De paus of de bankiers? Wie zou de grootste bijdrage hebben geleverd aan de kaalslag van ons collectieve maatschappelijke vertrouwen?
Overeenkomsten zijn er in elk geval voldoende. Beide partijen voeren een wereldwijde business aan, beide getuigen ook van een godvergeten arrogantie en beide zijn niet in staat tot een authentiek mea culpa, waaruit wij de hoop kunnen putten dat hun machtige instituten ooit ten goede veranderen.
Wantrouwen groeit
Lippendienst wordt er wel bewezen. Maar die klinkt qua katholieke beerput te wereldvreemd om effect te genereren. Neelie Kroes vertelde onlangs dat ze met alle grote bankiers had gesproken en dat ze allemaal na een korte proclamatie over de ernst van de situatie, met de beschuldigende vinger naar de ander wezen. Paus of bankier: tot zover onze leiders. Hun gedrag maakt dat de wereld verandert. Boosheid, wantrouwen en cynisme groeien substantieel. Als je in een relatie de ander grondig belazert, dan moet je door het stof. Diep en oprecht door het stof – en vaak net zolang als die ander, niet jij, daar behoefte aan heeft. Pas daarna is er de kans dat alles goedkomt. Zonder zo’n gebaar blijven argwaan en wrok namelijk dooretteren. In de samenleving is het niet veel anders: alleen een authentieke schuldbelijdenis kan verlichting brengen. Maar hoezeer wij allen daar ook op wachten, het lijkt alsof men er nauwelijks toe in staat is. Iedereen weet en ziet het
Goldman Sachs
De bonuscultuur gaat gewoon door, hooguit is de vorm cosmetisch wat veranderd. Van de wereld losgezongen bankiers voelen zich god – de topman van Goldman Sachs verkondigde het nota bene zelf – en gaan door met hun werk dat aardse stervelingen eerder duivels noemen. En een diep gevoel van onmacht daalt neer over de mensen.
Die onmacht vertaalt zich soms in sociale woede, zie het voorbeeld Griekenland, soms in passievere vormen, zoals het kankeren waar de gemiddelde Nederlander zo bekwaam in is. Ook meer ‘onbevlekte’ professionals leggen het daardoor tegenwoordig af tegen de wantrouwende stem van het volk. De inentingscampagne van de overheid om jonge meiden tegen baarmoederhalskanker te beschermen, werd in de wielen gereden door een serie semi-deskundige blogs en de verdachtmaking dat ‘de farmaceutische industrie er wel achter zou zitten’. In een cultuur van boosheid, argwaan en cynisme is er niet veel meer nodig om een goed initiatief fikse schade te berokkenen
Van lokaal naar wereldwijd
Alleen schoon schip maken kan de collectieve argwaan keren. Maar wie is daartoe in staat? Kijk naar de nieuwe generatie advertentieslogans van banken en verzekeraars. Meer dan één bank wijst op de lokale gemeenschapswortels waaruit ze, lang geleden, zijn voortgekomen. Zo solide, zo echt! Maar het is een ontkenning van het getergde wantrouwen dat heerst. ‘Nou, dan zijn ze sindsdien ook diep gedaald’, is de reactie van de wantrouwende klant. Hij heeft gelijk, want banken zijn niet meer lokaal. Ze handelen en manipuleren wereldwijd.
Robeco wil met de Toen. Nu. Straks-slogan soliditeit uitstralen en nieuwe betrouwbaarheid suggereren. “Toen belazerd. Nu belazerd. Straks belazerd”, concludeerde een van mijn collega’s. In een cultuur van boosheid, wantrouwen en cynisme staat hij niet alleen. Integendeel.
Alle columns van Carl Rohde vindt u in het speciale online overzicht. Dr Carl C.Rohde leidt een virtueel netwerk van markt- en trendonderzoekers wereldwijd. Daarnaast is hij lector Trendwatching of Fontys Hogescholen.
