Leveranciers van kerstpakketten zijn niet van het klagerige soort, hoewel er dit jaar genoeg reden is voor lamenteren. Menig bedrijf herziet de inhoud van de jaarlijkse feestdoos. Of besluit die traditie maar helemaal af te schaffen. Elk beetje helpt in deze tijd van saneringswoede, zo luidt de redenering. Jammer alleen dat voorbij wordt gegaan aan het psychologische effect van een halflege doos met nikserige kerstversnaperingen.
Voor werknemers met een waardevaste eindejaarsuitkering is het leed nog te overzien. Wie afgelopen jaren daarentegen aardig heeft geboerd met een royale winstdelingsregeling, is nu flink in de aap gelogeerd. Het ergste valt te vrezen voor de bedrijfswinsten over 2001. En bijgevolg voor de dichtheid van het koperspubliek eind dit jaar in onze feestelijk verlichte winkelstraten.
Bij elke crisisdreiging doemt het dilemma van de vicieuze consumptiecirkel weer op. Zodra de geluiden over bezuinigingsmaatregelen, massaontslagen en bedrijfssluitingen beginnen aan te zwellen, houdt de consument als vanzelf de vinger op de knip. Die Pavlov-reactie zorgt er nu niet bepaald voor dat de economische tegenwind snel gaat liggen.
Het feit dat heel wat bedrijven tegenwoordig zijn gebiologeerd door het begrip 'aandeelhouderswaarde', maakt het genezingsproces er ook niet eenvoudiger op. Directies van beursgenoteerde bedrijven vragen zich veel te weinig af wat de mentale uitwerking is van hun weinig doordachte onheilstijdingen. Op commando prevelen ze wat over aandeelhouders die een krachtdadig signaal verwachten. Daar lijkt wat in te zitten, althans in theorie. Maar de signalen die in de praktijk worden afgegeven – variërend van ontslagaanzeggingen tot zuinigheid-troef-operaties – blinken meestal uit in een troosteloze ideeënarmoede.
Aandeelhouders verwachten een bedrijfsstrategie die fier overeind blijft zodra de economie het eventjes laat afweten. Met een aangepast crisisscenario zijn aandeelhouders ook heus wel te porren, zolang daar maar een offensieve doelstelling aan ten grondslag ligt. Aandeelhouders raken pas helemaal goed op drift zodra de onderneming waarin ze investeren zich opwerpt als lichtend voorbeeld van een hele bedrijfstak, en daarmee de ganse economie een stuk op het juiste spoor zet. Dat is aandeelhoudersdenken in de ware zin des woords.
Weinig van dat fraais valt te bespeuren in de recente golf bedrijfssaneringen. In wezen komen die stuk voor stuk neer op anorexiadrift, terwijl hier juist een flinke portie krachtvoer op zijn plaats zou zijn. Wil je daadwerkelijk 'meer doen met minder', wat immers zo leuk te verkopen is aan de aandeelhouders, dan heb je vooral extra energie nodig.
Daarom is het onverstandig om stante pede de laptops, mobiele telefoons en lease-auto's van het personeel af te pakken. Dat is én slecht voor de economie als geheel (die toch al lijdt onder een ernstig gebrek aan bestedingen) én voor het moreel van de werknemers (die door een overmaat aan negatief bedrijfsnieuws al helemaal geen cent meer durven uitgeven). Beter is het om maar meteen een compleet nieuw kantoormachinepark aan te schaffen. Menig computerboer is in voor een leuke deal nu die zijn voorraden aan de straatstenen niet meer kwijt kan.
De adviesbranche, nóg zo'n sector. Heel wat consultants zitten daar nu op de bank, mijmerend over de gouden tijden waarin fees van vijfhonderd gulden per uur heel normaal waren. Wie slim is, laat nú zijn organisatiestructuur eens lekker doorlichten, voor een kwart van de prijs waarvoor men vorig jaar nog achter in de rij moest aansluiten. Ook lucratief is het openbreken van lopende contracten. Wedden dat die adviesjongens maar al te gretig in prijs zakken?
Radicaal en rücksichtlos de bezuinigingsbezem door het bedrijf halen, brengt de economie geen stap dichter bij een voorspoedig herstel. Eigenlijk geldt hetzelfde voor massale ontslagaanzeggingen ter wille van de aandeelhouders. Saneringen treffen pas doel als ze daadwerkelijk beogen straks meer te doen met minder mensen. Zó houd je de malaise buiten de deur. Saneringen die bedoeld zijn om de onderneming in te dekken tegen barre tijden – zie de tienduizenden aankondigingen van de afgelopen maanden – stuwen de conjunctuur alleen maar verder omlaag.
Doet u eens gek: bedenk dit jaar met kerst iets aardigs voor uw personeel…
