Er zijn vele bioscoopfilms over business gemaakt, maar er kunnen er maar 10 de beste zijn. Zie hier de management-movies die elke manager gezien móet hebben.
10 The Firm (1993)
Regie: Sydney Pollack
Hoofdrollen: Tom Cruise, Gene Hackman
Hè bah, Tom Cruise. Tja, dat zullen wel meer mensen denken. Tom Cruise zorgt voor irritatie. Toch is het in deze film een ander verhaal. Tommyboy is in deze film echt waanzinnig op dreef.
Waar gaat ie eigenlijk over? Mitch McDeere is een jonge ambitieuze advocaat die bij het kantoor Bendini, Lambert & Locke keihard werkt en heel veel geld verdient. Maar dan blijkt dat het kantoor banden heeft met de maffia en geld witwast en al snel komt McDeere tussen twee hete vuren te staan: de FBI en ‘The Firm'. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Legal-auteur John Grisham. Spannend tot de laatste seconde.
En waarom moeten managers deze film zien? Omdat het een aardig inkijkje geeft in, laten we het zo noemen, individueel crisismanagement.
9 Glengarry Glen Ross (1992)
Regie: James Foley
Hoofdrollen: Al Pacino, Jack Lemmon
Gekke titel. Klopt. Het is een samenvoeging van twee te verkopen ‘properties' die in het verhaal voorkomen: Glengarry Highlands and Glen Ross Farms. Het is ook een gekke film, die zich vrijwel uitsluitend afspeelt in een makelaarskantoor, waar vier collega's elkaar – én hun manager – verbaal helemaal afmaken en die niet langer duurt dan anderhalve dag. Saillant detail: er komt geen vrouw in voor.
Klinkt als een toneelstuk. Dat was het ook. David Mamet, de schrijver van het stuk die er een Purlizer Price mee won, stond er in 1984 mee op Broadway. De film is minstens zo goed, vooral door het briljante acteerwerk van de keiharde interim-hufter Alec Baldwin, de topverkoper Al Pacino en verkoopveteraan -routinier Jack Lemmon. Wat een verademing om te zien dat collega's ook elkaar keihard de waarheid durven te vertellen en niet om de hete brij heen draaien, hypocriet aardig doen of slijmen met de baas. Er klinkt 138 maal het woordje fuck, daar moet je wel tegen kunnen.
En waarom moeten managers deze film zien? Omdat de manager van deze film, gespeeld door Kevin Spacey, laat zien hoe je met onvoorstelbare klootzakken om moet gaan.
8 The Hudsucker Proxy (1994)
Regie: Joel Coen
Hoofdrollen: Tim Robbins, Jennifer Jason Leigh
Is dit een lachfilm? Min of meer. Er valt veel in te lachen, als je tenminste van Amerikaanse over the top-humor houdt, maar het is ook een film met een boodschap. Eigenlijk toont de film aan dat zelfs de grootste nitwit ceo kan worden, als ie af en toe maar een goed idee heeft.
Want? In The Hudsucker Proxy pleegt de grote baas van het succesvolle Hudsucker Industries zelfmoord omdat hij zijn privé-leven heeft verwaarloosd. Omdat de aandelen nu door iedereen gekocht kunnen worden, stelt de Raad van Bestuur de grootste sukkel uit de postkamer aan als directeur van de firma. Zo hopen de heren op een enorme waardevermindering van de aandelen die ze dan zelf voor weinig kunnen kopen. Maar de sukkel vindt de hoelahoep uit en Hudsucker floreert als nooit tevoren.
Als een sprookje… Ja, de film heeft wel iets van een sprookje. Daar draagt de vlokkerige Christmas Carol-sfeer ook een steentje aan bij.
En waarom moeten managers deze film gezien hebben? Omdat het erg goed is voor zelfrelativering.
7 Primary Colors (1998)
Regie: Mike Nichols
Hoofdrolspelers: John Travolta, Emma Thompson
Ah, eindelijk een film over de belangrijkste manager ter wereld. Ja, en dit is gelijk de leukste film over inderdaad de belangrijkste manager, de president van de VS. Een keiharde aanrader. En waarom? Omdat John Travolta in deze film Bill Clinton niet nadoet, nee hij ís Bil Clinton. Het zijige lachje, het gespeelde sentiment, het geraffineerde handje schudden, alles is een kopie van de populaire ex-president. En dan heeft hij in de film ook nog eens een seksschandaal aan z'n broek hangen.
Doet Monica Lewinsky ook mee? Nee, deze film was klaar vlak voordat die affaire aan het licht kwam. Maar de film is niet alleen een parodie op de Comeback Kid, maar geeft ook inzicht hoe je de publiek opinie kunt managen. Dit houdt in: goed toneelspelen en over lijken gaan.
What's new? Okay, nieuw is het allemaal niet, maar vermakelijk en bij tijd en wijle schokkend zeker wel.
En waarom moeten managers deze film zien? Om de juiste trucjes onder de knie te krijgen, mochten ze zelf ooit in het nauw komen.
6 Rogue Trader (1999)
Regie: James Dearden
Hoofdrollen: Ewan McGregor, Anna Friel
De Nick Leeson story! Klopt. Op 08-08-08 om 08:08 's avonds beginnen straks in China de Olympische Spelen. Dit heeft alles te maken met het geluksgetal in de economische wereldmacht, 8 dus. En dat was precies de reden waarom de Londense effectenhandelaar Nick Leeson, door de Engelse Barings Bank uitgezonden naar Singapore, in 1992 de geheime rekening 88888 liet openen, waar ‘kleine verliezen' op werden geparkeerd. Het zou ‘m geluk brengen. Maar de kleine verliezen werden steeds groter. Soms 50 miljoen dollar op één dag! Uiteindelijk stopte de teller bij 800 miljoen pond. Het gevolg: Barings failliet en Leesons leven verwoest. Hij ging voor vier jaar de bak in en had dus tijd genoeg om een boek te schrijven, waarop deze film gebaseerd is.
Blijft toch een gek verhaal dat Barings dit allemaal heeft laten gebeuren. Is dat in de film ook zo? Ja. En tja, hij zorgde óók voor 10 procent van de winst van de bank. Dat gaf hem veel krediet.
Een oplichter dus. Nou nee, als de film íets duidelijk maakt, dan is het wel dat dit iedereen kan gebeuren. Zoals Leeson zelf in de film zegt: "The market is one giant casino!" Wie buiten zijn schuld een beetje verliest, zoals Leeson in het begin, wil dat beetje terugwinnen. En wie dan nog meer verliest, wil nog meer terugwinnen. Totdat de olievlek niet meer te stoppen is…
En waarom moeten managers deze film zien? Om in te zien dat in het zakenleven ten halve gekeerd soms veel beter is dan ten hele gedwaald…
5 The bad sleep well (1960)
Regie: Akira Kurosawa
Hoofdrollen: Masayuki Mori, Toshiro Mifune
Een Japanse film, ín zwart wit, úit 1960? Doe me een lol… Ja, daar verwacht je inderdaad weinig van. Maar schijn bedriegt. En niet alleen schijn. De top van rijksgrondbeheer en bouwbedrijf Dairya frauderen er lustig op los en om de miljoenenzwendel in de doofpot te houden, gaan de corrupte managers letterlijk over lijken. De film van Kurosawa duurt 155 minuten maar blijft tot laatste minuut boeien.
En waarom dan? Omdat het allemaal zo dramatisch verloopt. Vooral aan het slot zit je met samengebalde vuisten op de bank. Eén van de twee mannen die een kansloze strijd voeren tegen de machtige managers, roept vlak voor het einde: "Wie houdt ze tegen?" Ja, wie houdt ze tegen, Dat moet ook klokkenluider Ad Bos gedacht hebben, toen hij in 2000 de bouwfraude in Nederland aan de kaak stelde. En waarom moeten managers deze film zien? Zodat ze zich wel twee keer bedenken voordat ze zich als klokkenluider gaan opwerpen.
4 Citizen Kane (1941)
Regie: Orson Welles
Hoofdrolspelers: Orson Welles, Joseph Cotten
Wat? De beste film ooit gemaakt op 4? Ja, smaken verschillen. Volgens velen is Citizen Kane, de film die gebaseerd is op het leven van mediatycoon William Randolph Hearst die er alles aan deed om de film tegen te houden, inderdaad de beste film ooit. In die tijd baarde regisseur (én hoofdrolspeler) Orson Welles veel opzien met zijn innovatieve gebruik van filmtechnieken. En nog altijd is Citizen Kane een topproductie, al is ie al bijna 70 jaar oud.
