Beste bestuurders 2010

De nodige usual suspects, 10 buitenlanders, 8 nieuwelingen, 1 vrouw. De top-25 van beste bestuurders geeft weer een gemêleerde aanblik.Met voor de allerlaatste keer op de eerste plaats: Ad Scheepbouwer.

01 (01)
Ad Scheepbouwer
KPN (ranking MT 500: 06)

Wegens succes geprolongeerd! De titelverlenging van Ad Scheepbouwer was ongeveer zo voorspelbaar als een uurwerk. Maar een hattrick zit er helaas niet voor hem in. Mister KPN is namelijk bezig aan zijn laatste rondje. Als roerganger, wel te verstaan. Het is mooi geweest na 10 tropenjaren. Het rustige ­leven van een 65-plusser wacht, ’s werelds golfbanen lonken. Dat Scheepbouwer naast ­saneerder van graniet en ­kundig (re)organisator ook een financieel acrobaat is, werd in 2009 ten overvloede bewezen. Ofschoon de omzet van de telecomgigant tot ­onder Amsterdams Peil ­daalde, steeg de nettowinst tot boven het miljard. Wat nou recessie! Pure alchemie. Ze zullen hem missen, straks. Alle KPN-gelovigen voorop natuurlijk. Maar wij ook.

02 (03)
Hans Wijers
AkzoNobel (08)

Als de heren politici doen wat ze al minstens vier kabinetten lang doen (over ­elkaar heen tuimelen als kleuters in een Ikea-ballenbak), denken we onwillekeurig altijd even terug aan Hans Wijers als D66-boegbeeld en minister van Economische Zaken. Eeuwigheidje geleden ­weliswaar, maar sommige herinneringen beklijven nu eenmaal goed. ­Charmant, doortastend, rechtschapen, schramloos en succesvol. Een verademing. Leider met een grote L. Bij AkzoNobel prijzen ze bij herhaling de dag dat Wijers het Haagse pluche verruilde voor hun voorzittersstoel. Want het zijn dezelfde eigenschappen waarmee hij het ietwat bleke verf- en chemieconcern ­ondertussen in de hoogglans heeft gezet. Ook al was het vorig jaar af en toe nagels b­ijten en billen knijpen. De crisis is nu eenmaal aan geen deur voorbijgegaan.

03 (06)
Gerard Kleisterlee
Philips (03)

In de voetsporen treden van een icoon is allesbehalve een kleinigheid. Tamelijk ondankbaar zelfs. De vaderlandse ­geschiedenis staat stijf van de voorbeelden die het ­bewijzen. Bij Philips moet over een maand­­­­je of 10 niettemin een poging worden gewaagd. Want ook Gerard Kleisterlee zwaait af. Hij mocht dan ­precies een decennium lang de jaarcijfers proclameren. Die over 2009 waren zwart. Knap in deze tijden. ­Kleisterlee heeft een hele ­verzameling van dergelijke wapenfeiten achter z’n naam. Minpuntje: Vision 2010 – zijn superambitieuze toekomststrategie – verdween noodgedwongen in het vriesvak, omdat Philips tóch niet helemaal recessieproof bleek. Mooiste uitspraak: ­“Slapeloze nachten? Het helpt niet, dus ben ik er niet aan begonnen.”

04 (07)
Peter Bakker
TNT (25)

Topman van een bijzondere signatuur, die Peter Bakker. Wil met zijn TNT de (post- en pakket-)wereld veroveren – te beginnen in China en Zuid-Amerika – en spant zich tegelijkertijd bovenmatig in om de honger voorgoed van de aardbol te verjagen. ­Verruilde ooit zijn geliefde Porsche voor een Toyota Prius, omdat je volgens hem duurzaamheid niet mag prediken zonder het goede voorbeeld te geven. Is wous van U2 en zegt daarom dat TNT moet rock & rollen. Nooit blijft het beperkt tot woorden. Komt vast door de TNT-lijfspreuk: Sure we can. Peter Bakker: de Barack ­Obama van de lage landen. In Amerika lopen ze met hem weg. Met Bakker, om misverstanden te voorkomen. Forbes schreef over hem: ‘Outstanding leadership’. Zoiets hoef je niet te vertalen.

