Patiënten uit de inrichting houden en in de samenleving behandelen, luidt de missie van Dick Ravelli, bestuursvoorzitter van het algemeen psychiatrisch ziekenhuis de Robert-Fleury Stichting. Hij ziet graag dat zorginstellingen zich meer gaan opstellen als ondernemers in zorg.
“Ik woonde vroeger in Oegstgeest, waar je in de winkelstraat altijd mensen tegenkwam uit Endegeest, een inrichting in de Endegeester bossen. Die mensen fascineerden me. Later ben ik me als student-assistent wat meer gaan verdiepen in hoe met hen werd omgegaan. Ik schrok van de willekeur van hulpverleners. De diagnose schizofrenie mocht in die tijd bijvoorbeeld niet gesteld, omdat die als een vloek zou gelden. Ik vond het onrechtvaardig dat patiënten door willekeur soms niet de behandeling kregen die ze nodig hadden. De patiënt was ook ondergeschikt geraakt aan het opnamegerichte systeem. Ik had eens een cliënt met echtelijke problemen die drie maanden moest worden opgenomen, terwijl zij en ik vonden dat ze na een paar dagen best weer naar huis kon. Maar drie maanden was nou eenmaal de standaard. De patiënt had niks te zeggen. “Ik ben nadien gaan pleiten voor poliklinisch behandelen en ging me bezighouden met de organisatorische kant van de zorg. Ik ben graag op een grotere schaal bezig, maar de patiëntenzorg ben ik er altijd bij blijven doen, bijvoorbeeld in een particuliere praktijk aan huis. In mijn huidige functie bij de Robert-Fleury Stichting zoek ik alternatieven voor het ouderwetse psychiatrische inrichtingswerk, dat wil zeggen: we proberen mensen buiten de ziekenhuizen te houden en in de samenleving te behandelen. Ik zoek verbindingen met andere zorgaanbieders in de regio, die meer ervaring hebben in ambulant behandelen.
“Vroeger had je afgelegen psychiatrische oorden voor ‘krankzinnigen’. Die groeiden in de jaren vijftig uit tot enorme dorpen. Die inrichtingen werkten als een fuik: als je er eenmaal inzat, kwam je er niet snel meer uit. Rechten van mensen zijn, bij langdurige opname vooral, aan slijtage onderhevig. De omslag naar zorgvoorzieningen midden in de stad is in Nederland van de laatste tien jaar. Daar hoeven we echt niet trots op te zijn, het buitenland is veel verder.
“De ideale organisatie zoals ik die zie, kan in grotere gemeenten opnemen, liefst op het terrein van een gewoon ziekenhuis, zodat je bij depressie gewoon naar het ziekenhuis gaat. In kleine plaatsen wil ik een polikliniek of een voorpost en dan ergens in de regio een ouderwetse inrichting, waar patiënten langdurig kunnen worden opgenomen in een afgeschermde omgeving, die de samenleving vrijwaart van allerlei risico’s en ongewenste gedragingen. “De psychiatrie moet zich vraaggericht gaan organiseren, zodat patiënten kunnen kiezen waar ze worden behandeld. Ze mogen, als het aan mij ligt, allemaal naar de Robert-Fleury Stichting komen. Nu kan dat nog niet omdat zorgverzekeraars de vergoeding afstemmen op het aantal inwoners in onze regio. Maar wel als de nieuwe wetgeving rond de ziekenhuisvoorzieningen er door is. We zouden dan bijvoorbeeld elk jaar 70 plaatsen meer kunnen begroten dan de 700 die we nu hebben. Zorginstellingen en ziekenhuizen worden zo ondernemers in zorg, die bijvoorbeeld contracten sluiten met bedrijven voor de behandeling van arbeidsgerelateerde psychische stoornissen. Dat zijn er nogal wat; burnout bijvoorbeeld. Voor de dure publieke diensten, de crisisopvang bijvoorbeeld, is het vrije-marktmodel wat minder geschikt. Zonde van het gemeenschapsgeld als je daar concurrentie en dus doublures hebt. “Die marktwerking maakt ons werk heel anders. De vraag voor de instellingen wordt: hoe te overleven. Je zult goed moeten kunnen inspelen op hulpvraag en –aanbod in de omgeving. Op psychische aandoeningen die veel voorkomen (fobieën, depressies, verslavingen en de arbeidsgerelateerde stoornissen) verdienen we. Andere instellingen zullen zich daar ook op willen gaan richten, dus je moet straks oppassen niet te worden weggeconcurreerd.
“Dat ik als leidinggevende zelf psychiater ben, is niet zaligmakend, maar het helpt wel. Psychiatrische ziekenhuizen hebben veelal psychiaters in de leiding, omdat het medisch oordeel bij behandelingen het zwaarst weegt. Als psychiater kun je ook gemakkelijker eigenwijsheid van een collega doorzien. Je spreekt elkaars taal. Psychiaters weten natuurlijk ook op andere gebieden vaak alles beter. Iemand met inhoudelijke kennis heeft hier meer gezag, maar ook het strategische werk vereist expertise. Als je bijvoorbeeld een kortdurende therapie voor depressies wilt introduceren, moet je wel weten dat je je niet verlaat op een experimentele visie.
“Sinds we diagnostische categorieën, richtlijnen en meetschalen hebben, zijn we flink wat opgeschoten. Hulpverleners kunnen niet meer zomaar wat zitten doen zonder diagnose. De willekeur in diagnostiek en behandeling van de jaren zestig en zeventig is goeddeels verdwenen. Als je nu zonder diagnose werkt, wéét iedereen dat en het valt op als maar de helft van jouw depressieve patiënten binnen een jaar van hun klachten af is. Dat moet 80 procent kunnen zijn.”
CV Dick Ravelli
1953 > geboren te Leiden
1971 > studie geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden
1979 > specialisatie psychiatrie in het Academisch Ziekenhuis Groningen en het Psychiatrisch Ziekenhuis Denneoord in Zuidlaren
1983 > beleidspsychiater in Zon en Schild te Amersfoort
1988 > mede-oprichter, voorzitter en inmiddels adviseur sectie Beleidspsychiatrie, Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie
1989 > directeur behandelzaken psychiatrisch ziekenhuis Welterhof, Heerlen
1994 > lid raad van bestuur van hetzelfde ziekenhuis
2001 > promotieonderzoek naar proceskwaliteit en innovatie in de psychiatrie
2001 > medeoprichter en voorzitter Stichting Zorgmanagement Psychiatrie en mede-initiatiefnemer landelijke project Kwaliteitsmeter schizofrenie
2002 > bestuursvoorzitter psychiatrische instelling Robert-Fleury Stichting, Leidschendam
2002 > bestuurslid Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie
