Van niets naar vijf in de lijst van beste topvrouw in Nederland: Aysel Erbudak, de bestuursvoorzitter van het Slotervaartziekenhuis. Zonder twijfel de opvallendste notering dit jaar. De 1.020 door TNS Nipo geënquêteerde managers (m/v) vonden het tevens tijd voor een troonsopvolging
1 Erica Terpstra (66) NOC*NSF
Erica Terpstra hoefde het afgelopen jaar weinig anders te doen dan haar invloedrijke zelf zijn om Agnes Jongerius voorbij te streven in MT's topvrouwenlijst. Terpstra is zo'n vrouw voor wie door haar voor te zitten overlegorganen en koepels in het leven geroepen zouden moeten worden, als ze nog niet bestonden. Ze bestiert ze met kenmerkende hartelijkheid en warmte. Als zij ergens binnenkomt, kijk je als automatisch over haar schouder waar de bitterballen blijven: het wordt gezellig! De voorzitter van sportkoepel NOC*NSF en talloze andere gremia heeft inmiddels een bijna Oranje-achtige allure: je vraagt je al lang niet meer af in naam van wat die mensen toch zo staan te zwaaien en te lachen, je accepteert het als een natuurlijk gegeven. Tussendoor viel ze 40 kilo af met wat daarna het Erica Terpstra Dieet ging heten: meer sporten, minder eten. Naar een feestje gaan tegenwoordig radijsjes mee.
2 Agnes Jongerius (49)FNV
Agnes Jongerius bracht 2009, althans het door camera's vastgelegde deel ervan, door in een staat van voortdurende woede, teleurstelling en verbijstering, ‘besodemieterd' en ‘belazerd' als ze was in diverse vormen van overleg, dat meestentijds ‘muurvast' zat en waarin Jongerius ‘lijnrecht tegenover' haar overlegpartner van de werkgevers stond, Bernard Wientjes, die ook al keek alsof hij net iets had doorgeslikt dat bij nader inzien geen eten was. Toen dat ‘tuig van de richel' op een avond zonder bericht verstek liet gaan, zaten we met het AOW-voorstel van de regering, een ‘misbaksel' en een ‘gedrocht', ter bestrijding waarvan Jongerius desnoods met ‘de duvel en zijn ouwe moer' om tafel wilde. Het was een moeilijk jaar voor werknemers, maar een feestjaar voor de vakbondstaal, dat door Jongerius met verve werd gevierd. In MT's top 25 doet ze een stapje terug, nadat ze eerder door Opzij tot machtigste vrouw van het land werd gekozen.
3 Sonja Bakker (35) Afslankconsulente
Aan het ontbijt, in de zon naast het zwembad van Riks villa in Zuid-Frankrijk, moest de vonk zijn overgeslagen, lazen we in de bladen. Sonja zat lekker te kouten over de ‘dizzepline' die het afvallen vereist, Joop Braakhekke zei tussen twee happen van een salade met eendenborst dat de buitenlanders zich moesten aanpassen, en Rik zat er maar, schalks te lachen. Sonja was zo naturel, zei hij, toen ze had gezegd niet in de ‘polletiek' te willen, want daar ‘dejen' ze moeilijk. Een jaar later ging Sonja scheiden van Koen en verscheen het boek Verleg je grenzen, met Sonja en Rik op culinaire safari – we suggereren niks, we melden het maar. Sonja is gestopt met al haar afslankactiviteiten, hier wordt ze net als vorig jaar op de derde plek gezet door het panel, dat het afgelopen jaar intensief heeft meegeleefd.
4 Gerda Verburg (52)Minister van LNV
Bij de eerste ministersnaam kijk je automatisch even de lijst af naar beneden, waar de anderen staan. Meteen valt ook op wie er níet in staan. Zo'n Guusje ter Horst mag zich heel wat verbeelden, minister van Binnenlandse Zaken en alles, als puntje bij paaltje komt maakt een Aysel Erdubak blijkbaar aanzienlijk meer indruk. Evenals Gerda Verburg, net als vorig jaar op de vierde plaats in de lijst. Melkveehoudersdochter, buitengewoon actief in de christelijk-sociale jeugd, minister van Landbouw. Verburg schreef een toekomstvisie over de intensieve veehouderij, waarin stond dat de sector over vijftien jaar kwaliteitsproducten moet leveren, waarbij respect voor mens, dier en milieu centraal staat. Het is een streven dat bijval verdient en tegelijk vragen oproept, net als Verburgs uitspraak: "Ik investeer in scharrelkinderen om hangjongeren te voorkomen."
5 Aysel Erbudak (41) Bestuursvoorzitter Slotervaartziekenhuis
Erbudak, Aysel. Nederlands-Turkse zakenvrouw, directeur-eigenaar van het Amsterdamse Slotervaarziekenhuis, het stiefkindje onder de ziekenhuizen, dat ze in 2006 in bijna failliete staat adopteerde. Bij die gelegenheid werd bekend dat Erdubak vroeger was veroordeeld voor belasting- en uitzendfraude, het arrangeren van schijnhuwelijken en voor ‘medeplichtigheid aan uitlokking van een poging tot afpersing'. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, er zijn meer wegen naar de top dan die via de christelijke jeugdvakbond. Het Slotervaartziekenhuis kreeg ze in ieder geval financieel weer gezond. Commerciële, rokende ziekenhuisdirecteur, met een ongebruikelijk, spannend cv, dat tot de verbeelding spreekt van het panel. Vijfde.
6 Karla Peijs (65) CdK Zeeland
Gesoigneerde, standvastige dame, die na een ministerschap van Verkeer en Waterstaat in twee kabinetten Balkenende als Commissaris der Koningin waakt over de Deltawerken in Zeeland, zonder dat er daarbij ooit één zilvergrijze haar verkeerd waait. Er was veel te doen over de naar afspraak met België uit te baggeren Westerschelde, een karwei dat gepaard zou gaan met schade aan bodemgedierte en -begroeiing, ofzo, een probleem dat met een onnavolgbaar compromis werd opgelost door dan maar een Zeeuwse polder onder water te zetten. Politiek, super. Peijs heeft het mooi in Zeeland, een provincie die bij plekken lijkt op het Aards Paradijs, zei ze in een radioprogramma, en waar land en bewoners meebewegen met het water. Wat moet dat heerlijk zijn.
7 Jacqueline Cramer (58)Minister van VROM
Wetenschapper in de politiek, voormalig hoogleraar in allerlei vormen van duurzaamheid en natuurwetenschappen, tevens voormalig prominent van de milieubeweging. Sinds 22 februari 2007 mag ze haar visie in de praktijk brengen als minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, met verantwoordelijkheid voor de laatste twee ervan. Op de datum van haar aantreden kwam er een eind aan vijftien commissariaten, toezichthouderschappen, voorzitterschappen, bestuurs-, jury- en platformlidmaatschappen. In NRC Handelsblad stond boven een interview met Cramer de kop ‘Ik zit hier bezield'. Dat is goed om te weten. Cramer staat zevende.
8 Colette Cloosterman-Van Eerd (43)Jumbo
Colette Cloosterman-Van Eerd is formuledirecteur van de Jumbo, de supermarktketen van de familie Van Eerd, die verder wordt gerund door Colletes broer Frits, zus Monique en vader Karel. Jumbo is bezig een te vrezen concurrent voor Albert Heijn te worden; het nam onlangs Super de Boer over en wordt bijna elk jaar gekozen tot beste supermarkt van Nederland, een gelegenheid waarbij de familie een enorme beker komt ophalen. Het is elke keer weer even gaaf, volgens Colette. Over de Jumbo-formule is nagedacht: de groente ligt achteraan omdat de aardbeien bovenop in het karretje moeten. Van de andere kant komt de bloemkool zo boven op de karbonades en sta je na de kassa met de basilicum te wachten op de pakken vla, die onderop in de tas moeten. Over supermarkten raak je nooit uitgepraat.
9 Winnie Sorgdrager (61) Ex-minister van Justitie
Voormalig procureur-generaal en minister van Justitie in het eerste Paarse kabinet, frisse verschijning die zowel ontwapenend kon lachen als prachtig verongelijkt kijken, dingen die van pas kwamen bij de vele affaires die haar als minister achtervolgden. Van 1999 tot 2006 was Sorgdrager voorzitter van de Raad voor Cultuur, tegenwoordig is ze onder meer lid van de Raad van State. In 2006 debuteerde ze onder pseudoniem als romancier, nadat ze onder eigen naam al diverse proeven van non-fictie publiceerde, zoals een verhandeling over de Twentse hogeschool uit 1981, Een experiment in het bos. Ook een goede romantitel.
10 Andrée van Es (56) Bestuur en Koninkrijksrelaties
Vroeger links, tegen geweld en voor progressie, waarna ze kennismaakte met de Koninklijke familie, koninklijk werd onderscheiden en netjes werd opgenomen in de bestuurlijke elite van Nederland. Van Es was onder meer werkzaam bij de omroep, directeur van debatcentrum De Balie en voorzitter van GGZ-Nederland. Tegenwoordig is ze directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en vaste verschijning op lijsten van prominente vrouwen, zoals deze, op de tiende plek.
11 Margreeth de Boer (65) Ex-minister van VROM
Voormalig Commissaris der Koningin in Drenthe, – minister van VROM en – burgemeester van Leeuwarden, tot haar pensioen in 2004. Tegenwoordig zit Margreeth de Boer in tal van raden van toezicht, onder meer van een afvalverwerker en van Staatsbosbeheer, en is ze voorzitter van onder meer de Raad voor de Wadden. De kringloop, de seizoenen, eb en vloed, het past wel bij De Boer, die het Nederlands verrijkte met het alweer bijna vergeten woord ‘onthaasting'.
12 Melanie Schultz Van Haegen (39) Achmea
IJverige en ambitieuze carrièrevrouw, die al voor haar dertigste verjaardag wethouder werd in Leiden en niet lang daarna staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat in drie kabinetten Balkenende. Verliet de politiek om in 2007 directeur zorginkoop te worden bij Achmea Zorg, waar ze de administratief georganiseerde inkoopafdeling in korte tijd omzette in een aan de modernste eisen voldoende health supply chain management, een prestatie waardoor ze in één van de vele verkiezingen die het land rijk is werd gekozen tot chief procurement officer van het jaar 2009.
13 Birgit Donker (44)NRC Handelsblad
Birgit Donker werd op 14 februari 1965 geboren in Willemstad, Curaçao. Ze studeerde geschiedenis in Amsterdam en volgde een postdoctorale opleiding aan de Ecole Supérieure de Journalisme in Parijs, met uitstekende resultaten. Ze schreef van 1991 tot 1994 over onderwijs op de redactie Binnenland van NRC Handelsblad en was daarna correspondent in Brussel, waar ze op een schoon toetsenbord artikelen typte waar niets op aan te merken viel. In 2006 werd ze benoemd als hoofdredacteur van NRC Handelsblad, waarmee ze meteen de eerste vrouwelijke hoofdredacteur van een landelijk dagblad in Nederland werd. Een aardig, inhoudelijk type, over wie verder niet zo veel valt te vertellen.
14 Pauline van der Meer Mohr (49)Amstelbridge
Pauline van der Meer Mohr bekleedde sleutelposities bij Shell, TNT en ABN Amro, is commissaris bij een waslijst aan internationale organisaties en heeft een adviesbureau op het gebied van HR, Amstelbridge geheten. Powervrouw en voorbeeld, tevens bedenker van de ‘wet van de navelpiercing', die voorschrijft dat men radicale keuzes zoals navelpiercings en carrières voor zijn 25ste maakt. Toen anderen met een watje hun buik depten wist Pauline al dat ze een sleutelrol wilde spelen bij de grote jongens in het bedrijfsleven. Die dingen maken het verschil.
15 Nancy McKinstry (51)Wolters Kluwer
In de webvideoserie ‘5Q4' (Five Questions For..) van het Amerikaanse BusinessWeek vroeg ‘Diana' aan Nancy MacKinstry, ceo van informatieconcern WoltersKluwer: "What is your experience of the glass ceiling? What is your advice for young women looking to succeed in de C-suite?" Hard werken en resultaten halen, zei McKinstry. Ze was er zelf te druk mee geweest om te letten op glazen plafonds, die ze dan ook niet was tegen gekomen.
16 Marianne van Leeuwen (49)Reed Business Information
Marianne van Leeuwen is ceo van Reed Business Information Nederland, waar ze sinds 1997 werkt. Eerder was ze president van Reed-divisies in Frankrijk en Amerika, waar ze fit bleef door twee keer in de week aan pilates te doen, boeken las van Gabriel Garcia Marques en door de cultuur meer ‘macho' werd, vertelde ze aan ManagementScope: "Ik ben niet bang om beslissingen te nemen en richting aan te geven. En als het moet, kan ik met mijn vuist op tafel slaan." Dat bleek maar weer tijdens de meest recente reorganisatie bij RB. Boem, zestiende.
17 Nebahat Albayrak (41)Staatssecretaris van Justitie
Haar grootvaders waren beiden boer en dorpshoofd in Turkije, wijs genoeg, maar vermoedelijk konden ze zich er weinig bij voorstellen wat het inhoudt om staatssecretaris van Justitie te zijn in het vierde kabinet van Jan Peter Balkenende. Kleindochter Nebahat is een fris carrièretype, een rolmodel voor migrantendochters, moslims, vrouwen, voor iedereen eigenlijk wel. Haar moeder had in wezen al de capaciteiten om ergens minister-president van te worden, schrijft ze op de regeringswebsite, aan de jongste Albayrak de taak om de belofte in te lossen. Stem Albayrak, waarom niet? De respondenten van deze MT stemmen haar op plek 17.
18 Conny Braams (44)Unilever
Conny Braams, bestuurslid van de Spaanse afdeling van Unilever, werd in juni door het Managers Netwerk Nederland en onder meer FEM Business uitgeroepen tot Topvrouw van het jaar 2009. Braams werkte zich in 19 jaar op van brandmanager Cup-a-Soup en Unox tot de bestuurdersrangen. Ze wilde niet wachten tot haar vrouwelijke achterkleinkinderen plaats kunnen nemen in écht divers samengestelde directies, zei ze. Van de Cup-a-Soup naar de top, dat zouden meer vrouwen moeten doen. Bij haar uitverkiezing tot Topvrouw kreeg Braams een bronzen beeldje en een mantelpakje ter waarde van 1750 euro.
19 Margo Vliegenthart (51)Kroonlid SER
Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het tweede Paarse kabinet (1998-2002) en beroepsbestuurder. Op de website parlement.com wordt Vliegenthart naast bekwaam ‘talentvol' genoemd, terwijl ze inmiddels 51 is en haar talent zich in tal van besturen, raden en commissies heeft gematerialiseerd. Tegenwoordig is Vliegenthart onder meer kroonlid van de SER en sportbestuurder, een dynamische tak van besturen waarbij men jong blijft en af en toe Erica Terpstra tegenkomt.
