“Alle personeelsleden mochten meedenken over de inrichting van het nieuwe kantoor, omdat zij degenen zijn die hier moeten werken”, vindt Jacquelien Walman van zakelijk dienstverlener PSB International. “Om ervoor te zorgen het geen rommelig allegaartje zou worden, kreeg één van de medewerkers, met een oog voor styling, de creatieve leiding over de inrichting.”
Een eenvoudige aanpak, maar binnen grotere bedrijven een zeldzaamheid. Juriaan van Meel, partner bij huisvestingsadviseur Icop en onderzoeker bij het Centre for People and Buildings, ziet weinig creativiteit in de Nederlandse kantoren. “Inspirerende kantoren, ik kom ze niet zoveel tegen. Onze klanten – en dat zijn vaak grotere bedrijven en overheid – vragen om efficiëntie, niet om inspiratie. Teugels worden aangehaald, hiërarchie lijkt terug van weggeweest: de nadruk ligt op het strak aansturen van mensen.” Dat is helemaal niet nodig, denkt Van Meel. “Zelf vind ik oude industriële panden heel inspirerend. Ze stralen vrijheid uit, helemaal niet dogmatisch. De Easy Group, bekend van Easyjet, zit in Londen in een aftandse pianofabriek, met vale vloerbedekking. Het is een puinzooi, maar de ondernemingszin druipt ervan af, je voelt de energie.”
De kosten voor een inrichting lijken veel ondernemers in hun zoektocht naar een inspirerender kantoor parten te spelen, zo komt naar voren uit ons onderzoek naar uw werkplek. Kleinere ondernemers, met de hand op de knip, zien niet de noodzaak tot verbouwingen en veranderingen. Slechts 16 procent denkt binnenkort te verhuizen naar een ander pand, en nog eens 11 procent wil graag een nieuwe inrichting. Maar als de ondernemer plots 100.000 euro te besteden zou hebben, dan kiest 40 procent voor een nieuw interieur en 30 procent voor een nieuw bedrijfspand. Kunst en design toevoegen worden dan ook populair.
Tweedehandscultuur
Graag ziet u uw werkplek overdadiger dan zij nu is. Ook designmeubelen en andere luxe wil u graag naar binnen dragen. Maar ondernemers maken van hun zwakte ook een sterkte. “Dankzij de hang naar geborgenheid en gezelligheid is nu ook de tweedehandscultuur de kantoorwereld binnengetreden”, zegt interieurarchitect Patricia Hessing. Ofwel: meubelen van Marktplaats mogen gezien worden. “De interessantste dingen op kantoorgebied gebeuren inderdaad bij de kleinere bedrijven”, vindt Van Meel. “Zij hebben vaak nog geen historie of bedrijfsfilosofie. Inrichting moet veelal goedkoop zijn en die ingrediënten zorgen voor creativiteit. Kleine ondernemingen kennen nog geen ‘afdeling Huisvesting’, de ondernemer beslist alles zelf. Hoe groter het bedrijf, hoe sneller het geneigd is om voor standaard oplossingen te kiezen. Het moet dan allemaal wat normaler, ergonomisch verantwoord worden.”
Weinig geld vraagt dus om creativiteit. De grafisch ontwerpers van 178 Aardige Ontwerpers in Amsterdam pakten het rigoureus aan. Voor de inrichting van hun kantoor was weinig geld, dus het meubilair kwam letterlijk van de straat. De houten vlonders die over de opengebroken stoep lagen, bleken uitstekend bouwmateriaal voor tafels en kasten. Toen het kantoor moest uitbreiden, weken de makers uit naar andere buurten voor meer vlonders.
Futuroloog Alvin Toffler voorspelde begin jaren tachtig dat het telewerken een hoge vlucht zou nemen. Tweederde van de Amerikanen zou rond 2000 vanuit huis werken. Hoewel telewerken nog steeds aan populariteit wint, was Toffler iets te vroeg met zijn voorspelling. Het kantoor zal nooit verdwijnen, zoals in de gekte van de internethype nog wel eens gedacht werd. Er zit forse groei in het aantal hypermobiele kantoornomaden, die werken waar ze willen, maar er is geen sprake van een grootschalige omwenteling. Er blijft behoefte aan face-to-face-communicatie. “De kantoortuin uit de jaren zestig maakt eigenlijk een comeback, maar dan in combinatie met afgesloten plekken voor concentratie of teamwerk, ook wel aangeduid met exotische termen als break-outruimtes en loungewerkplekken”, zegt huisvestingsadviseur Van Meel. “De afgelopen tien jaar kwamen drie belangrijke trends naar voren: telewerken, een open en transparante kantoorinrichting en het delen van werkplekken. Nu zijn er eigenlijk geen echte trends, alles is een optie. Er is geen revolutie gekomen waardoor iedereen opeens telewerkt, al zet de virtualisering wel door. Maar door de economisch mindere tijden zie je ook minder op kantoorgebied gebeuren. Het biljart en de zitzak van enkele jaren geleden zie je niet meer, de nadruk ligt meer op efficiënt vierkante meter-gebruik. Telewerken lijkt ook nog voorbestemd voor de hoger opgeleiden en leidinggevenden; vaak staan zij hun personeel nog niet toe om thuis te werken.”
