Over 6 dagen beginnen in Iowa de Democratische voorverkiezingen voor de presidentsrace later dit jaar. Zowel daar als in de volgende staat waar gestemd wordt, New Hampshire, worden de peilingen sinds kort aangevoerd door de progressieve Bernie Sanders. In de regel geldt dat wie deze twee staten wint, een zeer goede kans heeft presidentskandidaat te worden. Ook in peilingen van een groeiend aantal andere staten, zoals Californië en Utah, is de senator sinds kort lijstaanvoerder. Wall Street begint zich ondertussen achter de oren te krabben.
Waarom de beurshandelaren van de Verenigde Staten zo bezorgd zijn? Vanwege het voor Amerikaanse maatstaven wel érg progressieve verkiezingsprogramma van de 78-jarige senator, die het in 2016 ook al opvallend goed deed tegen Hillary Clinton. Sanders staat van alle kandidaten de meest radicale wealth tax voor. In 15 jaar tijd, zo belooft de senator, zal het vermogen van miljardairs erdoor met de helft verkleind worden. Dit wil hij doen om de immer groeiende vermogensongelijkheid in te dammen. Aangezien veel van het kapitaal in de VS zit bij beurshandelaren, is de vrees van Wall Street-stamgasten dus te verklaren (ook het feit dat Sanders belasting wil heffen op beurstransacties zal hen niet als muziek in de oren klinken).
Sanders in Iowa, waar hij in de laatste peilingen aan kop gaat voor de Democraten. Hij heeft ingrijpende belastingplannen voor de VS (Getty).
Wealth tax
Tuurlijk, peilingen zijn geen verkiezingsresultaten en alles is op dit moment nog open. Toch, op dit moment heeft Sanders – gesteund door talloze vakbonden, popsterren en bekendheden – kennelijk de beste papieren om het op te nemen tegen Donald Trump. De Democratische top dacht van de anti-establishment-politicus af te zijn na 2016, maar het tegendeel blijkt.
Goed, hoe zien die belastingplannen van Sanders er in de praktijk uit? De superrijken in de VS betalen nu nog nauwelijks belasting op vermogen. Hoe dit onder Sanders zou veranderen, omschreef het Amerikaanse nieuwsplatform Vox in september afgelopen jaar.
Getrouwde koppels die meer dan 32.000 miljoen dollar aan vermogen hebben, zouden 1 procent extra vermogensbelasting gaan betalen, meldt de nieuwssite. De senator wil 2 procent belasting heffen voor vermogens van 50 tot 250 miljoen dollar, 3 procent voor vermogens van 250 tot 500 miljoen dollar, 4 procent voor 500 miljoen tot 1 miljard, 5 procent voor 1 tot 2,5 miljard dollar, 6 procent voor 2,5 tot 5 miljard dollar, 7 procent voor 5 tot 10 miljard dollar en 8 procent voor wie meer dan 10 miljard dollar bezit. 180.000 rijke Amerikaanse huishoudens worden ‘getroffen’, hetgeen 4,35 biljoen dollar moet opleveren. Dit wil de senator steken in gratis gezondheidszorg, betaalbare huisvesting en universele kinderopvang.
Al zal Sanders de verkiezingen winnen, dan nog zal de soep voor deze 180.000 huishoudens vermoedelijk niet zo heet worden gegeten als hij wordt opgediend. Dit plan door het Huis van Afgevaardigden en de Senaat krijgen, moet nog moeilijker zijn dan het uitrollen van een succesvolle unicorn.
Belastingdiscussie
Waar Sanders alvast wél in is geslaagd, is het aanzwengelen van een discussie over de Amerikaanse belastingen op vermogens – of eerder: het gebrek daaraan. Om maar wat te noemen: zijn ideeën zijn in light-versie ook al opgenomen in het programma van andere Democratische kandidaten, zoals Pete Buttigieg en Elizabeth Warren. Ook de Amerikaanse miljardairs George Soros, Chris Hughes (Facebook) en Abigail Disney (Disney) pleiten inmiddels voor een Amerikaanse wealth tax.