05 (-)
Jan Hommen
ING (07)

Dat Jan Hommen geen ­notering verwierf in de ­vorige MT-verkiezingsronde, kent een logische verklaring. Tot genoegen van mevrouw ­Hommen had de gepensioneerde family man eindelijk tijd om te doen wat familymen per definitie doen, maar waar het bij hem ­vanwege ­altijd maar druk-druk-druk zelden van kwam. Hij kocht zelfs een huis in Amerika, om dichter en vaker bij kinderen en kleinkinderen te kunnen zijn. Ja, en toen kwam ineens dat telefoontje. Of hij uit de schaduw wilde komen om zijn schouders onder de ING te zetten? Een mens kan met dankbaarder missies worden belast. Maar Hommen zei ja tegen de amechtige staatsbank. Met een terug-naar-de-basisaanpak denkt hij de reus op lemen voeten weer boven Jan te krijgen. Lijden moet weer leiden worden!

06 (05)
John Rishton
Ahold (05)

Positiever dan AH gaat geen Nederlandse grutter over de tong. Zal ongetwijfeld met de kwaliteit van geboden waren te maken hebben, maar vlak ook de marketingacties niet uit. Albert Heijn heeft bijvoorbeeld bedrijfsleiders die door de winkel schaatsen, altijd ­lachen en onverwoestbaar ­optimistisch zijn. Waarom dan nog naar de Lidl gaan? Waarschijnlijk heeft John Rishton al die hoogstandjes niet zelf ­bedacht, maar als ­bestuursvoorzitter is hij er wel verantwoordelijk voor. Alleen in dat opzicht al ­verdient de Brit een lauwerkrans. Qua getallen ook. De voormalige cfo van British Airways blijkt een ­financiële hoogvlieger. Al bekent hij wel eerlijk dat supermarkten ­gedijen ­onder conjuncturele tegenslag. “Hoe krapper de beurs, hoe eerder mensen thuis uit eten gaan.”

07 (21)
Eric Meurice
ASML (16) 

Voor liefhebbers van statistieken: Eric Meurice is één van de 10 (!) allochtonen in deze hitparade. Da’s heel veel op een aantal van 25. Het ­wachten is op een boek (of diepgravend artikel) waarin haarfijn wetenschappelijk wordt ontleed wat buitenlandse ceo’s onderscheidt van Nederlandse soortgenoten. Oók heel apart: vorig jaar kwam de Fransman hier niet verder dan de 21e plaats. Wat is het geheim achter de ­stijging met raketaandrijving? Gewoon, Meurice heeft het! En ASML mét hem. Rekenkundig cool as ice. Een ­kwestie van stilzitten toen er ­geschoren werd en bewegen zodra het weer kon. ­Resultaat: de chipmachinefabrikant ­herstelde zich razendsnel van een economische dip. Het ­orderboek bulkt. Winst is geen brug te ver meer. Merci Meurice, heet het dan in ­Veldhoven.

08 (04)
Paul Polman
Unilever (04)

Voorlopig zal hij er nog wel vaak aan herinnerd worden: Paul Polman heeft een engeltje op z’n schouder. Dat zit zo. Koud was de geboren Tukker naar voren geschoven als ­opvolger van de Fransman Cescau, of het concern kon al bijna wéér op zoek naar een plaatsvervanger. Op kennismakingstournee door het ­Unileverrijk was hij neergestreken in het Taj Mahal Hotel van Mumbai, toevallig een van de plekken in de Indiase stad die door terroristen was uitverkoren om dood en verderf te zaaien. De rest is geschiedenis. Met de voortvarendheid van iemand die weet dat het leven kort kan zijn, ging hij aan de slag. Op een wijze die alom wordt ­geprezen. “Met Polman heeft Unilever een homerun ­gescoord”, aldus een analist.

09 (11)
Jean-François­­­
­­­van Boxmeer
Heineken (10)

In een wankel tijdsgewricht zetten ook consumenten de tering naar de nering. Bij de brouwer hebben ze het ­gemerkt. Hoe lekker een ­koele, heldere Heineken ook mag smaken, steeds vaker wordt wereldwijd geswitcht naar goedkopere varianten. Downtrading noemen marketeers dat. Je zou er als ceo zelfs zonder te drinken hoofdpijn van kunnen krijgen. Niet Jean-François van Boxmeer. Ten eerste niet, omdat de Belg als optimist geboren is en die eigenschap nooit meer heeft afgeleerd. Ten tweede niet, omdat 2009 cijfermatig toch in het zwart eindigde. En ten derde niet, omdat er ­inmiddels – dankzij een ­aantal strategische overnames – een blik nieuwe bierlanden is opengetrokken. India, China, Mexico, Brazilië. Levert toch aardig wat miljarden aan ­potentiële klanten op. Van ­Boxmeer mag daarom gerust op de toekomst proosten.

