Denken dat je met wat je nu doet wel je pensioen kunt halen, is een illusie, zegt managementdenker Jeroen Busscher. En dus is het zaak ‘veranderproof’ te worden. Hoe? ‘Door relaties centraal te stellen.’
Een goede vriend van Jeroen Busscher had een probleem met een werknemer van zijn bedrijf. Deze werknemer, Michiel, was een creatieve ster van het kantoor, maar de ster was vervaagd. Michiel bracht zijn seniore salaris niet meer op. Wat was er veranderd? Niets. Alleen waren Michiel en zijn vaardigheden commoditized. “En dat in slechts vijf jaar… Denk daar maar eens over na.”
Toppositie verloren
Wat Busscher maar wil zeggen: de ontwikkelingen gaan snel, razendsnel. “Wie nu goed is, is over vijf jaar op zijn best middelmatig. Net als Michiel. Die was vijf jaar geleden de ster, doorgrondde het internet als geen ander, was creatief. Maar nu weet zelfs de eerste de beste brugklasser alles van internet. Te veel van Michiels vaardigheden zijn algemeen geworden. Hij heeft zijn toppositie in de waardeketen verloren.”
En het verhaal van Michiel is niet uniek, zegt Busscher, maar universeel. Elk kunstje dat kan worden herhaald, wordt ook herhaald. En ook nog eens tegen steeds lagere kosten. Het is de dwingende logica van de economie. Die steeds grotere efficiëntie bij het uitvoeren van op elkaar lijkende taken is zelfs het bestaansrecht van organisaties. Hoe vaker je iets doet, hoe beter je er in wordt. “Maar tegelijk schuilt daar een enorm gevaar in voor mens en organisatie”, observeert Busscher. “Want alles wat herhaald wordt, wordt een commodity en verliest in een steeds sneller tempo zijn plek in de waardeketen.”
Bij elke herhaling wordt de toegevoegde waarde van een handeling, dienst of product minder, wil Busscher maar zeggen. En hij heeft de geschiedenis aan zijn zijde. Was outsourcing eerst nog beperkt tot het simpele productiewerk – China is er groot mee geworden –, “nu ontslaat Getronics hier duizend mensen omdat ze in India minstens net zo goed kunnen programmeren.”
Maar als alles zijn waarde verliest, dan ziet de toekomst van het Nederlandse bedrijfsleven en al die professionals die het bevolken er wel heel somber uit. “Ik heb mezelf de vraag gesteld waar die toegevoegde waarde over vijf jaar dan in zit”, zegt Busscher. “Wie is er dan goed? En wat zijn dan de vaardigheden die de hoogste toegevoegde waarde hebben?” Het is precies die vraag die centraal staat in zijn te verschijnen boek, dat als werktitel Veranderproof mee heeft gekregen.
Eigen winkeltje
Busscher schetst daarin de trend dat steeds meer mensen zich steeds meer specialiseren, steeds meer excelleren op enkele punten of zelfs maar op één punt. Maar ook dat die mensen, dankzij die specialisatie, steeds vaker hun eigen winkeltje runnen. “Hoeveel fotografen ken jij bijvoorbeeld die nog ergens in loondienst werken?”
Het is een retorische vraag. Fotografen zijn freelancers geworden. Net als veel tekstschrijvers, ontwerpers en bouwvakkers. Maar ook hoger in de waardeketen zitten steeds meer vrije jongens, zoals freelance interimmanagers. Zij vormen samen de voorhoede van de netwerksamenleving. Een onmiskenbare trend, aldus Busscher. “En één die sterker wordt. Straks zullen diegenen succesvol zijn die hun unieke kwaliteiten effectief kunnen maken in een dynamische economie.”
Excelleren
Waarde ontstaat in samenwerking, zegt hij. “Goed kunnen samenwerken en – misschien nog wel belangrijker – anderen kunnen laten samenwerken of in onderling verband laten excelleren is die nieuwe schaarse vaardigheid.”
Wie dat kan, opereert hoog in de waardeketen, denkt Busscher. Daar waar de commodity nog ver weg is. “Waar het om gaat is dat managers en business leaders van nu beseffen dat wat vandaag goed is, over vijf jaar middelmaat is. Zij moeten dus nu al investeren in wat over vijf jaar belangrijk is. In mensen die de relaties met al die verschillende klanten, medewerkers, opdrachtgevers, freelancers en leveranciers centraal kunnen stellen.”
Kosten blijven belangrijk, zegt hij. “Maar we kunnen ons wel wapenen, onszelf mentaal weerbaar maken tegen het onvermijdelijke en steeds verder oprukkende proces van commoditizing.”
Lees ook:
De 6 trends voor 2012
Jeroen Busscher spreekt op 12 maart 2012 tijdens Management2012,
Op Management2012 presenteert Management Team dé zes belangrijkste managementtrends voor 2012. Dagvoorzitter Ben Tiggelaar loodst u in 360 minuten door beeldbepalende trends op de belangrijkste werkgebieden: markten, mensen, technologie, organisatie, strategie en leiderschap.
> Sprekers, info en tickets: management2012.nl
