Koningspaar: knap staaltje leiderschap

Willem-Alexander en Máxima weten standvastigheid te verbinden aan twijfel. Dat zouden meer managers moeten doen.

In het openbaar ruiterlijk erkennen inschattingsfouten te hebben gemaakt, is voor toezichthouders, directie en topmanagers geen alledaags handelen. Het is al helemaal niet gebruikelijk om bij het oppakken van een nieuwe functie kenbaar te maken zowel goed voorbereid te zijn, als zich te realiseren fouten te zullen maken én ook te hebben gemaakt. We bijten meestal liever onze tong af dan mankementen te belichten. 

Fouten

Niets daarvan echter bij Willem-Alexander en Máxima. Zij stappen het koningschap in en geven in een televisie-interview hun ideale leiderschapstoon aan. Zij maken daarin niet alleen aannemelijk deugdelijk voorbereid te zijn, ze geven óók te kennen fouten te hebben gemaakt (het bouwproject in Mozambique) en voorspellen ongetwijfeld nog fouten te zullen maken. We zijn dan misschien wel koning, zo krijgen de kijkers mee, maar we zijn ook mensen, en mensen maken fouten. Voeg hier nog bij het zich ruimhartig bewust zijn van een dierbaar thuisfront: de kinderen. Het is weinigen gegeven om op zo'n manier twijfel, beperkingen en kwetsbaarheid te tonen. 

Op de vingers getikt

Het koningspaar laat zien dat het kan. Hiermee wordt iedereen die meent in enigerlei functie een leider te kunnen zijn en de eigen zwakheid níét toont, beleefd – charmant zelfs – op de vingers getikt. Twijfel inbouwen en tonen zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Ons menselijk bestaan in het algemeen en dat van ieder van ons wordt geplaagd door mankementen, onzekerheden en grillige gevoeligheden. Het minste dat we kunnen doen, is dit openlijk te onderkennen. Niets zo verlammend als gevangen te zitten in een stilzwijgen over schaamtevol falen, of erger, het zich verschansen achter schilden van schone schijn. 

Gevangenis

Schaamte is een gevangenis. Van daaruit is het moeilijk, zo niet onmogelijk om daadkrachtig te handelen. We hebben een vrijheid zonder schaamtevolle geheimen nodig om leiderschap doeltreffend in te kunnen vullen. Het is niemand van ons gegeven om al de eigen beperkingen feilloos te onderkennen en die zonder hulp het hoofd te bieden. Reeds aan de middeleeuwse hoven was dit bekend en zo kreeg de ‘hofnar’ een belangrijke rol toebedeeld vlak bij de man/vrouw op de troon. De nar leverde tegenspraak en waarschuwde voor onvolkomenheden. Voor tegenspraak staan ons inmiddels andere mensen en mogelijkheden ter beschikking. Helaas blijven die grotendeels onbenut.

Geen hofnar

WAAROM WIJ VAN W-A HOUDEN

Het merk Willem-Alexander is in beweging gekomen, zo schreef redacteur Peter van Lonkhuyzen recentelijk. De ontwikkeling ervan in de komende jaren is volgens hem tamelijk accuraat te voorspellen.Aan het hof van Beatrix werd tegenspraak overtuigend gefaciliteerd, zo weten we inmiddels uit studies als het recent verschenen Beatrix; Dwars door alle weerstand heen van Jutta Chorus. Er was géén hofnar, maar er waren wél adviseurs die Hare Majesteit durfden tegenspreken. De Italiaanse diplomaat Niccolò Machiavelli wist 500 jaar geleden al hoe belangrijk dát was. Een intelligent vorst, zo benadrukte hij in zijn boek Il principe (De heerser), stelt ‘wijze mannen’ aan, die hij ‘de volle vrijheid moet geven om hem de waarheid te zeggen'. Een heerser ‘moet zich tegenover al deze adviezen en adviseurs zó opstellen dat iedereen begrijpt dat hij des te meer geaccepteerd wordt naarmate hij vrijer zijn mening naar voren brengt.’ Hij moet geduldig de waarheid aanhoren, dat spreekt. Een vorst heeft echter juist ook het volste recht om verontwaardigd een ‘adviseur’ buiten de deur te zetten, wanneer die hem naar de mond praat en om een of andere reden de waarheid niet vertelt. Voor slijmerds en huichelaars is geen plaats.

Gedoseerde twijfel

In deze ambiance groeide Willem-Alexander op. Een geruststellende gedachte. Het interview bevestigde het jarenlange leertraject: onderken twijfel, onzekerheden en kwetsbaarheid om daarmee krachtig leiderschap invulling te geven. Achter de coulissen is tegenspraak ingebouwd. Naar buiten toe wordt een gedoseerde twijfel neergelegd om de professionele standvastigheid verder te versterken. 

Dwarsliggers

Geen hielenlikkers of slippendragers, maar dwarsliggers. Niet alleen treinsporen worden steviger door dwarsliggers. De huidige vorstin en het nieuwe koningspaar realiseren zich dit. Daar mag het leidinggevende kader van Nederlandse bedrijven en organisaties wel een voorbeeld aan nemen. Dat blijkt keer op keer erg veel moeite te hebben om tegenspraak te incasseren én om zich te verontschuldigen voor misstappen. Gezien de vele bedrijfs- en beleidsfiasco’s moet ‘de twijfel’ meer aandacht krijgen. Willem-Alexander en Máxima geven aan dát het kan en hóe je dat doet, zonder aanzien te verliezen.

Beeld via Flickr

Meer over conflictbeheersing?

• Het accepteren van onzekerheid
  
• Waarom bonussen niet de boosdoener zijn
  
• Alle bijdragen van Aart Broek