Elke televisie kan nu al met internet worden verbonden. Waarom doen we dat dan nog niet? Deel II een drieluik over de toekomst van tv. Over walled gardens en het gevecht om aandacht.
Hoe lang het nog precies zal duren, weet niemand. Maar dát de meeste eigenschappen die internet zo fantastisch maken de overstap zullen maken naar het televisiescherm, zoveel is zeker. Denk aan een onbeperkt aanbod zenders en programma's, aan aanvullende informatie in een kader of ‘widget' over het scherm heen, aan interactie met andere kijkers of partijen. Denk aan een intelligente televisie die weet waar je van houdt. Veel, zo niet alle televisiecontent zal oproepbaar worden wanneer de kijker maar wil. "De televisie krijgt drie i's", vat Günther Vogelpoel, directeur consumentenmarkt bij Tele2, samen: "Verbonden met internet, interactief en intelligent." Dat klinkt prachtig. En: de techniek is er zo goed als klaar voor. Bijna alle geschetste droombeelden zijn al mogelijk, at this moment. Maar waarom is deze toekomst dan nog geen werkelijkheid geworden? Een intelligente televisie die bedrijven kan vertellen wat kijkers interessant vinden en waarbij je in direct contact staat met de kijker, dat biedt toch ontelbaar veel opportunities?
Het basale antwoord: bestaande belangen liggen toekomstige kansen in de weg. Als de televisie dankzij internet volledig open wordt, verliest het huidige businessmodel van netwerk- en contentbedrijven, gebaseerd op meetbare kijkcijfers, advertentieomzetten en televisiepakketten, goeddeels zijn waarde. "Als de consument het wil, krijgt hij alle controle over de televisie", stelt Erik-Jan Gelink van adviesbureau Provice. Maar als het erop aankomt, wil op dit moment nog niemand die controle zomaar aan de consument overdragen. Gebeurt er dan niets? Dat zou te boud gesteld zijn. Maar een probleem is wel dat iedereen op eigen houtje bezig is. Zo biedt Tele2 een pakket met IPTV aan, televisie via het internetprotocol, waarbij de kijker via een settopbox en met behulp van een door Tele2 ontworpen startmenu toegang heeft tot een selectie aan internetcontent, waaronder diensten als Uitzending gemist en films on demand.
UPC wacht de internetontwikkelingen nog even af, Ziggo heeft interactieve televisie, waarbij tegen betaling verschillende films en tv-uitzendingen kunnen worden bekeken, een soort harddiskrecorder op abonnement, en KPN is van plan volgend jaar HDTV via IP in Nederland te introduceren, ook op basis van een abonnement. Daarnaast zijn uiteenlopende hardwarefabrikanten bezig apparaten te ontwikkelen die het makkelijk moeten maken de tv op internet aan te sluiten. Gelink: "De meeste bedrijven gebruiken de zogeheten walled garden-benadering en hopen daarmee de controle in handen te houden."
Het is dezelfde benadering die de ontwikkeling van mobiel internet jarenlang heeft vertraagd, doordat providers hun klanten geen toegang gaven tot het open internet, maar ieder bedrijf een eigen, specifieke internetomgeving ontwierp. Toch zegt Vogelpoel dat het in dit geval wel een noodzakelijke eerste stap is. "In deze fase vinden we dit de beste methode. Stel dat een partij als Google of Philips zegt: dit wordt de standaard, dan willen wij daarin best volgen. Maar eerst moeten alle partijen ervaring opdoen. We staan nog maar aan het begin van de ontwikkelingscurve."
Een bedrijf als Philips is ondertussen vooral bezig nieuwe tv-toestellen te verkopen. Bij gebrek aan een geaccepteerde standaard voor internetcontent op tv zijn ze met een eigen systeem gekomen, de NetTV. De televisies kunnen via de kabel gewone televisie ontvangen en daarnaast via de internetkabel toegang geven tot een startpagina met een select aantal internetdiensten. Verschillende partijen noemen dit ook niet de meest open vorm, maar Robert Timmer, die bij Philips verantwoordelijk is voor de NetTV, ontkent dat het bedrijf een walled garden wil opwerpen. "Wat wij doen lijkt op het managen van internet op televisie, maar wij willen niets bepalen voor de consument. We hebben alleen een portal gebouwd om het makkelijker te maken. De consumenten kunnen daarnaast gewoon surfen over het internet met de ingebouwde browser."