10 (-)
Peter Voser
Shell (01)

Het blijft wennen: Shell en deze kolommen zónder ­Jeroen van der Veer, de man die langzamerhand even ­koninklijk was geworden als zijn baas. Maar goed, Peter Voser dus. Sinds halverwege 2009 schipper van de ­olietanker. Meer Zwitsers dan hij moeten ze nog worden uitgevonden. In beoordelingen wisselen de clichés elkaar in elk geval in hoog tempo af. Degelijk als een uurwerk, ­bergen verzettend, verfrissend als verse sneeuw. Dat soort dingen. Sorry, wij ­hebben het niet verzonnen! Punt is dat het allemaal ook nog klopt als een bus. Nu olie niet langer automatisch in goud verandert zodra het aan de oppervlakte komt, gebruikt Voser de crisis om Shell van overtollig vet te ontdoen. Krimp in plaats van groei. Bezems in plaats van pompen.

11 (09)
Feike Sijbesma
DSM (15)

Met een ietsepietsje fantasie zou Feike Sijbesma een kloon van Willem-Alexander ­genoemd kunnen worden. Of omgedraaid, zonder respectloos te willen zijn. Zelfde looks, zelfde postuur, zelfde maatschappelijke betrokkenheid. Of het een met het ander te maken heeft laten we even in het midden, feit is echter dat Sijbesma (fonetisch: Siebesma) al meermaals geportretteerd werd als ‘de kroonprins’ van corporate Nederland. Het is nogal wat. Vraag: maakt hij het waar? Antwoord: jazeker. Dat ­vinden ze niet alleen binnen de DSM-gelederen, maar ook elders. Onder leiding van de ­afgestudeerd medisch bioloog heeft het chemieconcern het darwinistische begrip survival of the fittest nieuw leven ingeblazen. Letterlijk. Aanpassen aan een veranderende omgeving. In Limburg tellen ze daardoor hun zegeningen.

12 (04)
Harold Goddijn
TomTom (53)

Geloof ze nooit, zwartgalligen & doemdenkers die obstinaat volhouden dat wonderen niet bestaan. TomTom bewijst het tegendeel. Een jaar geleden werd de schepping van Harold Goddijn c.s. nog afgedaan als een anachronisme. Vergelijkbaar met een typemachine­fabrikant die zijn product als een Jehova’s getuige aanprijst, terwijl de pc nota bene al aan generatie tig bezig is. Maar zie: de wereld laat zich nog wel ­degelijk graag de weg wijzen door de navigatiesystemen uit Mokum. De inzinking van 2008 bleek even tijdelijk als de hik. Beleggers onderschreven dat eveneens. Voor de nabije toekomst doet Goddijn andermaal een beroep op zijn talent voor voortschrijdend inzicht: naast de populaire kastjes zet TomTom onder meer extra in op software voor mobieltjes en abonnementen op verkeers­informatie. De juiste richting is hervonden.

13 (-)
Peter Berdowski
Boskalis (47)

Berdowski zou zomaar de ­elfde (!) buitenlander ­kunnen zijn onder de topbestuurders. Een naam die doet denken aan naties waar wodka als ­levenselixer genoten wordt. Klopt maar een heel klein beetje. Door de aderen van zijn vader stroomt Pools bloed, maar zelf is hij zo ­Nederlands als erwtensoep. De meeste publiciteit ­verwierf de Boskalis-voorman rond de overname van sleper/berger Smit Internationale. Een ­maritiem huzarenstukje, ­omdat de beoogde partner eerst koppig weigerde zich aan de haak te laten slaan. Er werd zelfs flink met modder gegooid. Maar dat kon ­Berdowski vanzefsprekend wel hebben, gezien de voorgeschiedenis van zijn bedrijf als gerenommeerd baggeraar. The Big Berdowski wordt hij liefkozend genoemd aan de oevers van de Merwede, vrij naar een beroemde film van de gebroeders Coen.

