Vier procent van de Nederlanders is dyslectisch. Dat wordt nu nog vooral gezien als een handicap die menig werkgever liever niet terug vindt in zijn bedrijf. Volgens podiumauteur Wim Boersma zijn werknemers met dyslexie onontdekte talenten.
Dyslexie is een aangeboren aandoening waarvan men niet echt de oorzaak kent en waarvoor ook nog geen remedie is gevonden. Mensen met dyslexie worden gezien als slachtoffers, die moeite hebben met taal. En die daardoor niet goed kunnen functioneren. De Hersenstichting geeft als theorie over de oorzaak van dyslexie dat er iets mis is in de aanleg van de hersenen waardoor de linker hersenhelft zich langzamer ontwikkelt dan de rechter. In de linker hersenhelft huizen het logisch en lineair denken, het analytisch vermogen en de verstandelijke functies. De rechter hersenhelft bevat onze intuïtie, gevoelens, gewaarwordingen en indrukken, evenals het vermogen om creatieve verbanden te leggen en ruimtelijke processen te doorzien. De rechter hersenhelft "weet", terwijl de linker hersenhelft "denkt".
Waardering cognitief denken cultureel bepaald
Ten tijde van de industriële revolutie werden de activiteiten van de linker hersenhelft hoger aangeslagen. De hele maatschappij was in die tijd ingericht op seriematige productie (lopende band) en dus waren er mensen nodig die sterk repeterende handelingen verrichten. Zij moesten uitvoeren en vooral niet te veel nadenken, dat deed de 10% aan de top wel voor hen.
Binnen organisaties werden medewerkers daarom getraind in zaken waarin zij niet goed waren, zaken die toegeschreven werden aan de linker hersenhelft. Door steeds maar te trainen en te herhalen werden patronen ingeslepen. Nu zien we dat dit alleen maar heeft geleid tot meer repeterend gedrag. Mensen blijven vasthouden aan zaken die ze aangeleerd hebben en vergeten daardoor vaak zelf na te denken.
De wereld verandert
Zo overzichtelijk als de maatschappij was in de 20e eeuw, zo chaotisch lijkt zij nu te zijn. De wereld verandert momenteel in zo'n rap tempo dat maatschappelijke zekerheden die bijna wetmatig leken in deze eeuw, volledig op losse schroeven staan. Aanpassingsvermogen voor organisaties en individuen aan een wereld waarin verandering de enige constante factor lijkt te zijn, is daarom van levensbelang. Met alleen de linker hersenhelft red je dat niet. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de bediening van apparaten die steeds intuïtiever wordt. Denk aan de social media. Het denken met de rechter hersenhelft wordt steeds belangrijker. En niet alleen voor individuen, maar vooral ook voor bedrijven, voor bijvoorbeeld:
- het aantrekken, houden en ontwikkelen van goede mensen;
- het strategisch denken en handelen;
- het waarborgen van een prestatiegericht werkklimaat;
- het verbeteren van de klantgerichtheid;
- het voorblijven van de concurrentie;
- het in balans houden van leven en werken;
- het verbeteren van interne processen;
- het stimuleren van innovatie.
Klantverantwoordelijkheid
We zitten inmiddels, zoals al velen hebben beschreven, in het informatietijdperk en we horen alleen maar, dat alles sneller moet. Een bedrijf kan echter alleen sneller handelen als het de bureaucratie weet in te dammen. Dit vraagt om meer verantwoordelijkheid op de werkvloer. Als snelheid geboden is, kun je immers niet steeds voor alles overleg hebben. Medewerkers dienen als een soort van commandoteam te opereren. Als je in vijandig gebied staat, kun je ook niet steeds de commandant bellen. Wanneer nu de kennis van het individu toeneemt, kan men binnen een bedrijf meer aan dat individu overlaten.
In een businessteam dat zo opereert (commandoteam), is iedereen nodig. Het doel is helder, een ieders bijdrage is duidelijk, en met elkaar klaart men de klus. Een klant is tenslotte niet geïnteresseerd in de activiteit van een individuele medewerker. Het gaat hem om het eindresultaat. De kwaliteit van het team zit in de creativiteit. Het gaat erom of men in staat is elkaar te inspireren en te vormen. Teamrollen zoals Belbin die beschreef, blijven actueel. Want creativiteit komt juist tot bloei door de verschillen in een team. Men triggert elkaar om out of the box te denken. De businessmanager bewaakt hierbij de onderlinge communicatie en let op of men zich aan de cultuur en werkwijze van het bedrijf houdt.