Waarom was Hearts eigenlijk tegen deze film? Omdat Kane, en dus eigenlijk Hearst, wordt neergezet als een verwaande man bij wie alles om macht draait. Hij laat zelfs z'n tweede vrouw publiekelijk afgaan in grote operatheaters, omdat hij koste wat kost wil dat ze een beroemde zangeres wordt.
Hoe loopt het af? Ja, verkeerd natuurlijk. Citizen Kane is het klassieke verhaal van de rise and fall van een topmanager.
En waarom moeten managers deze film gezien hebben? Om zich eens te meer te realiseren dat hoogmoed voor de val komt.
3 Wall Street (1987)
Regie: Oliver Stone
Hoofdrolspelers: Michael Douglas, Charlie Sheen
Wall Street! De film met de prachtige oneliners. Nou en of. Komen ze: "Lunch is voor watjes." "Hebzucht is goed." "Heb je een vriend nodig? Koop een hond." "Geld slaapt nooit." "Het belangrijkste aan geld is dat het je dingen laat doen die je niet wilt doen." "Geld hebben en het verliezen is veel erger dan helemaal nooit geld gehad hebben." "Elk gevecht is gewonnen voor het gevecht is begonnen."
"Geld heb je alleen nodig als je morgen niet dood gaat."
Gaat de film nog ergens over? Mooie vrouwen en heel, héél veel geld verdienen.
En waarom moeten managers deze film gezien hebben? Omdat het heerlijk is om je te verkneukelen aan zoveel succes en rijkdom en dat het een geruststelling is dat het allemaal toch weer fout afloopt…
2 GoodFellas (1990)
Regie: Martin Scorsese
Hoofdrolspelers: Ray Liotta, Robert De Niro
Een maffiafilm op 2? Why? Omdat maffia topmanagement is. Leden van een maffiafamilie hebben aan een half woord genoeg, voeren hun opdrachten zonder mekkeren uit, zijn buitengewoon loyaal, zien hiërarchie als het hoogste goed, glimmen van ambitie en houden zich aan de omertà – de zwijgplicht als ze over gevoelige zaken aan de tand gevoeld worden. Kortom, maffiabazen hebben personeel om van te dromen. En veel jonge mannen, zoals Henry Hill, de schrijver van dit waargebeurde verhaal, dromen ervan om voor de maffia te werken. Het is spannend, het levert veel geld op en het is afwisselend werk.
Maar ja, de maffia wordt geromantiseerd. O nee, niet in deze film. In tegenstelling tot The Godfather wordt hier de rauwe werkelijkheid getoond met schokkende beelden. GoodFellas is de meest realistische maffiafilm ooit gemaakt.
En waarom moeten managers deze film gezien hebben? Omdat het leerzaam is om te zien hoe de maffia zijn hrm geregeld heeft.
1 The Aviator (2004)
Regie: Martin Scorsese
Hoofdrollen: Leonardo DiCaprio, Cate Blanchett
Is dit echt de beste business-film? Ja. Puur als business movie is ie ronduit de beste. Hij heeft alles in zich wat een film in dit genre moet hebben: een keiharde concurrentiestrijd, een charismatische, creatieve manager die alles van zijn personeel eist, een man ook die bereid is enorme financiële risico's te nemen en te allen tijde zijn gevoel volgt. Het is bovendien een prachtig verhaal, met veel voor- en vooral tegenspoed, dramatische ontwikkelingen en uitgebeeld door een stel uitmuntende acteurs. Misschien is GoodFellas als film beter, maar als je louter let op de zakelijke elementen, dan scoort The Aviator hoger.
Ondanks Leonardo DiCaprio. Ondanks? Dankzíj Leonardo DiCaprio. Er wordt wel eens lacherig over dit manneke gedaan, maar acteren kan ie. Niet voor niets kreeg Leo voor zijn vertolking van playboy Howard Hughes, de man die door een erfenis al op zijn 18de miljonair was en in de jaren vlak voor de oorlog furore maakte met zijn revolutionaire vliegtuigen en dito films, een Oscar nominatie. Vooral Hughes' smetvrees en dwangneuroses brengt hij geweldig in beeld.
De film duurt met z'n 170 minuten wel wat lang. Klopt. Maar het laatste uur is zo fascinerend, dat je die eerste 110 minuten, die bij tijd en wijle ietwat traag zijn, snel bent vergeten.
En waarom moeten managers deze film zien? Omdat de film aantoont dat wie in zíchzelf blijft geloven, zich niets van anderen aantrekt, uiteindelijk aan het langste eind trekt.