14 (12)
Nancy McKinstry
Wolters Kluwer (-)

Voor Nancy McKinstry is het te hopen dat zich aan het ­bestuurlijke firmament weldra een feminiene ster meldt. Dan hoeft er tenminste niet langer geschreven te worden dat zij ‘de enige vrouwelijke ceo’ ­onder haar gelijken is. Maar vooralsnog blijven de boardrooms mannenbolwerken. Opvallen doet de Amerikaanse ook op een andere ­manier: door de omvang van Wolters Kluwer is zij een van de machtigste spelers op het wereldtoneel van informatievoorziening. Ook al laat ze zich daar niet op voorstaan. Vrij vertaald zei een collega ooit over haar: “Bij Nancy is bescheidenheid evenredig aan haar lengte.” (McKinstry meet plusminus 1.50 meter). Groeiende informatiehonger zorgde ervoor dat haar concern de wind in 2009 redelijk mee had en van uitgever langzaam transformeert in ict-bedrijf.

15 (10)
Lakshmi Mittal
ArcelorMittal (238)

Check de lijst maar, de ‘man van staal’ is de enige bestuursvoorzitter naar wie een heel bedrijf genoemd is. Daarnaast heeft de Indiër nóg een paar noemenswaardig records op zijn naam staan. Hij bezit ’s werelds duurste huis (80 miljoen euro), gaf iets minder uit (60 miljoen) aan de bruiloft van zijn dochter en zag daar weer een veelvoud van (28 miljard) verdampen in het openingsjaar van de crisis. Maar natuurlijk kan Mittal veel meer dan geld uitgeven als water. Anders had hij de universele staalmarkt niet in handen gekregen. En ­gehouden. Klassiek zijn z’n onderhandelingstechnieken: onbuigzaam als het product waar hij groot mee werd. Ze kunnen hun borst alvast natmaken, want ArcelorMittal is de klap van 2008 grotendeels te boven; de baas gaat weer op overnamejacht.

16 (17)
Ben Noteboom
Randstad (20)

Niet alleen hoge bomen vangen veel wind, Notebomen kennelijk ook. Over het hoofd van de Randstad-aanvoerder werd tenminste tot voor kort de nodige kritiek uitgestort. Veelal in de categorie eerst-de-man-dan-de-bal. Hij schudt het van zich af als waterdruppels na het douchen. Het zij zo. Ben Noteboom ­onderneemt nu eenmaal heel weinig activiteiten waarbij Ben Noteboom centraal staat. Zegt-ie zelf. Bovendien kan hij, indien gewenst, een ­lange neus maken naar alle ­muggenzifters. Omdat zijn bedrijf toch maar mooi is ­gepromoveerd tot nummer 2 in de wereld (met nummer 1, het Zwitserse Adecco, binnen grijpafstand). En er is nóg meer goed nieuws. De uitzendmarkt is bijgekomen van de economische uppercut. In harde getallen nog niet écht zichtbaar, maar toch.

17 (14)
Joop van Oosten
BAM Groep (28)

In het lichaam van Joop van Oosten kloppen meerdere harten. Allereerst dat voor de Koninklijke BAM Groep, een van Europa’s grootste bouwondernemingen. Daarnaast blijkt hij er drie te hebben ­verpand aan respectievelijk: geboortestad Den Haag, ­ballet & theater (dankzij vriendin Anja, directeur van het ­hofstedelijke Diligentia) en profclub ADO (toch niet de meest vorstelijke betaalde voetbalorganisatie) Gelegd langs de traditionele ceo-meetlat mag Joop van Oosten dus best een buitenbeentje worden genoemd. Het eerste hart had recentelijk last van ritmestoornissen. Kwam door een forse recessie-sliding. Van Oosten moest zelfs voor de tweede keer een winstwaarschuwing uitdelen. “We hebben iets te lang een roze bril opgehad,” zei hij sportief.