Leren in context
De klant van vandaag verwacht en meer snelheid en meer maatwerk. Dat betekent dat een organisatie snel moet kunnen schakelen met de klant. Dit betekent weer dat oplossingen veel meer komen te liggen op het bovenliggende procesniveau dan op dat van de traditionele vaardigheden. Alles bepalend voor het succes is daarom de mate waarin je zaken herkent en weet toe te passen. Van medewerkers wordt verwacht dat zij adequaat kunnen inspelen op klantsituaties. Dit vraagt om anders denken, anders werken, anders leren. Met andere woorden, om begrijpen wat men aan het doen is en hoe die inspanning bijdraagt aan het succes van de organisatie. Dit ontwikkelen noemen wij leren in de context. Het feit dat men grip weet te krijgen op de eigen werkzaamheden ('snappen wat je aan het doen bent') is de manier voor het creëren van eigen verantwoordelijkheid. De omgeving voor een zelflerend vermogen is daarmee gecreëerd.
Vaardigheden die toegeschreven worden aan de linker hersenhelft zoals logica, analytisch- en lineair denken scoren nog steeds hoog, maar volstaan niet meer in het informatietijdperk. In het informatietijdperk gaat het er niet om informatie te vergaren (we kunnen prima "effe" googlen en social media gebruiken), maar is het vooral belangrijk om de informatie zelf toe te passen en hiervoor ook de eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Door de globalisering verhuizen een heleboel lineaire functies naar opkomende BRIC-landen als India en China. Daarnaast maken nieuwe krachtige technologieën het overbodig dat lineair en analytisch denken vooropstaan. Vaardigheden die samenhangen met de zogenaamde rechter hersenhelft – creativiteit, kunnen zij het geheel zien – zullen bepalen of iemand in het informatietijdperk succesvol wordt of niet.
Hét tijdperk voor mensen met dyslexie
Die rechter hersenhelft is de kracht van mensen met dyslexie. Hun belangrijkste kwaliteiten zijn:
- beelddenken: dit zorgt voor creativiteit bij het bedenken van oplossingen;
- associatief vermogen: razendsnel verbanden kunnen leggen met andere situaties;
- deductief denken: denken vanuit het grote geheel;
- visionaire kwaliteiten: beeld van de toekomst maken.
Het zijn allemaal eigenschappen die goed van pas komen bij een klantgerichte organisatie. Echter, mensen met een sterk ontwikkelde rechter hersenhelft hebben als handicap dat zij moeilijk communiceren met de lineair denkende 'tegenstander'. Doordat de lees- en schrijfvaardigheden minder zijn (een linkse activiteit) is communiceren een lastig gebeuren.
Kennis helpt natuurlijk om een goede aansluiting te maken met links-denkende, zodat je je verhaal beter kunt onderbouwen. Helaas zijn opleiders nog volledig gericht op links-denkenden. Dit geldt zowel voor het reguliere onderwijs als voor bedrijfsopleidingen. Op methoden gebaseerd onderwijs moet tenslotte lineair zijn, want anders kun je het niet op papier krijgen. Toch zal het onderwijs door de bocht moeten. Opleiden moet 'on demand'. Alleen dan is er ruimte voor het trainen van het gebruik van de rechter hersenhelft. In het systeem van de vorige eeuw was dyslexie is een handicap. Nu is het een talent dat men alleen nog moet leren ontwikkelen.
Eerdere bijdragen:
- Netwerkorganisatie is het nieuwe model voor het Nederlands elftal
- Vrouwelijke eigenschappen bieden meerwaarde
- Het nieuwe werken vraagt om een ander organisatiemodel
Over de auteur:
Dit Podiumartikel is geschreven door Wim Boersma, directeur van NIPG Online. Dit Nationaal Instituut voor Persoonlijke Groei benadert de markt voor trainingen en opleidingen vanuit de vraag.
Over het Podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profielen voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
