Met een stand van 400 punten was de AEX deze zomer weer terug op het niveau van tien jaar geleden. Tien jaar voor niets belegd. Een spaarrekening had meer opgebracht en een hoop zorgen gescheeld.
Niet alleen de AEX heeft een beroerde tijd achter de rug. Europese aandelenfondsen verloren in het eerste halfjaar gemiddeld 22 procent. De VS deed het met min 20 procent amper beter. Echt slecht verging het de voormalige beurslievelingen China en India, wiens indices bijna de helft inleverden. Alleen Latijns-Amerika en in mindere mate Rusland ontsprongen de dans enigszins met minnen van respectievelijk 9,8 en 13,4 procent. De sectorverdeling laat eveneens een gemengd beeld zien. Het zal niet verbazen dat de financiële dienstverleners hekkensluiters zijn met een min van bijna 30 procent. Aanzienlijk beter verging het de energie- en basismaterialensector, met verliezen van amper 10%.
Met energie en basismaterialen was veel beter te verdienen door niet in de producenten, maar in het spul zelf te beleggen. Olie, metalen en granen zijn niet aan te slepen en hebben de afgelopen jaren recordprijzen aangetikt. Een van de goeroes op dit gebied is Jim Rogers. Terwijl de rest van de beleggingswereld zich blindstaarde op internetaandelen, lanceerde Rogers in 1998 de Rogers International Commodity Index (RICI). De RICI volgt de prijsontwikkeling van een mandje met 36 grondstoffen waaronder olie, gas, katoen, wol, rubber, suiker, maïs en goud. Sinds de introductie tot medio 2008 is de RICI met 471 procent gestegen. Dat is andere koek dan de AEX.
Aardverschuiving
Rogers verdiende zijn eerste fortuin in de jaren zeventig met het Quantum Fund, 's werelds eerste echte hedgefonds, dat hij samen met George Soros bestierde. Op zijn 38ste ging hij met pensioen om wereldreizen te maken, de laatste keer in een knalgele custom made Mercedes Benz die hem door zes continenten en 116 landen voerde, waaronder Nederland. Zijn tochten door China en India overtuigden hem dat de wereld aan de vooravond van een aardverschuiving stond. "De 19de eeuw was van de Engelsen, de 20ste van de Amerikanen en de 21ste van de Chinezen", zei hij bij een bezoek aan Nederland. "Verkoop je dollars, leer je kinderen Chinees en koop zo veel mogelijk grondstoffen." De grondstoffenhausse kan volgens hem nog wel even duren. Grondstoffen zijn beperkt voorradig, terwijl er met China en India ruim twee miljard extra mensen om strijden. Het kost minstens tien jaar om een nieuwe mijn te ontwikkelen en de wereldwijde voedselvoorraden zijn zelfs zonder noemenswaardige recente droogte in 35 jaar niet zo laag geweest. Eerdere grondstoffenhausses duurden 15 tot 23 jaar. Als de geschiedenis zich herhaalt, zitten grondstoffenbeleggers tot minimaal 2014 geramd.
Aan de Nederlandse beursgoeroes beleven beleggers weinig plezier. De beleggingsdeskundigen van de NOVA Top 5 werden vorig jaar verslagen door een dolfijn. Hun met veel zorg geselecteerde aandelen bleken eind 2007 aanzienlijk slechter te hebben gepresteerd dan de namen op de vijf ballen die de dolfijn lukraak uit zijn bassin had geplukt. De aandelen die de deskundigen voor 2008 hebben geselecteerd, stonden begin augustus op een verlies van bijna 30 procent, wederom aanzienlijk slechter dan de AEX-index die op dat moment net iets meer dan 20 procent onder water stond.
Het is niet zo gek dat beleggers langzamerhand hun geloof in de deskundigen beginnen te verliezen. Maar weinig fondsmanagers bieden waar voor hun geld. Pensioenfonds PGGM heeft daarom besloten volledig te stoppen met actief beheerde aandelenfondsen. De baten van traditionele actieve beleggingsfondsen wegen volgens PGGM niet op tegen de lasten. Hoge kosten en het feit dat al die duurbetaalde fondsmanagers allemaal in dezelfde vijver zitten te vissen, maken dat de meeste op langere termijn fors achterblijven bij hun benchmark. Daarbij zou actief beheer een te groot beslag leggen op PGGM's interne organisatie. Het kost veel tijd en moeite om geschikte fondsmanagers te selecteren en te volgen. Voorts bleken veel fondsen die in goede tijden bovengemiddeld presteerden, het in slechte tijden juist significant slechter te doen dan gemiddeld. Anders gezegd leveren veel fondsen in de praktijk geen alfa maar bèta. En dat is precies het tegenovergestelde van hetgeen PGGM beoogt: een pensioenfonds is immers gebaat bij stabiele rendementen. PGGM zegde het vertrouwen in haar externe traditionele fondsmanagers op en ruilde ze in voor goedkope indexfondsen, die geen enkele pretentie hebben de markt te kunnen verslaan, maar simpelweg een index kopiëren.