‘Anders zijn’
Met of zonder zitzak, het overgrote deel van de ondernemers zoekt inspiratie in zijn kantoor. Slechts 7 procent vindt een inspirerende ruimte totaal onbelangrijk, en dat zijn waarschijnlijk dezelfde ondernemers die totaal niet opgewonden raken van hun eigen kantoor. Iedere ondernemer zal inspiratie anders ervaren, net als zijn personeel dat doet. Wie in 1999 een willekeurig kantoor in Mountainview of Palo Alto in Silicon Valley binnenstapte, struikelde over het personeel dat in de gangen aan het bowlen was, of druk aan het gamen. In de overspannen arbeidsmarkt waren dat – naast startbonussen en auto’s – de secundaire arbeidsvoorwaarden waarmee talent werd gelokt. Het kantoor moest immers een plek zijn waar je graag verbleef.
Arjen Weijers vindt dat nog steeds. Hij zit met zijn multimediabedrijf CoArt in een voormalige energiecentrale in Rotterdam, samen met tientallen andere kleine bedrijven. Het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR) leverde een grote stalen constructie, glazen puien en een betonnen vloer. “We hebben zelf tafels ontworpen, de hele boel geverfd en een vloer erin gelegd. Klanten verzuchten dikwijls, dat ze hier eindelijk hun colbert uit kunnen doen. Ze voelen zich hier op hun gemak. We proberen de inrichting zo luchtig mogelijk te houden, we hebben een gamecomputer klaarstaan.”
Inspiratie is vooral ‘anders zijn’, vinden de respondenten. Een standaard kantoor valt niet op, en inspireert absoluut niet, weet ook Erik Veldhoen. De kantooradviseur en schrijver van het boek The art of working, is niet te spreken over het doorsnee kantoor in Nederland. “Het is grijs, het is grauw, het is saai en ook nog eens in hoge mate onoverzichtelijk. Zeker die ouderwetse kantoren met lange gangen waar kamertjes op aansluiten. Allemaal kamertjes waar mensen in opgesloten zitten. Vreselijk!”
Hans Venhuizen van Bureau Venhuizen, bureau voor culturele planologie en conceptmanagement, zocht naar een onderscheidende plek en vond die in de voormalige Van Nelle-fabriek in Rotterdam. “Deze plek sluit heel goed bij onze werkwijze aan: hoe kun je de bestaande kwaliteiten van iets hergebruiken? Die moderne kantoorpanden ontbreekt het aan geschiedenis, wij wilden juist wat extra’s. Een werkplek moet meer dan alleen de functionele behoefte dekken. We hebben bij de inrichting niet alleen de noodzakelijke elementen toegevoegd, maar vooral het eigen karakter behouden. Als je ’s ochtends aan komt fietsen, voel je dat het hier niet doorsnee is: dat is prachtig.”
Huisregels
In tegenstelling tot de groten, kennen kleine ondernemingen ook weinig regels. Het komt vooral neer op het opruimen van de eigen glazen en mokken (56 procent), een clean desk policy (36 procent) en papierwerk opbergen in mappen (25 procent). Eén op de twaalf ondernemers wil geen persoonlijke zaken op het bureau of aan de muur zien. Veel ondernemers zien het kantoor toch als een tweede thuis. Dat thuisgevoel blijkt ook het gedrag op de werkplek: drie van de vier ondernemers gebruikt internet voor privé-zaken. Zo’n 9 procent slaapt overdag op kantoor, nog eens 9 procent overnacht er wel eens en één op de elf ondernemers sport op de werkplek. En tot slot: 15 procent heeft wel eens de liefde bedreven op de werkplek. “Houd rekening met je huisgenoten, maar doe alsof je thuis bent”, antwoordde ons een respondent.
Het onderzoek Werkplek 2006 is uitgevoerd door Motivaction in opdracht van Sprout en SNS Bank. Aan het onderzoek deden ruim 700 ondernemers mee. De gemiddelde bedrijfsgrootte is 7 medewerkers, de verhouding man/vrouw is 80/20 en gemiddeld zijn de ondernemers 42.3 jaar. De ondervraagden zijn gemiddeld 8,9 jaar ondernemer.
Meer weten over werkplekken?
Wie maakt uw werkplek schoon?
Doe ik zelf 46,5%
Daar heb ik eigen schoonmaakpersoneel voor 24,8%
Ik huur een schoonmaakbedrijf in 21,6%
Doen mijn werknemers zelf 5,2%
Doet vrouw/ echtgenote 1%
Waar bent u het minst tevreden over?
1. De bereikbaarheid van uw bedrijf met het openbaar
2. Voorzieningen in de buurt
3. De uitstraling van uw werkplek
4. De grootte van de werkplek
5. De faciliteiten in het pand
6. De parkeermogelijkheden
