1. “Kan niet” bestaat niet
Circulair ondernemen vraagt om de juiste mentaliteit. “Op dit moment zitten wij met onze economie nog vast in een traditionele manier van handelen’, stelt Wuestman. “Het is kopen, gebruiken en weggooien. Wil je geld verdienen, dan ontwikkel je producten die snel vervangen kunnen worden voor een nieuwere versie.”
“Om circulair te ondernemen moet er echt een grote mentale- en gedragsverandering plaatsvinden. In mijn werk hoor ik echter te vaak terug van bedrijven: “Nee, dat kan echt niet”, “Waarom zou ik veranderen” of “Dat mag niet”. Argumenten om vast te houden aan oude gewoontes.”
“Begin je met circulair ondernemen, dan is er geen ruimte voor uitvluchten en smoesjes. Dat is ook niet nodig. In de praktijk laten bedrijven nu al zien dat het wél kan en dat het ook nog rendabel is. Stel, je verkoopt bikini’s. Zorg ervoor dat ze zo ontworpen worden dat ze verstelbaar zijn, te combineren met andere items en per onderdeel vervangbaar. Dit heeft een lagere milieu-impact én je betrekt je klant op een lange termijn bij je product.”
2. Begin bij de basis
Wil je je eigen organisatie circulair maken, dan raadt Wuestman aan om te beginnen bij de basis van het product dat je verkoopt. “Bijvoorbeeld, welke materialen gebruik je. Werk je met textiel? Zorg dan dat je geen materialen door elkaar weeft die daarna niet meer te scheiden, dus te recyclen, zijn. Of denk na over de reis die de materialen moeten afleggen. Moeten de materialen waar je mee werkt van ver komen? Kijk eens wat de mogelijkheden voor een lokale productie zijn.”
Beddenfabrikant Auping importeerde het aluminium voor de bedpoten uit Vietnam. Wuestman: “Nu doen ze aan reshoring: uit de omgeving wordt met verschillende partners gerecycled aluminium gehaald. Zo wordt bespaard op de kosten van transport en op de uitstoot van CO2 die daarmee gepaard gaat. Het bedrijf is hierdoor minder afhankelijk van de ontwikkelingen op de aluminiummarkt in Azië en bovendien levert het banen op in de regio.”
3. Van product naar dienst
Een van de hoofdkenmerken van circulaire economie is de verschuiving van bezit naar gebruik, van product naar dienst. Wuestman: “We moeten toe naar een systeem waarin je als gebruiker van een product niet meer per se de eigenaar hoeft te zijn. De producent blijft altijd eigenaar van zijn product en de grondstoffen, waar hij ook verantwoordelijk voor is.”
Wuestman legt uit wat dat in de praktijk betekent voor ondernemingen. “Ik heb thuis nu een afwasmachine die ik niet heb gekocht. Wat ik namelijk nodig heb, is schone vaat. Dat levert Bundels mij via een Miele afwasmachine, waarbij ik betaal per afwasbeurt. Wanneer er iets kapot gaat aan de vaatwasser komt de monteur het kosteloos maken. Aan het einde van mijn gebruik neemt Bundels de wasmachine weer terug, en gaat dan op zoek naar een nieuwe toepassing voor de machine zelf of haar grondstoffen.”
4. Denk op de lange termijn
Een langetermijnvisie staat centraal bij circulair ondernemen. “Omdat producten uiteindelijk na gebruik weer terechtkomen bij de producent, gaan de makers op een natuurlijke manier nadenken over de lange termijn,’ vertelt Wuestman. “Als ondernemer zijnde wordt het vanzelfsprekend dat je nadenkt over hoe je de grondstoffen weer kan hergebruiken. En als er iets kapot gaat moet het makkelijk te maken zijn, want je bent er zelf verantwoordelijk voor.”
“Philips is een goed voorbeeld. Zij verzorgen het licht op Schiphol. Dit licht komt uiteraard via Philips-lampen, maar Schiphol koopt deze lampen niet: ze betalen alleen voor het licht. De lampen blijven eigendom van het licht consortium. Vanwege dit feit zorgt Philips er zelf voor dat deze gemonteerd worden op een manier dat ze makkelijk te repareren zijn, dat ze zo worden geproduceerd dat ze zo lang mogelijk meegaan en een hoge restwaarde houden.”
5. Stap in een construct
Samenwerken is noodzakelijk binnen de circulaire economie. “Ondernemers die zich bij een bank melden met een circulair businessmodel, worden negen van de tien keer nog als ondermaats gezien. Dat betekent afgewezen worden voor financiering. De circulaire zienswijze dat grondstoffen waarde behouden en niet voor een appel en een ei verkocht moeten worden, strookt niet met de huidige bancaire mentaliteit.”
‘‘Om de kloof te overbruggen tussen ondernemers die kansen zien in circulaire projecten en de partijen die deze kunnen financieren, zijn nieuwe businessmodellen en arrangementen nodig. Bijvoorbeeld de CESCo, de Circulaire Economie Service Company. CESCo’s bieden oplossingen met risicodemping voor de financiers en ruimte voor de ondernemers om circulair te kunnen blijven innoveren.”
6. Kijk naar de supply chain voor je
Op dit moment leven we in een lineaire economie: van grondstof naar leverancier naar product naar gebruik naar afval. “Veel ondernemers kijken na het verkopen van hun product niet meer verder de supply chain in. Na verkoop houdt het op. Maar in een circulaire economie houdt het niet op. Het is een cirkel.”
“Kijk dus als ondernemer niet alleen naar de supply chain achter je, maar kijk vooral voor je. Hoe gebruikt de gebruiker mijn product en hoe komen de grondstoffen na gebruik weer terug bij mij op een zo voordelig mogelijke manier, dat ik ze nog een keer kan gebruiken?”
“Denk bijvoorbeeld na over de retourlogistiek en het herstellen van de producten die je hebt verkocht, en maak dit onderdeel van je businessmodel. In die oplossing kun je wellicht onverwachte partijen betrekken, die samen met jou zorgdragen voor een eersteklas prestatie tijdens de gebruiksfase.”
“Waarbij je ook nog eens bewerkstelligt dat je product langer op niveau blijft en een betere herbruikwaarde heeft op het moment dat deze bij je terugkomt. Het kan dan hoogwaardig hersteld worden, opnieuw worden ingezet en weer omzet opleveren.”
7. Experimenteer
Experimenteren is essentieel bij innovatie. “Neem hier de ruimte voor, omring je met experts en wees niet bang om fouten te maken”, aldus Wuestman. “De hele nieuwe mindset die nodig is voor circulair ondernemen gaat gepaard met veel onzekerheid en er is ruimte nodig voor het achterhalen wat wel en niet werkt. Het is belangrijk om deze ruimte te nemen.”
