Bij mijn bedrijf Mollie, een betaalprovider, zien we veel van deze partij langskomen voor hun betalingsverkeer. Wij moeten dan zelf ook inschatten of ze een vergunning moeten hebben. Ik merk dat veel van hen weinig verstand hebben van regelgeving en vaak ook niet eens beseffen dat ze een dienst bedacht hebben die vergunningplichtig is.
De daaropvolgende discussies met DNB en AFM verlopen vaak moeizaam. Een aantal hiervan hebben wij met advies bijgestaan. Wij hebben ook in de Kamer gelobbyd voor betere financiële regelgeving.
Te laat
Het gebeurt helaas veel te vaak dat ondernemers verrast worden door vergunningen. Ondernemers denken nu eenmaal in kansen, niet in beperkingen, en kleuren het liefst buiten de lijntjes. Maar als het op fintech aankomt moet je wel degelijk rekening houden met regels. Het uitoefenen van een financiële onderneming zonder vergunning is strafbaar en kan een flinke boete en het einde van je bedrijf betekenen.
De vergunningplicht voor financiële ondernemingen is een gevolg van de angst voor crisis. Als er iets fout gaat in de financiële sector raken gewone mensen hun geld kwijt, remt de onzekerheid de economische groei en roepen politici luid om meer regels. Alles voor stabiliteit en zekerheid!
Innovatie is nieuw en creëert per definitie onzekerheid en risico. Innovatie in de financiële sector is daarom voor politici en toezichthouders moeilijk met elkaar te rijmen en daarom roept men extra hard om meer regels en meer toezicht. Men maakt zich zorgen om de kleinschaligheid van start-ups, om de afhankelijkheid van IT, om het effect op de voorheen stabiele banken en om de rusteloze ondernemersgeest. Fintech moest dan ook gereguleerd worden.
Ok, heb ik dan een vergunning nodig?
Het geheel van financiële wetgeving is door de enorme omvang en de gespecialiseerde terminologie voor een leek moeilijk toegankelijk. Vaak zit het venijn ook in kleine details die net het verschil kunnen maken tussen wel of geen vergunning.
In de essentie komt het geheel van markttoegang feitelijk neer op twee vragen die je jezelf kunt stellen. Is het antwoord op een van deze vragen ja, dan is de kans groot dat je een financiële dienst verleent en daarvoor een vergunning moet aanvragen bij De Nederlandsche Bank of de Autoriteit Financiële Markten.
1. Verleen ik een dienst of verkoop ik een product waarmee consumenten een financieel risico lopen?
Veel regelgeving in de financiële sector is erop gericht om consumenten te beschermen. De meeste consumenten snappen namelijk erg weinig van financiële producten en velen willen er vaak ook niks van weten. Hierdoor zijn ze een gemakkelijke prooi voor woekerpolissen en –rentes of complexe producten waarmee ze veel geld kunnen verliezen. Het toezicht richt zich dan ook op aanbieders en adviseurs van allerlei soorten beleggingsproducten, leningen, verzekeringen en pensioenen.
De verschillende vormen van crowdfunding zijn een goed voorbeeld van hoe je hier tegenaan kunt kijken. Sommige vormen kennen een beleggingscomponent waarbij de inleg een investeringen of een lening is waarbij de investeerder het risico loopt zijn geld kwijt te raken. Deze vormen van crowdfunding vallen daarom onder het toezicht van de AFM. Bij andere vormen van crowdfunding die gericht zijn op sponsoring of donaties is de inleg eerder een gift en loopt de consument geen risico. Deze vormen hebben dan ook geen vergunning nodig.
2. Raak ik met mijn dienst of mijn product andermans geld aan?
Veel andere financiële regelgeving is erop gericht om ervoor te zorgen dat geld dat je voor anderen verwerkt of beheert veilig is. Als een bank, beurs of betaaldienstverlener in de problemen komt door een faillissement of door operationele fouten kunnen consumenten en bedrijven hun geld kwijtraken. Dit is een direct verlies voor hen maar schaadt ook het vertrouwen in de hele financiële sector. Raak je met je dienst of met je product andermans geld aan, en lopen die consumenten of bedrijven het risico dat ze het kwijt zijn als jij in de problemen komt, dan heb je waarschijnlijk een vergunning nodig.
De vergunningsplicht is vereist voor diensten die gelden vasthouden, zoals een bank, pensioenfonds of een e-wallet, maar ook voor diensten die gelden doorgeven zoals een betaalinstelling, valuta handelaar, money transfer dienst of peer-to-peer betaalapps.
Startups die mogelijk in deze categorie vergunningen vallen doen er goed aan om goed naar de details van de wet te kijken. Het gaat hierbij bijvoorbeeld altijd om chartaal (of contant) geld, giraal geld of elektronisch geld. Cryptocurrencies zoals Bitcoin vallen hier niet onder en de aanbieders van die producten zijn daarom niet vergunningsplichtig.
Ook hebben de Nederlandse toezichthouders uitzonderingen gemaakt voor handelsplatformen. Als je de wet strikt interpreteert, zoals men in Duitsland en Frankrijk heeft gedaan, dan zouden handelsplatformen een vergunning moeten hebben omdat ze betalingen voor anderen afhandelen. Bol.com en Thuisbezorgd zouden volgens die redenering een financiële instelling moeten worden.
De Nederlandse toezichthouder heeft hier uit praktische overwegingen voorlopig een uitzondering gemaakt en gesteld dat als de betaling geen losstaande dienst is en niet de primaire dienst, een partij niet vergunningplichtig is.
En nu?
Het aanvragen en hebben van een vergunning (of vrijstelling) is geen sinecure. Dit gaat je serieus tijd en geld kosten, vraagt een flinke organisatorische overhead en het remt je internationale groei. Tegelijkertijd dwingt het je direct een volwassen groeibestendige bedrijfsvoering in te richten en de hoge toetredingskosten houden concurrenten buiten de deur.
Als je denkt misschien een vergunning nodig te hebben is het goed om contact op te nemen met het recent opgerichte Innovation Hub van DNB en AFM. Zij kunnen voor innovatieve diensten een indicatie geven of je een vergunning nodig hebt en waar je hier meer over kunt vinden. Het is ook een goed idee om vroegtijdig een goede adviseur in te schakelen die je door dit spreekwoordelijke mijnenveld kan leiden.
Remco Boer is mede-eigenaar van Mollie. Hij schreef eerder het boek ‘Ik geef U op een briefje’ over een debacle in de fintech avant la lettre.