18 (-)
Pierre-Henri Gourgeon
Air France/KLM (9)

Tijdje niet gezien op deze ­pagina’s, de gecombineerde luchtvaarttrots van Marianne en Oranje. En daardoor is de man die een naam als een chanson en pas sinds 1 januari 2009 het bewind voert ook een grote onbekende. Dat wil zeggen: buiten de luchtvaart om. Eerst even voorstellen dus. Gourgeon timmerde in Frankrijk vooral aan de weg als gevechtspiloot. Een achtergrond die mooi meegenomen is, als het later ­knokken wordt op bestuurlijk niveau. Als opvolger van ­fusie-architect Spinetta kreeg hij het direct voor zijn kiezen. Air France/KLM werd getroffen door zware ‘turbulentie.’ Geen ramp bleef de combi ­bespaard. Zelfs een letterlijke niet. Veel hoop is gevestigd op de Airbus A380, s´werelds grootste particuliere vliegtuig. De bestellingen lopen. Per stuk 235 miljoen euro.

19 (16)
Klaas Wester
Fugro (77)

De hamvraag tijdens de ­vorige medaille-uitreiking van MT was of álle top-25-organisaties vol op de kin waren ­geraakt door de recessie. ­Onderbouwd antwoord: nee hoor, het Fugro van Wester ontsprong de dans zonder al te veel schade. Met dezelfde reserve kan worden gesteld dat de bodemonderzoeker die prestatie in de 12 maanden nadien heeft herhaald. Weer stegen omzet & winst. ­Eigenlijk enigszins tegen de klippen op dus! Dat komt doordat de honger naar ­lucratieve en nieuwe bodemschatten bij oliemaatschappijen onstilbaar is en schatzoeker Fugro daarbij schier onmisbaar. Klaas Wester zelf is trouwens ook een uitzondering op vele regels. Terwijl concullega’s ze sparen als post­zegels, doet hij als ­enige ceo niet aan commissariaten.

20 (15)
Alexander Wynaendts
Aegon (30)

Melden dat een onderneming winst heeft gemaakt over een periode dat andere de broekriem een aantal gaatjes ­hebben moeten aantrekken, is al bijzonder. Dat Aegon die roeptoeter trots aan de mond mocht zetten is uitzonderlijk. Want bijna nergens had het noodlot flinker huisgehouden. Overzichtje: staats­infuus, imagoschade, Crisis (met een hoofdletter), ­organisatorische uitglijders. Onder Wynaendts zijn de bordjes drastisch verhangen. Doet enigszins denken aan de vinger van Hans Brinker. En daar zijn standbeelden voor opgericht! Dit schreef een managementmagazine over hem: “Alexander Wynaendts heeft Aegon wakker gekust.” Hoe goed het (relatief weliswaar) met de verzekeraar gaat wordt bewezen aan de hand van een pers­bericht: “Aegon gaat staatssteun vervroegd terug­betalen.” Had Wynaendts niet veel hoger moeten ­eindigen dan plaats 20?

21 (22)
Gerard Groener
Corio (-)

‘Why people buy’. Het antwoord achter de drie syllaben in de slogan van het ­Utrechtse vastgoedfonds is zo helder als bronwater: vanwege Corio natuurlijk. Of het in positieve zin effect heeft gehad voor Gerard Groener c.s. moet van een vraagteken worden voorzien. Want de wereld van het onroerend goed bevindt zich nog altijd in de hoek waar de klappen vallen. Dat zei de ceo in ieder geval zelf toen hij de jaarcijfers tegen het licht hield. De prognose dat ‘het grote werk’ voor Corio en Groener was begonnen, dient derhalve nog even te worden bijgesteld. Hardlopen zal hij vooralsnog alleen als hobby kunnen uitoefenen. Voorzichtigheid is in Utrecht de moeder van de porseleinkast. Een realiteitszin die de topman siert. En eigen is.

22 (-)
Anthony Mace
SBM Offshore (-)

De bedrijfsnaam is Brits – én tamelijk apart (Single Buoy Mooring Offshore), sleutelfiguur Anthony (Tony) Mace is ook zo Engels als fish & chips, maar verder is het allemaal Hollands Glorie dat vanuit jeneverstad Schiedam de klok slaat. En hoe. Mace trapte nog af bij SBM onder een tamelijk ongelukkig ­gesternte (winstwaarschuwing), maar een jaar later is de schrik bij de aandeelhouders volledig geweken en heeft plaats­gemaakt voor gepaste ­vreugde. Solide resultaten, een record aan orders, ­gegroeide winstmarges. Alsof de crisis iets is wat zich in een parallelle wereld ­afspeelt. Staat toch mooi op je cv als ceo. Mocht hij daar ooit gebruik van willen ­maken. En die kans lijkt ­gering, want Tony Mace zit zijn hele werkzame leven al bij de dienstverlener in de offshore-industrie.