Ondoorzichtig
PGGM's stap krijgt vooralsnog weinig navolging. De meeste pensioenfondsen erkennen dat actief beheer in sommige liquide en uitputtend geanalyseerde markten, zoals die voor Amerikaanse large caps, weinig toegevoegde waarde heeft. De kans is immers miniem dat uw fondsmanager een visie op een aandeel als Microsoft heeft, die niet al door duizenden anderen wordt gedeeld. Anders is dit voor bijvoorbeeld Europese junkbonds, Japanse small caps en tal van emerging markets. Dergelijke markten zijn vaak ondoorzichtig en illiquide en bieden een fondsbeheerder met een originele strategie of informatievoorsprong wel degelijk kans op een persistente outperformance, zo menen de pensioenfondsen die aan actief beheer vasthouden.
Ook voor particuliere beleggers zijn er tegenwoordig tal van mogelijkheden om passief te beleggen. Euronext biedt beleggers de keuze uit ruim 200 zogeheten trackers (vergelijkbaar met indexfondsen) van onder andere iShares, Lyxor en EasyETF. Passief beheer klinkt saaier dan het is. Naast voor de hand liggende indices als de AEX en de S&P 500, volgen trackers tegenwoordig de meest uiteenlopende, exotische beleggingscategorieën. Zo zijn er trackers voor de beurzen van Turkije en Zuid-Korea, voor private equity, Aziatisch vastgoed, mijnbouwbedrijven en producenten van duurzame energie. En dat voor een fractie van de kosten die actieve fondsbeheerders rekenen.
Over de hele linie neemt het enthousiasme onder particuliere beleggers overigens zienderogen af. Volgens marktonderzoekbureau Millward Brown hebben de val van de AEX en de voortwoekerende kredietcrisis beleggers kopschuw gemaakt. Het pessimisme over de koersontwikkeling van de AEX is historisch groot en een aanzienlijk deel van de beleggers is bewust meer gaan sparen en minder gaan beleggen. Het aantal beleggende huishoudens is voor het eerst in jaren afgenomen, met 5% naar 1,36 miljoen. Dat is nog niet zo ernstig als de terugval van 18% na de dotcom-crisis in de periode 2002-2003, maar Millward Browns onderzoeksperiode liep dan ook maar tot eind maart dit jaar. De AEX zal nog heel wat moeten goedmaken om komend voorjaar een nieuw dieptepunt te voorkomen.
AEGON **
Directie: Marco B.A. Keim
Aegonplein 50, 2591 TV Den Haag
T 070-344 3210, E Via de site
Profiel: AEGON is één van ‘s werelds grootste verzekeraars. De AEGON Groep biedt financiële bescherming en vermogensopbouw met een assortiment aan producten en diensten, zoals levensverzekeringen, pensioenen, spaar- en beleggingsproducten en schade – en inkomensverzekeringen. Er werken ongeveer 30.000 werknemers bij Aegon N.V. Bij Aegon Nederland zijn dat er 6.000.
Kernactiviteit: Vermogensbeheer is, naast levensverzekeringen en pensioenen, een kernactiviteit van AEGON. Wereldwijd behoort AEGON tot de top-50 van de vermogensbeheerders. De beleggingsafdelingen van AEGON beheren wereldwijd ruim 271 miljard euro vermogen in vastrentende waarden, aandelen en alternatieve beleggingscategorieën.
Specialiteit: AEGON biedt oplossingen, zoals het beperken van risico's, het afdekken van inflatierisico's en het beleggen in hoog renderende fondsen om de indexatieambitie van werkgevers en pensioenfondsen te realiseren. Ook biedt AEGON, via dochter TKP Investments, integraal balansbeheer en strategische advisering onder de noemer fiduciair management.
Doelgroep: corporate- en institutionele cliënten.
POSTBANK
Directie: Henk Renkema (directeur Postbank Zakelijk)
Haarlemmerweg 506, 1014 BL Amsterdam
T 020-565 50 10 E via de site
www.postbank.nl/zakelijk
Profiel: Postbank N.V. is met 7,5 miljoen particuliere en zakelijke rekeninghouders een van de grootste aanbieders van financiële producten in Nederland. Klanten kunnen bij de Postbank terecht voor financiële producten op het vlak van betalen, sparen, lenen, hypotheken, verzekeren, beleggen en pensioenen. De Postbank is onderdeel van de ING Groep. In 2009 zal het merk Postbank definitief verdwijnen. De nieuwe naam wordt ING.
Kernactiviteit: Zakelijke klanten kunnen bij de Postbank, afhankelijk van de doelstelling van het bedrijf, vereniging of stichting, zelf beleggen in beleggingsfondsen, of zelf beleggen direct op de beurs. Bij zelf beleggen wordt het ingelegd vermogen beheerd door fondsbeheerders van de Postbank. Bij direct op de beurs beleggen handelt de ondernemer – geheel naar eigen inzicht – via de Effectenrekening van de Postbank in aandelen, opties en/of obligaties.