Wereldwijd leeft het thema ook als nooit tevoren. Harvard-econoom Jeffrey Frankel kwam onlangs in The Guardian met zes andere voorstellen voor belastinghervormingen om de vermogensongelijkheid in de VS terug te dringen, bijvoorbeeld een progressievere inkomstenbelasting. Ook pleitten 121 superrijken op het World Economic Forum in Davos afgelopen week nog voor belastingverhoging voor topvermogens. Zij verenigden zich onder de naam Millionaires Against Pitchforks, oftewel miljonairs tegen de hooivorken, wat meteen een verklaring biedt voor het voor hen opmerkelijke standpunt.
Trump voelt weinig voor het belasten van rijken. Hij realiseerde in 2017 juist een verlaging van de Amerikaanse vennootschapsbelasting (Getty).
De eerste biljonair
Dat is slechts één kant van het verhaal, want er is natuurlijk ook een goede kans dat Trump in 2020 een tweede termijn als president klaarspeelt. De Republikein voelt weinig voor zo’n wealth tax en zorgde in 2017 juist voor een verlaging van de Amerikaanse vennootschapsbelasting van 35- naar 20 procent. De Amerikaanse economie draait er goed bij, maar de groei van de inkomens- en vermogensongelijkheid is er allerminst door gestopt.
Het kan dus twee kanten op in Amerika: de kant van taxes, taxes, taxes of die van de verder stijgende vermogens, die door gematigde Democraten waarschijnlijk ook geen halt zal worden toegeroepen. Waar de Amerikanen voor kiezen, zal uiteindelijk afhangen van hun politieke voorkeur. Stel dat het laatste scenario doorgaat, kunnen we dan binnenkort de eerste biljonair verwelkomen? Deze biljonair-vraag rijst de laatste jaren geregeld op.
Toegegeven, het vermogen van de rijkste man ter wereld, Jeff Bezos van Amazon, is met 115,5 miljard dollar nog niet in de buurt van een biljoen (dus 1000 miljard) dollar. Stel echter dat we doorgaan met het business as usual-beleid van Trump en consorten, wanneer krijgen we dan de eerste biljonair? Experts durven er hun vingers niet aan te branden. Het hangt immers van zoveel factoren af: individueel marktsucces, de economie, de inflatie en ga maar door.
Jeff Bezos
Bij zakenplatform Comparisun durfden ze het afgelopen najaar wél aan om een voorspelling te doen. De onderzoekers keken naar de beurswaarde van de 25 hoogst gewaardeerde bedrijven aan de New Yorkse beurs en keken naar het door zakenblad Forbes geschatte vermogen van de 25 rijksten op aarde. Ze namen de data van de laatste 5 jaar en berekenden voor beide groepen de gemiddelde jaarlijkse groei in procenten. Deze groei toepassen op de komende jaren leverde een palet aan resultaten op.
Jeff Bezos zal volgens hun methode in 2026 de eerste biljonair ter wereld zijn, op de voet gevolgd door twee Chinezen: Xu Jiayin in 2027 en Jack Ma in 2030 – het symboliseert weer mooi de strijd die de VS en China voeren om het wereldleiderschap. De onderzoekers bij Comparisun lijken wel wat optimistisch met cijfers te goochelen; volgens onderzoek van Oxfam uit 2017 zal het nog zeker 25 jaar duren voordat Bezos biljonair is.
Als Bezos zijn vermogen nog verder wil opschalen, zal hij dat ook met zijn bedrijf moeten doen. Dat lijkt tot dusver aardig te lukken: met Amazon Prime daagt het e-commerceplatform nu zelfs Netflix uit. De aankondiging van Amazon.nl toont aan dat de honger van dit corporate Rupsje Nooitgenoeg ook in geografisch opzicht nog niet is gestild.
Bezos zal wel moeten zien te voorkomen dat zijn bedrijf Amazon wordt opgeknipt, zoals – opnieuw – Sanders wil. Het verklaart wellicht waarom Bezos inmiddels zijn zinnen heeft gezet op de zeer gematigde Democratische presidentskandidaat en mede-miljardair Michael Bloomberg, die tientallen miljoenen uit zijn eigen vermogen in zijn campagne steekt. Officieel om Trump te stoppen, maar natuurlijk ook om in zijn eigen partij de geest terug in de fles te krijgen. Hoe het ook zij, het belooft een levendig jaar te worden in de VS.
Bovenste foto: Jeff Bezos (Getty).