23 (-)
Hans Pars
Wereldhave (-)

Mooi stuntje van Wereldhave, fraaie notitie ook op de conduitestaat van de nog ­redelijk verse topman Hans Pars: de overname van vijf middelgrote vaderlandse winkelcentra. Nota bene uit de ruif van concurrent ­Unibail-Rodamco. “Grote slag in een goed segment”, vond Pars het zelf in een persverklaring. Toen hij Mister Wereldhave Gijs Verweij ­opvolgde, liet Pars nog weten weinig verandering te zullen gaan brengen in het defensieve beleid van het beursgenoteerde vastgoedfonds. Hier had hij echter toch duidelijk voor de aanval gekozen. ­Helemaal in de gloria konden Pars & Wereldhave overigens niet zijn, want tengevolge van afwaarderingen moest verlies worden gemeld. Dat kon het bedrijf wel hebben, omdat er al jaren was geanticipeerd op magere jaren. ­Regeren blijft vooruitzien.

24 (-)
Erik Engstrom
Reed Elsevier (150)

Roepen dat het een roerig jaartje was bij Reed Elsevier zou een understatement van jewelste zijn. Turbulent zit er dichter bij in de buurt. Kwam voornamelijk door toedoen van de mallemolen die de ­bestuursvoorzittersstoel bleek te zijn. In een tijdsbestek van 12 maanden werd deze ­namelijk door drie ­verschillende personen bezet. Eerst was er Crispin Davis, maar die ging met pensioen. Zijn opvolger heette Ian Smith. Hield het slechts 8 maanden vol. Omdat hij – ­samengevat – bij nader inzien toch weinig te bieden bleek te hebben. Sinds kort doet Reed Elsevier het dus op z’n Zweeds. Met Erik Engstrom. Vakman, maar opgezadeld met een verwachtingspatroon van hier tot Stockholm. Voornaamste taak: de crisis van buiten buiten houden en die van binnen buiten zetten.

25 (25)
Guillaume Poitrinal
Unibail-Rodamco (-)

Van de 25 genomineerde topmannen waren er maar twee die stationair draaiden op de positie die ze vorig jaar ook al bekleedden: Ad Scheepbouwer op 1 en Guillaime Poitrinal op 25. Om in ­termen te blijven van de branche die de laatste ­vertegenwoordigt: dat is waardevast. Wat ons betreft had Poitrinal best een paar plaatsen mogen stijgen. Aan de ene kant omdat hij bereid bleek Nederlands te leren (bijzonder én lastig voor een Fransman). Aan de andere kant, omdat hij het vastgoedbedrijf meer dan bekwaam bestuurt. Als een van de ­weinige ceo’s kon hij recentelijk zelfs voor het tweede opeenvolgende jaar melden dat Unibail-Rodamco heel weinig van de recessie had gemerkt. Chapeau!

01 Ad Scheepbouwer (KPN)
02 Hans Wijers (AkzoNobel)
03 Gerard Kleisterlee (Philips)
04 Peter Bakker (TNT)
05 Jan Hommen (ING)
06 John Rishton (Ahold)
07 Eric Meurice (ASML)
08 Paul Polman (Unilever)
09 Jean-François van Boxmeer (Heineken)
10 Peter Voser (Shell)
11 Feike Sijbesma (DSM)
12 Harold Goddijn (TomTom)
13 Peter Berdowski (Boskalis)
14 Nancy McKinstry (Wolters Kluwer)
15 Lakshmi Mittal (ArcelorMittal)
16 Ben Noteboom (Randstad)
17 Joop van Oosten (BAM Groep)
18 Pierre-Henri Gourgeon (Air France-KLM)
19 Klaas Wester (Fugro)
20 Alex Wynaendts (Aegon)
21 Gerard Groener (Corio)
22 Anthony Mace (SBM Offshore)
23 Hans Pars (Wereldhave)
24 Erik Engstrom (Reed Elsevier)
25 Guillaume Poitrinal (Unibail-Rodamco)