Bij iedere organisatie staat duurzaam ondernemen op de agenda. Daarbij is het ene bedrijf veel verder gevorderd met zijn duurzame strategie dan het andere. Dat blijkt uit de eerste Sustainable Development 400 (SD400), een studie die de Universiteit van Amsterdam (UvA) in opdracht van MT/Sprout heeft uitgevoerd.
Voor het onderzoek zijn ruim 1.500 zakelijke beslissers in Nederland gevraagd hoe zij andere bedrijven waarderen op duurzaam gebied. Daarbij is gekeken naar de drie bekende ESG-doelen (environmental, social & governance), plus de impact die organisaties maken op de samenleving.
De SD400 presenteert zowel voorlopers op het gebied van duurzaam ondernemen als de dienstverleners die andere organisaties faciliteren bij hun transitie.
‘Wat ons betreft moest dit onderzoek er absoluut komen’, zegt Donovan van Heuven, hoofdredacteur van MT/Sprout. ‘De ene na de andere transitie klopt op de deur. Daarmee wordt een dringend beroep gedaan op het verandervermogen van organisaties. Bovendien zijn grote bedrijven vanaf 2024 verplicht te rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid en -prestaties.’
Duurzame doelen onder druk
Waar de publieke opinie soms kritisch is op de snelheid waarmee Nederlandse bedrijven verduurzamen, zijn zakelijke beslissers positiever, blijkt uit de SD400. Waarschijnlijk omdat ze ervaren hoe flink de opgave is op weg naar een duurzamere samenleving.
‘Hoge energieprijzen, gebrek aan grondstoffen en krapte op de arbeidsmarkt maken het er voor de meeste bedrijven niet makkelijker op om duurzaamheid hoog op de agenda te houden’, zegt Henk Volberda, UvA-professor van het Amsterdam Centre for Business Innovation en onderzoeksleider voor de SD400.
Dat pleit volgens hem ook voor dit onderzoek. ‘Ondanks dat ik me bewust ben van de grote uitdagingen waar bedrijven voor staan, draagt dit onderzoek bij aan het prioriteren van vraagstukken op het vlak van klimaat en milieu, sociaal beleid zoals inclusie, diversiteit en gendergelijkheid en verantwoord bestuur.’
Opzet van het onderzoek
Voor elk van de drie ESG-domeinen afzonderlijk hebben 1.553 zakelijke beslissers hun waardering uitgesproken. Verder konden de onderzoeksrespondenten aangeven hoe groot de impact is die geselecteerde organisaties maken op weg naar een duurzame economie. Dat hangt uiteraard af van het type bedrijfsactiviteiten en de grootte van de organisatie. Zo gaven de deelnemende zakelijke beslissers totaal 3.145 beoordelingen. (Lees hier meer over de onderzoeksverantwoording.)
Dat leidde tot 45 ranglijsten verdeeld over verschillende sectoren. Deze marktsegmenten zijn opgenomen in tien hoofdcategorieën. Sommige sectoren bestaan uit organisaties die zelf duurzaam ondernemen. Andere sectoren weer uit bedrijven die dat faciliteren. Het komt ook voor dat beide type organisaties onderdeel zijn van dezelfde categorie.
Winnaars per hoofdcategorie:
| Hoofdcategorie | Winnaar |
|---|---|
| Financiële dienstverlening | Triodos Bank |
| Handel & Industrie | Dopper |
| HR advies & diensten | De Arbodienst |
| ICT dienstverlening | SAP |
| Media, entertainment & leisure | ANWB |
| Mobiliteit | Swapfiets |
| Overheid, nutsbedrijven, onderwijs & zorg | Gemeente ‘s-Hertogenbosch |
| Primaire sector | Koppert Biological Systems |
| Professionele & facilitaire dienstverlening | PHI Factory |
| Technische dienstverlening & realisatie | Saint-Gobain |
BEKIJK DE VOLLEDIGE SD400-LIJST
Het veldwerk voor het onderzoek vond plaats in de zomer van 2023. Een tijd waarin milieuactivisten regelmatig de snelweg A12 blokkeerden,
onderzoek naar fossiele subsidies veel stof deed opwaaien en grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer nog steeds geen gepasseerd station bleek.