Criticasters werpen tegen dat de browser op een televisiescherm zorgt voor een te lage kwaliteit van de content en dat de kracht van internettelevisie juist niet zit in een letterlijke doorvertaling van internetcontent naar het televisiescherm. Het is om die reden dat de NOS een speciale website met videocontent heeft gebouwd, die geschikt is voor verschillende platforms. Veel mensen uit het veld betwijfelen of de NetTV een groot succes wordt, maar volgens Gelink is de stap die Philips zet wel belangrijk: "Ze hebben de hele industrie aan het denken gezet. Daarnaast is het een logische stap, want een bedrijf dat miljoenen investeert, wil zijn voorsprong natuurlijk behouden."
Beveiliging
Ondertussen krijgen contentmakers te maken met steeds meer verschillende platforms, die allemaal om een andere manier van content aanleveren vragen. Daarnaast zijn ook zij bang de controle los te laten, en wordt content nog op elke mogelijke manier beschermd tegen piraterij. Uitzending gemist-achtige diensten gaan daarom vaak maar 10 dagen terug in het archief, en filmmaatschappijen eisen beperkingen op de verspreiding van hun producties. Zo mag de Entertainment Retail Group (ERG), eigenaar van videotheekketens Videoland en MovieMax, van een filmmaatschappij als Warner Bros films slechts 24 uur beschikbaar stellen. "Een goed beveiligingssysteem is voor deze partijen een vereiste om hun content via ons aan te bieden", zegt Ruud Bakker, coo bij ERG.
Contenteigenaren zijn bang de rechten (die vaak ook nog eens per land zijn geregeld) uit handen te geven. Maar wat gebeurt er als er andere initiatieven komen die het wel makkelijker maken voor consumenten om via de internetverbinding televisiecontent binnen te halen? "De kans is groot dat dezelfde fout wordt gemaakt als de muziekindustrie maakte. Content is natuurlijk niet gratis, maar hoe moeilijker je het maakt voor de consument om legale content te bemachtigen, hoe eerder hij op zoek gaat naar alternatieven. Dus verlaag de drempel, dan is er weinig reden voor de consument om ergens anders, op bijvoorbeeld een Pirate Bay-achtig platform, te zoeken naar dezelfde content", zegt Jeroen Verbeek, directeur interactieve media bij SBS.
Wat hij bedoelt is dat platenmaatschappijen sinds de opkomst van het internet vooral defensief hebben gereageerd op de digitalisering van muziek. Kopieerbeveiliging op cd's en mp3's, weinig initiatief op het gebied van legale downloaddiensten en een agressieve houding tegenover downloaders hebben de industrie meer kwaad dan goed gedaan. Bedoeld om de fouten uit de muziekindustrie voor te zijn, heeft SBS daarom Veamer gelanceerd. Op deze online portal kan de consument tegen een geringe betaling films en programma's uit het archief bekijken, die verder teruggaan dan 10 dagen geleden.
Aandacht
Het is een groot dilemma: als content niet op een standaard geaccepteerd platform beschikbaar wordt gesteld voor de consument, zal de toekomst van het televisiekijken nog lang op zich laten wachten. Maar als content wél in grote getale en zonder beperkingen beschikbaar wordt gesteld, wat gebeurt er dan? Het risico wordt dan groot dat de consument nooit zal wennen aan het idee dat voor content ook betaald moet worden. En dat zal hoe dan ook zijn weerslag hebben op het aanbod van die content. "Nederlanders realiseren zich niet in wat voor luxe situatie ze zitten. Ze krijgen een grote hoeveelheid kanalen voor een gepercipieerde lage prijs, want die zat lang in de energierekening verwerkt. De waarde die aan televisie wordt toegeschreven is hier erg laag", zegt Vogelpoel. Dat is vooral voor de commerciële omroepen een gevaar, zo beaamt Verbeek: "Net als de Publieke Omroep hebben wij het doel om zoveel mogelijk eyeballs te genereren, maar wij hangen daar ook nog een businessmodel aan vast."
