Kun je anderen beter helpen als je hetzelfde hebt meegemaakt? Volgens 80 procent van de 400 Amerikanen die ondervraagt werden door onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam wel.
Om die mening te testen, ontwikkelde het onderzoeksteam video’s waarin mensen emotionele ervaringen deelden, bijvoorbeeld een overspelige partner of een zieke ouder. De verteller werd gevraagd naar de emotie die hij voelde bij het vertellen van dit verhaal. Hierna werd de video getoond aan 800 deelnemers en gevraagd wat voor emoties zij dachten te zien bij de verteller in de video. Ook werd getoetst of zij eenzelfde ervaring hadden meegemaakt. Wat bleek? Als de persoon hetzelfde had doorgemaakt als de verteller werden emoties minder goed onderkend. Disa Sauter, een van de onderzoekers met een achtergrond in Sociale Psychologie, legt uit hoe dat kan.
Hoe valt het te verklaren dat dat toch niet het geval is?
‘We vermoeden dat mensen die anderen helpen, tegelijkertijd ook hun eigen ervaring weer herbeleven. Dat kan onbewust gaan, maar ook bewust gebeuren. Je stopt eigenlijk met luisteren en reageert vooral vanuit je eigen ervaring en wat voor jou werkte. Terwijl dat tijdens een heftige ervaring helemaal niet hetgeen hoeft te zijn waar de ander behoefte aan heeft. Bij rouw wil bijvoorbeeld de een er heel graag over praten, de ander helemaal niet.’
Is het daarmee altijd beter om iemand om hulp te vragen die geen ervaring met het onderwerp heeft?
‘Nee, zo zwart wit is het niet. Er zitten zeker voordelen aan iemand zonder dezelfde ervaring, diegene kan een totaal andere oplossing aandragen bijvoorbeeld. Maar die ervaring kán ook een voordeel zijn. Het gevaar is allen dat iemand teveel van die eigen ervaring reageert en dus geen oog meer heeft voor de persoon tegenover zich.
Hoe goed je iemand kan helpen, hangt niet alleen van die gedeelde ervaring af, maar ook van de relatie die je met iemand hebt en je emotionele intelligentie. Heb je bijvoorbeeld een goede relatie met iemand, dan is het ook geen one hit wonder om om hulp te vragen, maar kan je er meer tijd voor uittrekken.’
Wat betekent jullie onderzoek voor coaches? De burn-out coach, rouwcoach – veelal putten ze uit hun eigen ervaring.
‘Als coach of therapeut is het natuurlijk al helemaal niet nodig om dezelfde ervaring te hebben. Ik denk niet dat je persoonlijke ervaring een goed vertrekpunt is, omdat je juist geacht wordt niet op jezelf te focussen. Als coach of therapeut ben je eigenlijk een middel voor iemand anders om beter te worden. Jouw ervaring staat daar los van.’
En mentorprogramma’s, waar je ook anderen helpt vanuit je eigen ervaring?
‘Ik zie daar minder een probleem, omdat het veelal geen negatieve ervaring is waar je uit put. We hebben nog niet onderzocht wat positieve emoties betekenen voor de hulp aan anderen, maar ook daar kunnen je eigen ervaringen het geven van goed advies in de weg zitten. Tegelijkertijd is het nog steeds wel belangrijk om ook als mentor goed op te letten dat je luistert naar iemand, in plaats van aannames te doen op basis van je eigen ervaringen.’
Wat kan je doen als je iemand wil helpen, maar verstrikt raakt in je eigen emoties?
‘Het is belangrijk om dit bij jezelf te kunnen signaleren en het aan te geven. Wellicht ben jij op dat moment even niet de beste persoon om de ander te helpen. Wil je toch helpen, vraag dan heel specifiek naar de gevoelens van de ander en geef op basis daarvan advies. Uiteindelijk gaat advies geven voor een deel over je nederig opstellen naar de ander, niet om het delen van je eigen ervaring.’
