Een keiharde saneerder, zo weten ze inmiddels bij de Hema en Unigro. Nu is het bedrijfsleven zélf aan de beurt, want sinds kort is Bas Vos voorzitter van Milieudefensie. Maar eerst de vereniging gezond maken. “Eigenlijk ben ik altijd arts gebleven.”
Amsterdam begin jaren zeventig. Onder de klanten van taxichauffeur Bas Vos heerst consensus. “Een opmerkelijke man. Véél intellectueler en beschaafder dan de doorsnee taxichauffeur.” Ze krijgen gelijk. Jarenlang opereert Bas Vos als succesvol taxiondernemer in de Amsterdamse binnenstad.
Amsterdam begin jaren negentig. Onder het middenkader van de Hema heerst consensus. “Voor deze man moeten we oppassen. Hij kan onze baan kosten.” Ze krijgen gelijk. Enkele maanden ná de komst van Bas Vos verdwijnen er driehonderd banen.
Amsterdam 12 mei jongstleden. Onder de leden van Milieudefensie heerst absoluut géén consensus. Wat geïrriteerd luistert Bas Vos tijdens de Algemene Vergadering naar de leden van de dissidente Koersgroep. Die beschuldigen hem er onder meer van dat hij nog vóór zijn officiële benoeming tot voorzitter per 1 april al aan het saneren is geslagen.
Sigarettensmokkel
Geld verdienen zit Bas Vos, die tegenwoordig als crisismanager een dagprijs van 4000 gulden declareert, in het bloed. Als kind heeft hij al vele baantjes. Hij vaart mee op bevoorradingsschepen in de Europoort en stort zich op het smokkelen van sigaretten.
De Vlaardingse tandartszoon belandt na zijn studie medicijnen als huisarts in Sappemeer. Leerzaam. Uit de Rijnmond kende hij de rokende schoorstenen van de petrochemie, maar wat hij in Oost-Groningen aan vervuiling aantreft, slaat alles. “Ik werd daar milieubewust,” zal hij zich later herinneren. “De oude turfkanalen zagen zwart van een cocktail van bietenresten en afval uit de strokartonfabrieken. Als iemand met een wond in het kanaal donderde, kon ik geen wondtoilet doen dat groot genoeg was om de meest afschuwelijke infecties te voorkomen.”
Na vijf jaar kapt hij met zijn huisartsenpraktijk. “Ik wist toen nog niet wat ik nu weet: dat ik een hekel heb aan routine.” Vos vertrekt naar Amsterdam. Daar begint hij een studie gynaecologie, komt als reorganisator bij het GAK terecht, rijdt in de avonduren op een taxi en opent en passant een paar kroegen.
Bas Vos is maar weinig geïnterviewd. Eerst werd hij niet interessant genoeg gevonden, vanaf 1991 zijn de werkzaamheden té heikel om over in de publiciteit te treden. “Ik herinner me hem nog goed,” vertelt een gewezen Hema-manager en inmiddels succesvolle consultant. “Vos heeft een wat cynische humor en kan razendsnel denken. 'Wat willen jullie eigenlijk', hield hij ons tijdens de eerste sessie voor, 'lekker trendy zijn of gewoon ervoor zorgen dat die dagelijkse boodschappen er liggen?'” Vos wil het laatste. De waspoeder komt terug in het assortiment en er vliegen driehonderd medewerkers uit. Vooral het middenmanagement krijgt zware klappen.
Na drie jaar is de Hema weer winstgevend. Unigro is nu aan de beurt. Weer hetzelfde verhaal, alleen ditmaal een duidelijker motivatie. “U zult,” zo vertelt hij een groep managers waarvoor hij zijn messenset in gedachte heeft, “het wellicht vreemd vinden dat ik van origine arts ben, maar dat kan ik makkelijk verklaren. Eigenlijk ben ik altijd arts gebleven. Ik vind iets interessant als het slecht gaat. Dan wil ik er iets aan doen. Vroeger probeerde ik zieke mensen gezond te maken. Nu maak ik slechtlopende bedrijven weer winstgevend.”
Enkele jaren later wordt hij door ex-staatssecretaris en inmiddels ook ex-Veronica-voorzitter Joop van der Reijden bij de sportkoepel NOC/NSF binnengehaald. Dat is althans het beeld. “Maar,” grinnikt Van der Reijden, “Bas Vos kwam bij wijze van uitzondering niet uit mijn eigen circle. Hij werkte gewoon voor een organisatieadviesbureau waarmee NOC/NSF zaken deed. Ik vond hem van meet af aan een geweldige leider. Hij werkt zich snel in, maakt snel keuzes, is niet te lang van stof en kan redelijk met het personeel omgaan. We hebben ruim een jaar samengewerkt en dat was erg plezierig. Nee, ik vind het niet vreemd dat hij nu voorzitter van Milieudefensie is geworden. Uiteindelijk zijn het allemaal koekjesfabrieken. Het komt in wezen altijd op hetzelfde neer: de grote lijnen uitzetten en die overbrengen. Na zijn wonderlijke carrière is Milieudefensie gewoon het volgende koekje. Nee, ik heb geen idee of saneringen bij Milieudefensie noodzakelijk zijn, maar zo ja, dan zal hij dat zéker doen.”
Dissidenten
Nu moet het bedrijfsleven zélf beducht zijn voor het mes van de bedrijvendokter. Bas Vos wil, zo vertelt hij in het verenigingsorgaan, véél meer acties: “Je moet wel oppassen dat je niet in dat verdomde midden terechtkomt, want daar is het heel druk. Daarom moet je een militante groep hebben die je onmiddellijk kunt mobiliseren als er ergens iets lulligs gebeurt. Acties, daar zijn bedrijven schetenbenauwd voor. En dat doen we nu onvoldoende.”
Er is voor bedrijven die het niet zo nauw nemen met het milieu één troost. Vos, die al zes jaar lang in het bestuur van Milieudefensie zit, kan zijn leden niet wegsaneren. En onder die leden rommelt het nogal. Dissidenten onder de naam Koersgroep pleiten voor meer openheid. Harry Kerkhof, gepensioneerd gymnastiekleraar te Heerenveen, is een van hen. “Als Harry Kerkhof in het bestuur was gekozen, dan was ik er geeneens aan begonnen,” stelt Vos, die tevens heeft laten weten ook deze job in principe als tijdelijk te zien. We kunnen ons dat voorstellen. Vanuit Heerenveen worden we door Kerkhof met een 42 minuten durende telefonische tirade bestookt. Kern daarvan is dat “het Hoofdbureau in Amsterdam” niet goed functioneert. Het Hoofdbureau niet en Vos al helemáál niet. “Die man is volkomen onbetrouwbaar,” vindt Kerkhof. In plaats van saneren moet Vos nu dus wellicht gaan royeren.
CV Bas Vos
BURGERLIJKE STAAT gehuwd, drie kinderen
WOONT in Maarssen
MARKANT was tegelijkertijd crisismanager en taxichauffeur
HOBBY'S reorganiseren, natuur
Curriculum
1939 geboren in Vlaardingen
1966 huisartsenpraktijk in Sappemeer
1971 taxichauffeur in Amsterdam
1971 crisismanager GAK
1971 kroegeigenaar
1991 crisismanager Hema
1994 directeur Unigro
1999 crisismanager NOC/NSF
2000 crisismanager HMG
2001 voorzitter Milieudefensie