Kort samengevat: de commerciële omroepen krijgen hun inkomsten via de reclames om de uitzendingen heen. Maar als alle televisiecontent in de toekomst via een internetverbinding digitaal beschikbaar wordt, wordt dat een stuk lastiger. Kijkers surfen dan om de reclame heen, de macht van de kijkcijfers raakt verloren. De Publieke Omroep speelt daarbij een opmerkelijke rol. Een dienst als Uitzending Gemist is vanaf het begin af aan gratis. Daarmee is de standaard gezet. De commerciële omroepen rest niets anders dan hun vergelijkbare diensten ook gratis aan te bieden.
Daarnaast zal de huidige schaarste op televisie wegvallen. In het meest extreme geval, als de consument daadwerkelijk de controle krijgt, zal de televisie net zo'n open platform worden als het internet. Zoals iedereen nu een eigen website of weblog kan starten, zo kan iedereen in de toekomst een eigen televisiekanaal beginnen. Aandacht wordt dan een belangrijk, ehm, aandachtspunt. Want hoe meer aanbod, hoe moeilijker de strijd om de kijker wordt. Gelink: "Dat zal voor druk zorgen bij de contentpartijen. De vraag wordt dan in eerste instantie niet hoe je geld, maar hoe je aandacht verdient."
De meeste betrokkenen beweren trouwens dat het niet zo'n vaart zal lopen en dat de zenders die nu groot zijn ook in de toekomst een belangrijke rol zullen spelen. En dan hebben we het dus nog steeds over de toekomst, in plaats van over het heden. Wanneer gaat het nieuwe televisiekijken dan grootschalig doorbreken? Waarschijnlijk pas op het moment dat de betrokken partijen durven de controle los te laten. Of beter gezegd: als de betrokken partijen erachter zijn welk businessmodel ervoor zorgt dat ze nog geld kunnen verdienen zodra de macht bij de consument wordt gelegd. Als daarover meer duidelijkheid bestaat, is er wel degelijk een toekomst voor de toekomst van televisiekijken. Verbeek: "Er moet altijd een verdienmodel zijn, hetzij via de consument, hetzij via adverteerders of een combinatie van die twee. De betaalrelatie met de consument kan op verschillende manieren ontstaan en het is nog een uitdaging om dat te laten slagen. SBS is vol aan het experimenteren met de diverse modellen, maar het ideale is nog niet gevonden."
_______________________________________________
‘Gebruikers willen geen honderden zenders'
Wat: Solocoo, een op internettechnieken gebaseerd tv-platform dat met behulp van een settopbox Digitenne TV van KPN combineert met internetdiensten als films on demand, webtelevisiezenders, YouTube, RSS-feeds en sociale netwerken als Hyves. Daarnaast is er de mogelijkheid content te tippen aan andere bezitters van eenzelfde box.
Wie: Harold van Stipdonk, business development manager bij Stream Group.
Wil: "Wij verwachten dat de consument steeds meer on demand televisie zal gaan kijken. Dat blijkt uit eerdere tests op het gebied van internettelevisie, die we hebben gedaan in samenwerking met KPN en Rabobank. Gebruikers willen geen honderden zenders, maar een op hun persoonlijke voorkeuren afgestemd pakket van hoge kwaliteit, het liefst on demand beschikbaar. Grote contentpartijen gaan daar nog niet snel in mee, zij willen hun huidige verdienmodel behouden. Maar jongeren denken heel anders. Wat zij willen zien is allang op het internet te vinden. Entertainment Retail Group, één van onze partners, merkt bijvoorbeeld dat films eerder op het internet te vinden zijn dan in hun videotheekketens Videoland en Moviemax. Ik geloof in een vorm waarbij filmmaatschappijen hun content over alle kanalen direct beschikbaar stellen, tegen een redelijke prijs. Dan kan de consument zelf bepalen hoe en wanneer hij het bekijkt. In de toekomst zal de kijker bij ons ook programma's kunnen opslaan in het netwerk, dan krijgt hij dus een eigen profiel in de cloud. Daarnaast zijn we bezig op glasvezelnetwerken Solocoo aan te bieden. Consumenten kunnen dan via hun internetverbinding tv, films en webtelevisiekanalen bekijken. De consument hoeft dan alleen nog maar een box te kopen. en heeft geen abonnement op de kabelaar meer nodig."
