumbai | Alex van de Wyck, ceo Aon Indonesië | Jan Zuurbier, vp Alcatel-Lucent, China |
NB: Voor deze lijst is alleen gekeken naar mensen bij van origine niet-Nederlandse bedrijven. Op mt.nl/wereldmanagers staat naast de lijst van dit jaar ook nog de lijst van alle topmanagers die we vorig jaar over de grens hebben gespot. Hebben we iemand over het hoofd gezien? Mail uw suggesties: [email protected], [email protected] of via @leeuwenrob