20 Femke Halsema (43)Groen Links
Femke Halsema is een ontzettend moderne politica die bijna nooit tegenvalt. Ze blogt en twittert en flipt en heeft overal een mening over. Omdat dat nou eenmaal ook nog vaak de juiste was, kon ze vroeger nogal eens met onbegrip en verongelijkt reageren wanneer mensen het niet met haar eens bleken. Inmiddels lacht ze vaker en oprechter en heeft ze zich naar een status gedebatteerd waarin het noemen van enkel de voornaam van de beroemdheid genoeg is. Mensen die willen weten hoe de dingen ook weer in elkaar steken kunnen op internet terecht bij de rubriek ‘Vraag het aan Femke'.
21 Inge Brakman (48)Ex-Commissariaat voor de Media
Tot voor kort voorzitter van het Commissariaat voor de Media, veelgevraagd lid van raden en commissies, en algemeen erkend topvrouw. Er komen langzaam meer vrouwen in besturen en raden van toezicht, zei Brakman in een interview. Niet alleen om redenen van diversiteit is dat een goede ontwikkeling: "Vrouwen zijn veel praktischer. Ze vragen zich af: waar zijn we nu, hoe lossen we het op en hoe ziet het er morgen uit. En dan gaan we door naar de volgende klus, want er moet nog meer gebeuren op een dag, de afwas staat er ook nog."
22 Angelien Kemna (52)APG
Angelien Kemna is prof.dr. op het gebied van de corporate governance en voormalig topbelegger bij ING Investment, waar ze verantwoordelijk was voor besteding en beheer van honderden miljarden euro's. Sinds 1 november werkt ze als belangrijkste investeerder bij de pensioenuitvoerder APG. Bij APG speelt van alles: grootste klant ABP is geld kwijt, heeft een te lage dekkingsgraad en zou volgens onderzoek van zakenblad FEM geleid worden door een onvoldoende vakkundig bestuur. Over de vakkundigheid bij APG geen berichten. Ceo Dick Sluimers zei: "Wij zijn erg blij dat wij iemand van het kaliber van Angelien Kemna aan boord hebben kunnen halen."
23 Marjan Oudeman (51)Corus
Marjan Oudeman is directeur Strip Products (dunne platen staal) van Corus, lid van de raad van bestuur van de Corus Group en volgens de Wall Street Journal één van de tien ‘European women to watch'. Eerder dit jaar zat ze in Buitenhof. Rob Trip vroeg naar het glazen plafond. "Op het moment dat je een glazen plafond ziet, dan zie je hem ook," zei Oudeman. "Ik heb hem niet gezien." Bij Corus zijn de plafonds van plafondmateriaal, er is geen doorkomen aan, Oudeman gaat altijd met de lift naar de directiekamer.
24 Pauline Meurs (56)Erasmus Universiteit
Ambassadeursdochter Pauline Meurs groeide op in Frankrijk, Mexico, Brazilië, Colombia en Engeland, voor ze zich in ons eigen land aan sociologie en organisatiekunde ging wijden. Tegenwoordig is ze hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg in Rotterdam, lid van de Eerste Kamer voor de Partij van de Arbeid en voorzitter van ZonMw, de organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Pauline Meurs zou een goede minister van VWS zijn, ware het niet dat haar partij in de peilingen tegenwoordig de zesde van het land is.
25 Else Bos (50)PGGM
Else Bos is ceo investments en lid van de raad van bestuur van uitvoeringsorganisatie PGGM, dat de pensioenen verzorgt van meer dan twee miljoen mensen, de meeste zijn werkzaam in de sector zorg en welzijn. Bos is vaak geportretteerd als ‘vrouw in een mannenwereld': in de financiële sector zit je als vrouw vaak met alleen maar mannen in raden van bestuur of commissarissen, waardoor ze te maken heeft met een masculiene ‘boardroomdynamiek'. Else Bos, in het boek Topvrouwen: "Die mannen vinden het juist hartstikke leuk. Ik zit nergens voor spek en bonen bij en dat zou ik trouwens ook niet laten gebeuren."
