Binnen vijftien jaar hebben robots grotendeels het werk overgenomen van advocaten. Dat denken ze tenminste bij Jomati Consultants, een groot Brits consultancybureau dat is gespecialiseerd in juridische dienstverlening. In een rapport uit 2014 stellen ze onder meer dat de introductie van kunstmatige intelligentie de razendsnelle opmars van robotadvocaten veroorzaakt. Niet zo gek dus dat uit onderzoek van organisatieadviesbureau Berenschot en uitgever Sdu in 2016 naar voren kwam dat 13 procent van de Nederlandse advocaten wakker ligt van de opkomst van de robotadvocaat. Een jaar eerder was dat nog maar 3 procent. Gaat de Nederlandse advocatuur echt zo hard richting robotisering en digitalisering? Wat betekent technologische ontwikkeling voor de advocaat van de toekomst?
Legaltech
Het Nederlandse landschap van advocatenkantoren wordt qua omzet en aantal medewerkers gedomineerd door de grote kantoren die zijn gevestigd aan de Amsterdamse Zuidas. Met 310 advocaten in dienst is De Brauw Blackstone Westbroek het grootste kantoor van Nederland. Gevolgd door NautaDutilh (269 advocaten) en Loyens&Loeff (256 advocaten). Het merendeel van de kantoren in Nederland bestaat evenwel uit een maatschap met minder dan vijf advocaten. Volgens cijfers van de Rabobank waren er in 2016 maar liefst 2847 kantoren met maar één advocaat en 1853 met twee tot vijf advocaten. Het totale aantal Nederlandse advocatenkantoren groeit de laatste jaren gestaag, van 4529 in 2012 tot 5291 in 2016.
Er komen ook nieuwe spelers bij op de markt. ‘Afgezien van de groei van kleine boetiekkantoren, gespecialiseerd in een bepaalde niche, zien we dat ook steeds meer accountantskantoren toetreden tot de juridische dienstverlening’, bevestigt Marien Glerum, ‘zoals Deloitte en PricewaterhouseCoopers. De druk om efficiënt te blijven werken, is dan ook voor alle advocatenkantoren groot.’ Glerum is Managing Officer bij Dentons Boekel. Het Nederlandse kantoor Boekel fuseerde in april 2017 met Dentons, dat zich met 7700 advocaten op meer dan 145 internationale locaties het grootste kantoor ter wereld mag noemen. In Nederland staat Dentons Boekel met 52 advocaten op de dertigste plek. Glerum: ‘Een van de belangrijkste redenen om te fuseren met Dentons was dat we slagkracht wilden creëren om te kunnen investeren in technologische ontwikkeling. Want je hebt technologische ontwikkeling nodig om efficiënter te kunnen werken.’
Omarmen van technologie
Glerum geeft toe dat het best even heeft geduurd voordat men binnen de advocatuur technologie omarmde. ‘De juridische sector is vrij traditioneel. Vroeger werd digitalisering als een bedreiging gezien, maar inmiddels komt er steeds meer interessante technologie uit andere branches overwaaien.’ Met name op het gebied van informatieverzameling, uren schrijven, het doorspitten van jurisprudentie en bij het automatisch opstellen van contracten. ‘Uiteindelijk moet een advocaat zelf blijven pleiten in de rechtszaal, maar in het voortraject speelt technologie een steeds grotere rol.’
Ook Jan van der Doelen, sector bankier bij ING met een focus op bouw, vastgoed en juridische dienstverlening, ziet de advocatuur veranderen. ‘Door digitalisering en nieuwe technologie schudt de basis van het huidige businessmodel op zijn grondvesten.’ Tot voor kort zochten advocatenkantoren hun toegevoegde waarde voor cliënten grotendeels in hun kennis van wetten, regels en jurisprudentie, maar digitalisering levert steeds meer gratis informatie op, die via internet voor iedereen eenvoudig toegankelijk is. De beroepsgroep moet dus toegevoegde waarde gaan zoeken in iets anders dan informatievoorziening. Van der Doelen: ‘Nu begrijpt de gemiddelde advocaat heus wel dat hij moet innoveren. Al was het alleen maar om goede mensen aan zich te binden, want jong talent kiest in economisch gunstige tijden voor kantoren die goed betalen en aantoonbaar investeren in technologie. De meeste grote kantoren hebben dan ook steeds vaker innovatiemanagers in dienst.’
Dat kan Glerum beamen. Hij werd in 2015 benoemd als bestuurder bij Boekel, maar is geen advocaat. ‘Ze hebben mij in deze rol benoemd om ervoor te zorgen dat we zaken efficiënter organiseren dan andere kantoren.’ De fusie met Dentons betekent bijvoorbeeld dat het Nederlandse kantoor ook de vruchten kan plukken van het in 2015 opgerichte Nextlaw Labs. ‘Dat is een zusterbedrijf van Dentons waarmee we investeren in start-ups die zich bezighouden met legaltech’, zegt Glerum. ‘Die schieten als paddenstoelen uit de grond en dat is natuurlijk leuk, maar vaak denkt zo’n start-up een mooi product te hebben bedacht, alleen kunnen ze het nergens goed testen. Dentons 
biedt een testomgeving, zodat we samen met zo’n start-up een product of software kunnen doorontwikkelen.’ Nextlaw Labs werkt op dit moment samen met tien start-ups. Hun producten lopen uiteen van online tools waarmee de waardering of behoefte van cliënten beter gemeten kan worden tot tools die met behulp van kunstmatige intelligentie en machine learning sneller, slimmer en scherper kunnen onderhandelen over contracten.
Wil je het volledige verhaal lezen? Bestel dan de nieuwste editie van MT: de MT1000!
