Er is geen ontkomen meer aan: grondstoffenschaarste. Toch nemen Nederlandse bedrijven dit nauwelijks mee in hun beleid. Als het er al is richt het zich met name op efficiënter gebruik van materialen en energie.
Dat blijkt uit de jongste Duurzaamheidsbarometer van PwC (PricewaterhouseCoopers).
Slechts een op de vijf bedrijven in ons land houdt rekening met de naderende grondstoffenschaarste. Vervangingsmogelijkheden worden echter nauwelijks bekeken, terwijl – als gevolg van de snelle groei van veel economiën en van de wereldbevolking – grondstoffen steeds schaarser worden en prijzen meer zullen fluctueren. Europa, dat weinig grondstoffen ter beschikking heeft, is volgens PwC het continent dat de meeste risico's loopt. Mede omdat het nog geen effectieve maatregelen heeft genomen tegen de schaarste, maar slechts doelstellingen heeft geformuleerd.
Volgens PwC vormt de schaarste op dit moment één van de belangrijkste risico's voor de continuïteit van bedrijven. Risico's liggen op fysiek gebied (het is simpelweg op), economisch gebied (het wordt schreeuwend duur) en op geopolitiek terrein (landen houden de grondstoffen in de eigen regio).
Begin van fundamentele overgang
Dat de grondstoffenschaarste al in de nabije toekomst een prangend probleem wordt, bleek dit weekend uit onderzoek van de Rabobank. Volgens de Rabo-economen staan we op dit moment aan het begin van een fundamentele overgang in de wereldwijde food & agricultural sector. De wereld moet de komende tien jaar dealen met een periode van toenemende schaarste in grondstoffen voor voedsel, waardoor de prijzen op korte termijn al zullen stijgen en volatiliteit zal toenemen. Op zich geen nieuw fenomeen, maar volgens Rabo gebeurt er nu iets anders. De wereldwijde voedselproductie kan de bevolkingsgroei niet bijhouden. De oogst van grondstoffen blijft achter.
Weinig inzicht in markt
Aan bedrijven lijkt dit doemscenario voorbij te gaan. De respondenten van het onderzoek van PwC zien wel de prijsstijging van mineralen en energie als een reëel bedrijfsrisico. Maar het management blijkt weinig inzicht te hebben in de dynamische en diffuse grondstofmarkt, die een lange keten kent en waar vele partijen bij zijn betrokken. "Inkopers zien prijzen wel stijgen, maar slaan geen alarm", zegt Klaas van den Berg, sustainability leader bij PwC.
Bedrijven moeten volgens Van den Berg dringend een risicoanalyse en strategie formuleren. "Op dit moment beperkt het handelen zich door kostenstijgingen te compenseren met efficiënter energiegebruik. Maar dat is een miskenning voor je risicobeheersing en bovendien een gemiste kans op een concurrentievoorsprong."
Aanpak
Volgens de Rabobank is een fundamenteel andere aanpak nodig om überhaupt grondstoffen ter beschikking te houden. Bedrijven moeten volgens de bank de schaarste te lijf gaan door samen te werken met alle partijen in de productieketen. Van kennisinstellingen tot handelaren, overheden, boeren en producenten.
Van den Berg stelt dat voor een succesvolle bedrijfsstrategie drie pijlers nodig zijn: grondstoffen veilig stellen, grondstoffen zo duurzaam mogelijk winnen en grondstoffen efficiënter inzetten.
Politieke rol
Een positieve ontwikkeling voor ons land ziet PwC op politiek niveau. Minister Atsma wil meer waarde halen uit afval en in Nederland een afvalrotonde inrichten, waarmee ons land een netto grondstofleverancier wordt. Met goede inititatieven op dit vlak kan Nederland in elk geval een spilfunctie verwerven in de toekomstige grondstoffenvoorziening.
Daarmee krijgt het Nederlands bedrijfsleven het mogelijk wat makkelijker. Maar dat neemt volgens PwC niet weg dat bedrijven dringend aan de slag moeten met een strategisch plan.
Lees ook:
- Grondstofprijzen gijzelen groei
- Agrarische sector kan meer kansen benutten
- Mondiale dreiging en groene kans