Specialiteit: Postbank Zakelijk biedt een breed productportfolio: van financieringen tot bedrijfshypotheken.
Doelgroep: MKB-ondernemingen, verenigingen en stichtingen.
ABN AMRO ASSET (NU: FORTIS INVESTMENTS) **
Directie: Richard Wohanka (Ceo Fortis Investments)
De Entree 99-197, 1101 HE Amsterdam Zuid-Oost
T 020 628 93 93 E [email protected]
http://www.investments.fortis.com/
Profiel: Ondanks het feit dat Royal Bank of Schotland (RBS), Banco Santander en Fortis de grootste bank van Nederland hebben overgenomen, scoort ABN Amro nog steeds onder de lezers van Management Team. De spannende overnamestrijd rond ABN Amro is nog niet ten einde: Mark Fisher van RBS is aangesteld om de ontmanteling van het Nederlandse icoon te leiden. Dat zal ongeveer drie jaar in beslag nemen. Alle informatie over de overname is te vinden op de website www.abnamro.com/future.
Kernactiviteit: De lezers van Management Team belonen de Asset Management-activiteiten van ABN Amro met maar liefst twee sterren, maar zullen moeten wennen aan een nieuwe aanbieder: de Nederlandsche Bank gaf Fortis in januari toestemming het onderdeel Asset Management af te splitsen van het moederbedrijf. Het bedrijf gaat vanaf 1 april 2008 verder onder de naam Fortis Investments. De samenvoeging van Fortis en het bedrijfsonderdeel Asset Management van ABN Amro creëert volgens de bank een Europese top-vermogensbeheerder.
Specialiteit: Fortis Investments beheert een breed aanbod van beleggingsproducten en beschikt over meer dan 40 beleggingscentra, 600 beleggingsspecialisten wereldwijd en een beheerd vermogen van 254 miljard euro.
Doelgroep: Institutionele beleggers, pensioenfondsen, banken en particuliere beleggers.
ING BANK**
Voorzitter Raad van Bestuur: Michel Tilmant
Amstelveenseweg 500, 1081 KL Amsterdam
T 020-541 5411 E via de site
http://www.ing.nl/ en http://www.ingim.com/
Profiel: ING is een wereldwijde financiële instelling die diensten levert op het gebied van bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. Gemeten naar beurswaarde is ING een van de 20 grootste financiële instellingen ter wereld.
Kernactiviteit: ING schaart Asset Management onder Investment Management (IM). ING IM is een wereldwijd opererende Asset Manager en beheert ongeveer 400 miljard euro. ING heeft wereldwijd ongeveer 2500 professionals in dienst die het geld van de cliënten bewaken.
Specialiteit: ING IM is actief in ongeveer 30 landen, waarvan landen met snel groeiende economieën zoals China, Oost-Europa en India. De wereldwijde aanwezigheid van de bank maakt het mogelijk om cliënten lokale services te bieden.
Doelgroep: Pensioenfondsen, verzekeraars, financiële instellingen en retailklanten.
FORTIS *
Plaatsvervangend Ceo: Herman Verwilst
Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht
T 030-226 6222 E via de site
http://www.fortisbusiness.com/
Profiel: Fortis is een internationale financiële dienstverlener in bankieren en verzekeren. Met een marktkapitalisatie van EUR 40 miljard eind 2007 behoorde Fortis tot de twintig grootste financiële instellingen van Europa. Een sterke positie, totdat topman Votron in juli 2008 bekend moest maken dat hij met spoed 8,3 miljard euro nodig had om de balans te versterken en de kredietcrisis het hoofd te kunnen bieden. Votron heeft zich verslikt in de dure overname van onderdelen van ABN Amro en slechte marktomstandigheden. Op 11 juli legde hij zijn functie neer.
Kernactiviteit: Fortis Investments is de autonome wereldwijde asset management tak van Fortis groep. Fortis Investments beschikt over meer dan 40 beleggingscentra, 600 beleggingsspecialisten wereldwijd, meer dan 2000 werknemers in meer dan 30 landen en 245 miljard euro vermogen onder beheer. De beleggingsdivisie van Fortis Investments omvat vier afzonderlijke onderdelen: aandelen, vastrentende producten en valuta's, gestructureerde producten en alternatieve producten.
Specialiteit: De website citywire (voor beleggers en fondsbeheerders) publiceerde in april 2008 een lijst met de 100 beste fondsbeheerders. Vijf daarvan horen bij Fortis Investments. Rolf Stout (Fortis L OBAM Equity World Cap) behaalde in deze top-100 zelfs de derde plaats.
Fortis Investments kent een solide rentabiliteit, die naar eigen zeggen voortvloeit uit het gevarieerde productenpakket.
Doelgroep: Internationale institutionele cliënten, banken en grootzakelijke ondernemingen (onder meer in de branches aviation, energy, real estate, shipping, telecom/media/technology).
