U staat er waarschijnlijk niet dagelijks bij stil, maar de alsmaar voortrazende technologie zorgt voor veranderingen in het dagelijkse leven. Neem YouTube, Facebook of de iPad. Nog maar tien jaar geleden had nog nooit iemand ervan gehoord. Inmiddels spelen deze noviteiten een belangrijke rol in het dagelijkse leven van honderden miljoenen mensen. Sprout het ging eens voor je na. Wat verdween de afgelopen jaren van het toneel en welke producten en diensten beschouwen we in 2020 waarschijnlijk als historisch?
Videorecorder
Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden. Toch stond de videorecorder tegen het eind van de jaren negentig nog schijnbaar onbedreigd in vrijwel iedere Nederlandse huiskamer. Toch loerde er al volop gevaar. In 1995 bereikten Philips, Sony en Toshiba na een korte, maar hevige strijd een akkoord over een gezamenlijk standaard voor de eerder ontwikkelde superdisc. De dvd, een cd met geluid én beeld. Tot en met het begin van deze eeuw kwam de dvd-rcorder er nog niet echt doorgeen. Met name de hoge aanschafprijs was daar debet aan. Zo rond 2004 was de opmars echter niet langer te stuiten. Massaal stapten we over op de dvd. Voor de VHS-recorder én de befaamde videoband is slechts nog ruimte in het museum.
Op de tocht: het reisbureau
Als we één branche moeten noemen waar de opkomst van internet zijn sporen heeft achtergelaten, dan zou de reissector als antwoord niet misstaan. Boekte u voorheen nog een reisje in de bakstenen winkel, tegenwoordig doet u dat zelf vanachter de pc. En voor advies kijkt u gewoon naar de reacties die anderen hebben achtergelaten. Precies de twee kerntaken van een reisadviseur die daarmee eigenlijk overbodig is geworden. Internet heeft een slachtveld aangericht onder de reiswinkels in ons land. Twee jaar geleden voorspelde ABN AMRO in een rapport dat het aantal reisbureaus zal afnemen tot ongeveer 1100. Het aantal vestigingen halveert tot circa 1300. In 2015 is 20 procent van de huidige marktspelers van het toneel verdwenen. Of het daarmee gedaan is? Dat valt nog te bezien. De populariteit van een relatief jong initiatief als Vakantieveilingen.nl doet erger vermoeden. Daarnaast staan ook de marges als gevolg van de hevige concurrentie flink onder druk.
Verdwenen: het filmrolletje
De 1 uur-service van Hema. Herinnert u zich deze dienst nog? Hoewel het woord foto onbreekt wist tien jaar geleden iedereen nog waarom het ging. Foto’s geschoten, naar de Hema, filmrolletje inleveren en een uur later kon u het beeld bewonderen. Die tijd ligt definitief achter ons. In plaats daarvan schieten we plaatjes nu digitaal. Eén druk op de knop, aansluiten op de pc en hup, daar is het resultaat al te zijn. De digitale camera, met al zijn voordelen, heeft het filmrolletje als product volledig uit de markt weggeblazen. Vijf jaar geleden rolde bij Fuji het laatste rolletje van de fabrieksband.
Verdwenen: de rubrieksadvertentie
We zijn een handelsvolkje. En dat al eeuwenlang. Voor honderdduizenden Nederlanders was de krant lange tijd hét platform voor het kopen en verkopen van spullen. Pagina’s vol met rubrieksadvertenties, en dat elke dag opnieuw. De Telegraaf op zaterdag paste nauwelijks nog door de brievenbus. Totdat ene Rene van Mullem op het luminieuze idee kwam om deze markt van vraag en aanbod naar het internet over te hevelen. Deze slimme ondernemer bedacht in 1999 Marktplaats. Een online markthal die koper en verkoper bij elkaar bracht. Snel, 24 uur per dag beschikbaar én de toegevoegde waarde van beeld. Ai, daar gingen de speurdertjes in De Telegraaf. Het dotcom-succes Marktplaats, met in het kielzog nog een paar kleinere partijtjes, heeft de markt van rubrieksadvertenties volledig opgeslokt. Elke maand wordt de website maar liefst 62 miljoen keer bezocht. Zoekertjes in de dagbladen? Ze zijn er nauwelijks nog.
