ABN Amro werd geroemd als 'groene' bank, maar de wisseling van de macht heeft de groene agenda geen goed gedaan. En de staat? Die beschikt niet over de instrumenten om dit bij te sturen.
Van koploper naar hekkensluiter. ABN Amro stond jaren bekend als een echt 'groene' bank. Rond 2005 stond ABN nummer twee op de Dow Jones Sustainability Index en in 2007 wonnen zij nog de Financial Times Sustainable Banking Award. Maar de wisseling van de macht heeft de groene agenda van ABN geen goed gedaan. Op de Eerlijke Bankwijzer kreeg ABN Amro onlangs een onvoldoende voor haar beleid op het gebied van klimaatverandering en giftige stoffen.
Op 4 oktober 2008 werd ABN Amro officieel een staatsbank en de duurzaamheidsafdeling die na de overname door het bankenconsortium (Fortis, Santander en RBS) sneuvelde is nog niet in ere hersteld. En dat terwijl volgens oud-medewerkers deze 'Sustainability Development Unit' nodig is om 'het strategische denken over duurzaamheid, de energie, het enthousiasme en de effectiviteit om duurzaam bankieren in de hele bank geïntegreerd te krijgen'. Maar waarom wil de staat niet ingrijpen? Volgens een woordvoerder beschikt de overheid als aandeelhouder niet over de instrumenten om te sturen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Volkomen stuurloos
Het effect van de koerswijziging is merkbaar, in negatieve zin dan. Op de Eerlijke Bankwijzer kreeg ABN Amro onlangs een onvoldoende voor haar beleid op het gebied van klimaatverandering en giftige stoffen. Peter Ras, die vanuit Oxfam Novib verantwoordelijk is voor de Eerlijke Bankwijzer, vroeg Nederlandse banken drie kwartalen op rij om een nieuwe update te geven van hun duurzaamheidsbeleid. "ABN was de enige van de twaalf banken die niets nieuws te melden had", zegt Ras. "We hebben een aantal gesprekken met ze gehad, maar ze komen met niets." Hij heeft het idee dat ABN Amro op duurzaamheidsvlak "volkomen stuurloos" is. Volgens de onderzoeker stelden andere banken hun klimaatbeleid wél scherp bij. "Rabobank bijvoorbeeld investeert actief in duurzame energie en stelt eisen aan klanten op het gebied van CO2-reductie. ABN Amro komt niet verder dan de eigen gebouwen CO2-neutraal maken en plastic bekertjes vervangen door papieren", aldus Ras. "Wij voeren gesprekken met ABN en de andere banken en bij het 'oude' ABN Amro hadden we ook wel succes en konden we dingen bereiken. Maar nu zien we geen enkel bewijs meer dat duurzaamheid voor hen belangrijk is."
Harde kritiek
En dit is niet de enige kritiek die zij te verduren krijgen. Ook Giuseppe van der Helm, directeur van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling kraakt een paar harde noten en hij is vooral kritisch op de rol van de Nederlandse staat. "Die positie is dé kans om iets te veranderen en de bank te verduurzamen, maar in praktijk gebeurt het omgekeerde. Die tent was een kenniscentrum voor duurzaamheid op de financiële markt. Nu is bijna alles weg." ABN Amro is niet langer lid van de VDBO.
Afzijdig
En dat terwijl volgens het kabinet de crisis groene kansen biedt en de rijksoverheid zelf een van de koplopers wil zijn in duurzame bedrijfsvoering. Maar in de ABN-kwestie houdt de staat zich afzijdig. In een brief die minister Bos afgelopen voorjaar aan de Kamer stuurde stelde hij dat er, gezien het tijdelijke karakter van het aandeelhouderschap, minder aandacht wordt besteed aan publieke belangen. En volgens een woordvoerder beschikt de overheid als aandeelhouder niet over de instrumenten om te sturen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Peter Ras vindt het argument van de regering "flauwekul". "Hij zou op z'n minst de directie van de bank dringend aan kunnen spreken op hun acties op dit punt", aldus Ras. "Maar voor zover wij kunnen zien doet Wouter Bos helemaal niets om dit onderwerp op de kaart te zetten."
We laten het afweten
Volgens Diederik Samsom, Kamerlid voor de PvdA, heeft Financiën grotendeels gelijk, dat de aandeelhouder geen sturingsmogelijkheden heeft, maar zijn er wel andere mogelijkheden, zoals grote investeringsbeslissingen en de benoeming van de raad van commissarissen en RvB.
Samsom wijst erop dat de meeste beslissingen die Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen beïnvloeden, zich op het niveau waar de onderneming autonome besluiten kan nemen bevinden, investeringen en beleggingen in specifieke portefeuilles. "Die informele invloed is veel belangrijker. De aandeelhouder kan natuurlijk in zijn vele informele contacten, maar ook op de aandeelhoudersvergadering laten weten dat ze prijs stelt op een MVO-koers van de bank", aldus Samsom. "Ik vind dat wij het op dat punt tot nu toe laten afweten, zowel de Kamer als het Ministerie. Ik heb daar nog wel enig begrip voor aangezien de bank ons in grote hectiek is toegevallen en aangezien nu alle aandacht gaat naar het overeind houden en straks weer verantwoord afstoten van dit eigendom, dat we niet permanent willen hebben. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht om MVO te bevorderen bij de bank. Ik pleit daar ook hartstochtelijk voor en hoop dat dit pleidooi zich op korte termijn ook vertaalt in resultaten."
Brief
De algemeen directeur van Oxfam Novib, Farah Karimi, heeft onlangs een brief gestuurd naar Gerrit Zalm om hem uit te nodigen voor een gesprek over duurzaamheid en de ambities van het nieuwe ABN op dit punt. Een reactie op de brief is op dit moment nog niet bekend.
Voor Oxfam Novib is het penibele MVO-beleid van ABN Amro vooralsnog reden op zoek te gaan naar een nieuwe huisbankier nu het contract met deze bank afloopt.
Reactie ABN
ABN Amro reageert zowel in VN als op de Eerlijke Bankwijzer op de kritiek door te zeggen dat zij zich niet te herkennen in het geschetste beeld. Volgens een woordvoerder is duurzaamheid verankerd in alle activiteiten van de bank. "De duurzame bekertjes, een proefproject met elektrische auto's voor medewerkers in Amsterdam." Het zijn voorbeelden die de voorlichter geeft om te bewijzen dat ABN Amro heus nog wel met duurzaamheid bezig is. Over het opheffen van de afdeling duurzaamheid zegt de woordvoerder van ABN Amro dat er "gezien de opsplitsing geen noodzaak meer is om op groepsniveau een duurzaamheidsafdeling in stand te houden".
