Als het op de toekomst aankomt zijn er in de woorden van Richard Branson drie soorten mensen: zij die het laten gebeuren, zij die zorgen dat het gebeurt en zij die zich afvragen wat er is gebeurd. Sommige bedrijven zijn vastberaden tot de tweede te groep te horen. Scenarioplanning kan hierbij helpen.
Scenarioplanning en vooruitdenken was donderdag het onderwerp van een door Yacht georganiseerd congres. Onder andere Shell, een bedrijf dat de reputatie heeft kampioen scenariodenken te zijn, en de NS hadden iemand afgevaardigd om er hun licht over te laten schijnen. Voor de laatste was dit wat minder gelukkig omdat net deze dag het treinverkeer weer eens vastliep door technische problemen en dit voor veel mensen een voorbeeld is van niet goed voorbereid zijn.
Volgens onderzoeker Mario van Rijn van Avans Hogeschool kan scenarioplanning bij de voorbereiding helpen. “Dit is een wildcardscenario. Als je er niet over hebt nagedacht hebt, ben je te laat en moet je dealen met de gevolgen.” Een ander voorbeeld is de tsunami in Azië eind 2004. Als Aziatische landen vooruit hadden gepland, hadden ze sensoren in de oceaan kunnen plaatsen die een waarschuwing voor de naderende ramp zouden geven.
Trends op de lange termijn
Echte scenarioplanning gaat echter over trends op de lange termijn. Volgens Ewald Breunesse van Shell is de kern om onvermijdelijkheden te identificeren. "Ik vraag me wel eens af of we zoveel onzekerheden hebben. We moeten ook kijken naar de onvermijdelijkheden waar onzekerheden uit voortkomen. Als je weet dat je tegen grenzen oploopt, is de vraag wanneer komen die?"
Shell denkt bijvoorbeeld na over de sterke groei van de vraag naar energie. "De snelheid waarmee deze wereld groeit, is moeilijk bij te houden. Waar wij ons op voorbereiden is de situatie dat er schaarste ontstaat." In de praktijk betekent dat niet dat het olieconcern zich richt op een snelle transitie naar alternatieve energiebronnen, deze kan volgens Breunesse nog zo 70 tot 100 jaar op zich laten wachten. “Je bouwt infrastructuur nooit zomaar even om. Je kunt niet zomaar zeggen we doen de olie de deur uit. Wij hebben de verplichting om tijdens de transitie de winkel open te houden. Mensen willen toch graag blijven tanken aan de pomp.”
Voor de NS geldt dat het bedrijf ook investeringen voor de lange termijn doet en dus te maken heeft met onzekerheid over de toekomst. “Treinen gaan 30, 40 jaar mee. Wij zijn daarom bezig met de toekomst. Wat voor dienstregeling we hebben? Hoeveel vergoeding gaan we de overheid betalen in 2025?”, aldus directeur Ingrid Thijssen van de NS.
Voor wie zelf aan de slag wil met scenarioplanning is online heel veel informatie te vinden, enkele links:
>> Het goeroeprofiel van Arie de Geus, de geestelijk vader van scenariodenken bij Shell