Nieuwe politieke gezichten worstelen inmiddels met de vraag hoe aandacht te vragen voor duurzaamheid, terwijl veiligheid, woningtekorten, toenemende zorgkosten, oplopende inflatie en de oorlog in Oekraïne ook nog altijd hoog op de agenda staan.
Waar Europa met name inzet op wet- en regelgeving, kiezen de Verenigde Staten voor een grote pot met subsidies om bedrijven te verleiden tot meer investeringen in verduurzaming.
Verschillende snelheden
Alle bedrijven zijn wel met verduurzaming bezig, blijkt uit de SD400. Dat is volgens Volberda het goede nieuws. Zeker niet alleen de organisaties waar duurzaamheid de kernactiviteit is, zoals de groene energiebedrijven of specialisten als duurzaamheidsadviseurs.
‘Je ziet wel dat er sprake is van verschillende snelheden. Het ene bedrijf is substantieel echt veel verder dan het andere’, aldus de UvA-professor.
Waar dat aan ligt? ‘Dat is uiteraard een combinatie van factoren. Het maakt natuurlijk nogal wat uit of je een olie- of gasbedrijf bent of cateraar. Toch geldt voor beide organisaties dat het belang groot is. Zowel voor je maatschappelijke bijdrage aan de samenleving, je rol als werkgever als reputatie bij klanten, investeerders en leveranciers.’
Zakelijke beslissers zijn begripvol
Wat opvalt aan de resultaten van dit eerste onderzoek is dat zakelijke beslissers goed beseffen wat er komt kijken bij de transitie naar een duurzame bedrijfsoperatie. Zo zijn de onderzoeksrespondenten minder kritisch op bedrijven in de zogenaamde zonde-industrie. Zij zijn zich terdege bewust dat de uitdagingen in bedrijfstakken met flinke uitstoot veel groter zijn dan elders.
Waar de publieke opinie bijvoorbeeld kritisch is op vliegmaatschappijen, krijgt KLM een hoge waardering als één van de first movers op het vlak van duurzaamheid in de luchtvaartsector.
Ook Shell krijgt een relatief hoge waardering ten opzichte van zijn peers in dezelfde sector. Het zijn tenslotte ook experts die hun eigen industrie beoordelen.
Zo valt in de auto-industrie op dat Hyundai, Opel en Volvo meer waardering krijgen dan Tesla. Het lijkt erop dat de zakelijke beslisser bedrijven die een flinke transitie moeten doormaken meer waardeert dan in dit geval de uitvinder van de elektrische auto. Daarbij komt dat goed bestuur bij Tesla-ceo Elon Musk volgens Nederlandse experts ook te wensen overlaat.
Snelheid verduurzaming neemt af
Ondanks de verschillende snelheden ziet Volberda ook dat de snelheid van verduurzamen over de gehele linie afneemt. Waar vorig jaar nog bijna 60 procent van de Nederlandse bedrijven klimaatneutraal verwachtte te zijn in 2030, geldt dat nu nog maar voor 55 procent van de organisaties.
Dat bedrijven niet zo klimaatambitieus meer zijn, heeft alles te maken met de uitdagende tijden waarin vele zitten. Tegelijkertijd is het sociale aspect net zo belangrijk als de aandacht voor klimaat en milieu. Volberda: ‘We noemen het ook wel de human sustainability die in de transitie samen moet optrekken met de eco-sustainability. Ondanks veel media-aandacht slagen bedrijven er maar niet in een flinke doorbraak te forceren op het vlak van bijvoorbeeld diversiteit en goed gedrag op de werkvloer.’
In het sociale domein valt er dus nog veel terrein te winnen. Dat geldt natuurlijk ook voor vervuilende ondernemingen. ‘Anno 2023 zou het toch echt een hygiënefactor moeten zijn dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor de gezondheid van zowel eigen medewerkers als omwonenden’, aldus Volberda. ‘Ik vind het verbazingwekkend dat wat bijvoorbeeld rondom Tata Steel is gebeurd zolang onder de radar is gebleven.’
