Een dagje testen bij GITP. Dat betekent: in een mooie villa rollenspellen spelen, vragenlijsten invullen en een intelligentietest op een computer, met tussendoor een broodje en een sigaretje buiten op de stoep. Klinkt leuk, maar voor de kandidaat blijft het stressen.
“Ik ben erg benieuwd hoe deze persoon zou scoren op de IQ-test.” Testpsycholoog René Ravenhorst voert een nagesprek met acteur Henk Brugge over het rollenspel dat zojuist is afgelopen. Brugge speelt een teleurgestelde werknemer die gepasseerd is voor promotie. Aan de andere kant van de tafel zit een manager die door GITP wordt getest. Hij speelt de rol van de man van buitenaf die de baan heeft gekregen die zijn medewerker ambieerde. Het gesprek verloopt moeizaam. De manager slaagt er niet in te achterhalen wat zijn medewerker precies dwarszit. Hij vult zelf antwoorden in die hij eigenlijk aan zijn teleurgestelde medewerker moet ontlokken. “Minder intelligente mensen vallen snel terug op aannames, ze zijn te weinig kritisch,” zegt Ravenhorst. “Dat zou betekenen dat deze man geen al te hoge score op een IQ-test zou halen. Maar in dit geval maakt een IQ-test geen deel uit van zijn assessment. Dat vond het bedrijf niet nodig.” Een dagje testen bij hrm-adviesbureau GITP. Dat betekent in een mooie villa in het lommerrijke Zeist rollenspellen spelen, interviews houden, vragenlijsten invullen en een intelligentietest invullen op een computer. Tussendoor een paar broodjes, een glas melk en een sigaretje buiten op de stoep. Na de assessment volgt een advies aan de werkgever over de toekomstmogelijkheden van de geteste medewerker, of de geschiktheid voor een specifieke functie. Hoewel de IQ-test lang niet altijd standaardonderdeel is van de assessment, blijken de scores van de kandidaten veelzeggend: deelnemers die een positief advies meekrijgen hebben een beduidend hoger IQ dan kandidaten met een negatief advies. “Een belangrijk deel van ons advies is gebaseerd op hoe intelligent iemand is,” zegt Ravenhorst. “We maken hier gebruik van wetenschappelijke kennis en methoden, en daaruit blijkt nu eenmaal dat intelligentie een goede voorspeller is van iemands functioneren, daar kun je niet omheen. Maar we gaan niet alleen af op een IQ-score. Als iemand in een test goed scoort, wil ik die intelligentie terug zien in zijn gedrag. Sommige heel intelligente mensen kunnen echte nerds zijn. Dat is niet handig op de werkvloer, zeker niet voor managers. Daarom zijn juist ook de softe kanten zo belangrijk. Hoe is iemand in een gesprek, wat voor persoon is het? Intelligentie is altijd vervlochten met persoonlijkheidskenmerken. Het komt zelden voor dat iemands intelligentiescore heel erg afwijkt van het gedrag dat hij tijdens interviews of een rollenspel vertoont.”
Retegoed
Assessment, ‘beoordeling’ in goed Nederlands, is big business. Bedrijven geven duizenden euro’s uit om te zien wat voor vlees ze in de kuip hebben. Als het gaat om externe kandidaten voor een vacature, maar ook bij de doorstroom van medewerkers naar hogere functies. Blijkbaar is het gedrag op de werkvloer en de carrière binnen het bedrijf niet altijd voldoende om iemand goed te taxeren. Voor de kandidaten zelf is een assessment bijna altijd stressen. Een negatief advies kan grote consequenties hebben voor het vervolg van de carrière. Niet voor niets is er een grote markt voor boekjes die helpen om beter te scoren bij assessments. Het groepje kandidaten dat deze woensdag is aangetreden in Zeist zegt zich weinig zorgen te maken. Waar de ene ervan uitgaat dat een functie waarvoor ze wordt getest eigenlijk toch al is vergeven, ziet de ander de assessment als een formaliteit. De meningen over het nut zijn verdeeld, maar het moet nu eenmaal. Edgar Jeukens ervaart de assessment als ‘zeer positief’. (Terecht blijkt achteraf, hij krijgt de functie waarvoor hij wordt getest.) De uitslag van de assessment komt overeen met zijn eigen gevoel. Jeukens doet de assessment omdat hij binnen zijn bedrijf de functie van account manager ambieert, maar nog helemaal geen commerciële ervaring heeft. “Ik vind het normaal dat mijn bedrijf meer zekerheid wil hebben of ik dit werk aankan. Ik zie het niet als een teken van wantrouwen, meer een wens om een bepaald beeld bevestigd te krijgen. En voor mijzelf is het belangrijk om erachter te komen op welke punten ik me verder moet ontwikkelen.” Jeukens doet ook de intelligentietest. Zijn score komt overeen met wat testpsycholoog Ravenhorst vooraf al vermoedt naar aanleiding van het interview en rollenspel. Een score op gemiddeld hbo-niveau. Wat overeenkomt met de opleiding die Jeukens heeft gedaan en de opleiding die is vereist voor zijn nieuwe functie. Jeukens maakt indruk op Ravenhorst door de wijze waarop hij het rollenspel doet. “Retegoed, voor iemand die dit voor het eerst doet.”Zelf hecht Jeukens weinig waarde aan de uitslag van de intelligentietest. “Gemiddeld hbo-niveau, dat klopt wel. Goed in cijfers, het verbale deel kan beter. Klopt ook. Natuurlijk moet je in mijn werk een bepaalde intelligentie hebben. Je intelligentie bepaalt hoe snel je dingen oppikt, hoeveel je opslaat. Hoe sneller je je aanpast, hoe sneller je carrière maakt. Maar ik denk niet dat intelligentie doorslaggevend is. Voor mijn nieuwe functie is in eerste plaats van belang hoe ik met klanten omga, dat is een kwestie van persoonlijkheid en ervaring. Ik denk dat uiteindelijk iedereen hetzelfde succes kan boeken, ongeacht intelligentie. Het is alleen harder werken voor de een dan voor de ander.”
