Met 7 miljoen zoekopdrachten per dag verwerkt privacy-zoekmachine Startpage een fractie van de 3,5 miljard queries die internetreus Google dagelijks verstouwt. Maar mede dankzij het aantrekken van een paar bekende gezichten, waaronder privacyvoorvechter Ancilla van der Leest en cryptografie-expert Phil Zimmermann, is het bedrijf uit Zeist een prominente stem in het debat over hoeveelheid persoonlijke data die internetbedrijven dagelijks verzamelen. 
De groei van de Nederlandse zoekmachine, die geen gebruikersprofielen en ip-adressen bijhoudt, stagneerde de afgelopen jaren. De dienst hamerde op privacy als een vorm van vrijheid en een mensenrecht, maar dat bleek niet het gouden ticket naar werelddominantie. “Mensen vinden dat je gelijk hebt, maar voelen niet meteen dat ze hun zoekmachine moeten aanpassen”, zegt chief marketing officer Christiaan Solcer. “Die link hebben ze niet gelegd, waardoor het voor ons veel tijd kost om mensen te overtuigen.”
Maar de komst van de privacywet AVG geeft het bedrijf een nieuwe impuls, zegt de cmo die twee jaar geleden de overstap maakte van ticketplatform Tiqets. “We zijn de afgelopen jaren gestabiliseerd qua groei. De AVG was een nieuw groeimoment.”
Datapaniek
Startpage grijpt de door de AVG aangewakkerde datapaniek aan om zijn merk te vernieuwen. Dit weekend lanceert de dienst een nieuwe functie waarmee bezoekers ook de zoekresultaten die ze aanklikken anoniem kunnen bezoeken (Startpage laadt die pagina’s in zijn eigen omgeving).
Nederland telt meer ondernemers die zich op de privacymarkt storten. Zo laten Zivver en Soverin je veilig mailen. Het Eindhovense Skotty is een privacy-vriendelijke tegenhanger van WeTransfer. Complianz levert een AVG-plugin voor WordPress, Schluss biedt een digitale kluis waarin je je persoonlijke gegevens bewaart om ze gecontroleerd te delen met de buitenwereld.
Dat lijkt op het eerste gezicht niet zo bijzonder, maar Solcer merkt op dat bij veel mensen de indruk bestaat dat wanneer zij anoniem zoeken ook de pagina’s die ze bezoeken afgeschermd zijn. “Een privacy-zoekmachine neemt verantwoordelijkheid en zegt ‘we slaan niks op, en hier zijn de resultaten’. Maar als je doorklikt naar een site, hebben die veelal allerlei trackers, cookies en analytics, zodat ze van alles kunnen zien.”
(Niet) incognito
Ook ‘incognito’ surfen in Google Chrome is niet privacyvriendelijk, zegt Solcer. “Er wordt geen informatie op jouw computer bewaard, maar de website ziet nog steeds dat jij het bent. En Google weet nog steeds dat jij het bent.”
Er zit overigens wel een beperking aan de nieuwe anonieme surfknop van Startpage: gebruikers kunnen niet inloggen en dingen kopen. “Dat doen we ook vanwege de beveiliging, we willen niet dat onze omgeving wordt misbruikt om bijvoordeeld eindeloos in je account in te breken.”
Bedrijven
Sinds de invoering van de AVG zijn volgens Solcer meer bedrijven en overheidsinstanties op zoek naar een Europese zoekmachine. “Want ze weten niet wat er gebeurt met zoekopdrachten bij hun op kantoor. Ze hebben geen idee, en dat is een risico. Denk aan zoekopdrachten over intellectueel eigendom of patenten, dat is bedrijfsgevoelige informatie. Het gaat minder over privacy, en meer over het beperken van de risico’s binnen je bedrijf.”
Volgens Solcer wordt Startpage sinds de AVG onder andere gebruikt bij Nederlandse ministeries, door Europarlementariërs en een bank in Scandinavië. Mede door de opzet van Startpage kan hij dat niet met data onderbouwen, maar merkt hij dat in gesprekken en toespraken over privacy waar Startpage vaak voor gevraagd wordt.
Vervangen
Waar voel je je comfortabel bij?
Tijdens die toespraken raadt Startpage organisaties aan om hun standaard zoekmachine te vervangen of Startpage op de homepage van hun intranet te zetten. “Maar we snappen ook dat we geen Google zijn, met alle functies en toepassingen die dat bedrijf levert. We verwachten niet dat mensen alleen maar Startpage zullen gebruiken, maar hopen wel dat ze bewust worden en voor zichzelf bepalen waar ze de grens trekken. Waar voel je je comfortabel bij? Besluit je bijvoorbeeld de grens te trekken bij zoekopdrachten over financiën, gezondheid, of bedrijfsgevoelige informatie.”
Startpage, dat geld verdient met het tonen van advertenties bij zoekopdrachten, groeit ondertussen rustig door – naar 40 medewerkers inmiddels. Investeerders houdt de dienst nog altijd buiten de deur. Solcer: “Dit bedrijf bestaat al sinds 1998 en is de afgelopen tien jaar een rendabele club, die in Nederland onder de radar vliegt, maar wereldwijd miljoenen gebruikers heeft.”
Zonder vc’s kun je rustiger nadenken, zegt Solcer. “Bij een startup die gefund wordt door vc-geld neem je ook een goed overwogen besluit, maar linksom of rechtsom, je gaat het fixen. Je haalt tenslotte geld op op basis van je plannen, maar daardoor heb je minder ruimte als je eenmaal een bepaalde belofte hebt gedaan.”
Nieuwe toepassingen
De nieuwe medewerkers die Startpage recent aannam ontwikkelen momenteel nieuwe, anonieme diensten zoals e-mail, als tegenhanger van Googles Gmail. “Van alle toepassingen die je elke dag gebruikt, willen we privé-versies maken, dat is onze overkoepelende visie.”
It’s your data, not big data
Want niet bij alleen bedrijven, maar ook onder consumenten groeit langzaam maar zeker het bewustzijn over de hoeveelheid digitale broodkruimels die ze achterlaten. Startpage introduceerde daarom onlangs een nieuwe slogan: ‘It’s your data, not big data’.