Uitgehijgd: de sekslijnen
Het was ondernemer Menno Buch, broer van de in 2002 overleden Boudewijn Buch, die in 1985 als één van de eerste in ons land een 06-lijn ging expoliteren. In het decennia dat volgde ging het snel met deze vorm van dienstverlening. Sekslijnen schoten als paddestoelen uit de grond en adverteerden er dan ook lustig op los. Maar ja, waarom kiezen voor een hijgende stem aan de telefoon als je er ook beeld bij krijgen kunt? De seksindustrie liet de telefoon eind jaren negentig dan ook massaal vallen en stapte over op het nieuwe fenomeen met al zijn mogelijkheden dat zich net had aangediend: internet.
Op de tocht: de boekwinkel
Houden de traditionele boekhandels stand tegen al dat verkoopgeweld van spelers als Bol.com en Amazon? En wat wordt hun antwoord op de groeiende populariteit van het e-book? Er breken onzekere jaren aan voor boekhandelaren. De volgende cijfers en ontwikkelimgen onderstrepen dat beeld. Webwinkel Bol.com zag de omzet in 2010 met 14 procent stijgen tot 318 miljoen euro. De algehele verkoop van boeken via internet realiseerde het afgelopen jaar zelfs een groei van 164 procent. Ook het e-book raakt steeds meer ingeburgerd. Het afgelopen jaar leverde het Centraal Boekhuis bijna 352.000 e-books, een stijging van 320 procent. De komst van Google Editions en de e-bookstore van Apple zal het aanbod van digitale boeken alleen nog maar verder omhoog stuwen. Tja, en hoe groot de taartpunt is die dan nog overblijft voor de boekhandel? Dat zal nog moeten blijken. De komende jaren worden in ieder geval beslissend. De kans is heel aannemelijk dat we bovenstaand plaatje in 2020 alleen nog maar in historische films terugzien.
Verdoemd: de videotheek
Waarom een filmp huren als u deze net zo goed kunt downloaden? Wie een beetje zijn weg kent op internet betaalt daar helemaal niets voor. Bovendien kan het allemaal vanuit de luie stoel. U hoeft er de deur niet meer voor uit. Het mag zich raden wie daarvan de dupe zijn: de videotheken in Nederland. Het gaat slecht met de branche. Héél slecht zelfs. Illegale downloads en sterk gedaalde prijzen van dvd’s hebben de klandizie de afgelopen jaren weinig goed gedaan. Als gevolg daarvan hebben veel videotheken al noodgedwongen de deuren moeten sluiten. Eind jaren negentig telde ons land nog 1100 videotheken. Inmiddels is de helft al gesloten en de vrees bestaat dat deze slachting nog niet ten einde is. Kabelmaatschappijen zetten de komende jaren fors in op zogeheten movie on demand diensten. Als deze service straks écht van de grond komt, dan betekent dat waarschijnlijk de definitieve doodsteek van de ouderwetse videotheek. Dan zegt u in 2020 tegen uw buurman: “De videotheek, weet je nog…”
Op de tocht: de papieren krant
Arthur Sulzberger weet het zeker. De papieren versie van zijn krant houdt in de toekomst op te bestaan. De uitgever van ’s werelds meest bekende krant The New York Times zei dit vorig jaar tijdens een mediacongres in Londen. De top van The Financial Times doet daar zelfs nog een schepje bovenop. Het Waterloo van de inktletter is vóór 2015 een feit, zo wordt daar verondersteld. Aanjager van dit proces? De iPad. Deze tablet-pc heeft de digitale revolutie in de kranten-business vorig jaar een flinke slinger gegeven. Afgelopen week werd zelfs de allereerste iPad-krant gelanceerd. The Daily, een initiatief van mediamagnaat Rupert Murdoch, is alleen verkrijgbaar via de iTunes App Store. Nu nog een bijzonder initiatief, in 2020 weten we waarschijnlijk niet beter.