Wanneer op de markt: sinds oktober 2009
_______________________________________________
‘We willen de consument niet tegenhouden'
Wat: De Pitbox, een settopbox die naast het reguliere televisieaanbod internetdiensten aanbiedt zoals YouTube, e-mail, chat, webkanalen en films on demand. Dit kan allemaal vanuit één centraal menu op het televisiescherm worden aangestuurd.
Wie: Gert Suur van Daily Media, een product van United Content Distributors.
Wil: "Wij willen niemand lastigvallen met de vraag waar alle content vandaan komt. De consument wil gewoon zonder nadenken op de bank voor de televisie hangen en daar zijn keuze maken. Dus stoppen wij alle voorzieningen in één apparaat. De uiteindelijke versie zal een normaal televisiesignaal kunnen weergeven, via het bestaande abonnement. We willen geen klanten afsnoepen van televisieaanbieders. De kijker die Daily Media gebruikt, kijkt gewoon tv via de settopbox. Zo is de settopbox de spin in het web tussen de consument en alle contentaanbieders. Iedereen kan zijn content via Daily Media aanbieden. In eerste instantie wordt wel gestart met een basispakket, in de geconditioneerde omgeving. Kijkers kunnen ook via een browser binnen de niet-geconditioneerde omgeving het open internet op. Daarvoor kan een toetsenbord worden aangesloten. We hebben niet de intentie om de consument tegen te houden. Ze kunnen ook hun eigen kanalen aanmaken, met favoriete programma's. Daar kunnen wij weer van leren, zo merken we wat de consument wil zien. Daarnaast maken we gebruik van Aprico, een tool die voortkomt uit een samenwerking tussen Philips en Axel Springer, die zorgt voor een gepersonaliseerde televisiegids voor de kijker, gebaseerd op zijn of haar eigen kijkgeschiedenis."
Wanneer op de markt: vanaf volgend jaar
_______________________________________________
‘Er komt een crossover tussen tv, internet en mobiel'
Wat: Iphion, een settopbox die oneindig veel tv-zenders biedt over de internetverbinding. Iphion zorgt als een soort Google voor overzicht in het aanbod. De kastjes kunnen – via een beveiligde verbinding – ook signalen aan elkaar doorgeven.
Wie: Merien ten Houten, mede-oprichter van Iphion
Wil: "Een website is voor iedereen zichtbaar, wij hebben gewerkt aan een model waarbij dat ook voor televisiecontent mogelijk is. We hebben een open platform gebouwd waarop andere partijen leuke dingen kunnen doen. We geloven niet in het volledig overzetten van internet naar de televisie. Je gaat bijvoorbeeld niet internetbankieren via je televisiescherm. Maar er zullen wel veel zenders bijkomen. Denk aan een kluskanaal, gekoppeld aan een bouwmarkt, gekoppeld aan – heel toevallig – de aanbiedingen van die week. We merken dat er veel interesse is voor ons initiatief, met name bij beginnende zenders, voor wie distributie nu moeilijk is. Het is lastiger om de bestaande zenders op het kastje te krijgen. Iets als Uitzending gemist krijgen is geen probleem, maar de volledige zenders willen nog niet, zij hebben alleen maar marktaandeel te verliezen. We komen in de toekomst ook met interactieve diensten, zoals films huren, dating en gokken. Verder zou je bijvoorbeeld met behulp van een widget tijdens een racewedstrijd de rondetijden van een bepaalde coureur in de gaten kunnen houden. Ik voorzie daarnaast dat je in de toekomst met verschillende schermen tegelijk bezig bent. Er komt een crossover tussen televisie, computer en mobiele telefoon. Op je iPhone kun je dan bijvoorbeeld zien wat je vrienden op dit moment kijken."
Wanneer op de markt: begin volgend jaar
