Eerder dit jaar schreef ik dat kunstmatige intelligentie een gevaar vormt voor vertrouwen. Ondanks dat we digitale informatie steeds minder vertrouwen, vertrouwen we toch steeds meer op computersystemen die ons waarschuwen of ons helpen beslissen. De kern van het verhaal was, vertrouwen we niet teveel op deze systemen? Onlangs werd dit op tragische wijze actueel. Piloten van een vliegtuig probeerden 26 keer een door een veiligheidsmechanisme ingezette duikvlucht te herstellen totdat het crashte. Alle 189 inzittenden kwamen om het leven. Vervolgens rees de vraag; waarom hebben de piloten het systeem niet handmatig uitgezet?
In dit geval hadden ze dat kunnen doen. Maar stel nou dat het een systeem is dat je niet uit kan zetten? Omdat we simpelweg niet meer zonder kunnen – of willen. Denk maar aan de steeds grotere afhankelijkheid van onze smartphones. Tijdens zijn presentatie in 2007 hield Apple-topman Jobs een prototype in zijn hand die nog net niet uit elkaar viel. Een jaar later was de wereld veranderd.
Zodra onze hersenen zich bewust worden van een nieuwe kans om ons leven te verbeteren, dan grijpt deze die kans meteen. Zo zijn we evolutionair bedraad. Kansen pakken vergroot je overleving. Daarom hebben we nu 24/7 een telefoon in de hand. Pak die nu nog maar eens af. Of neem een vliegtuig met haar computers. Willen we nog vliegen zonder deze technologie? Ik denk het niet.
Dit geldt voor elke nieuwe ontwikkeling in de maatschappij. Na een tijd zijn we er vertrouwd mee. We vertrouwen dan op iets waar we niet zonder kunnen. En geen keuze maakt vertrouwen een gedwongen construct. Dat brengt verantwoordelijkheden met zich mee voor de leiders die dit soort innovaties introduceren. Zij zouden vooraf moeten nadenken over wat de sociale impact is van hun vaak dwingende en verslavende vernieuwingen op de samenleving. Ik weet het, dat is lastig inschatten, want als het er is, is het er.
Ik denk aan een soort ‘Pandora’-bijsluiter. Want zodra de doos open is, is er geen weg meer terug. Deze bijsluiter is op dit moment meer dan relevant. Onze generatie leiders introduceert een duizelingwekkend aantal innovaties in een ongekend korte tijd. Waar is nog de tijd voor reflectie over de gevolgen? Wellicht nu, zo aan het eind van het jaar.
Om bijvoorbeeld eens na te denken wat de consequenties zijn voor kinderen. Want zij ontwikkelen vertrouwen in technologie waar ze bij voorbaat geen keuze in hebben gehad. Behalve voor Jobs, dacht hij. Die verbood zijn kinderen zijn iPad. Het heeft niet geholpen. Afpakken kan niet meer, moet je ook niet willen. Je pakt ook geen speelgoed af als je dat net aan een kind hebt gegeven. Dat heet vertrouwen.
Ons brein hecht supersnel. Net zoals we ons hechten aan onze kinderen zodra ze op de wereld zijn. We vertrouwen daarbij de mensen om ons heen. Want we willen niets liever dan vertrouwen op iets waar we niet zonder kunnen. Wat ons dierbaar is. Waar we van houden.
We vertrouwen het liefst op wat ons lief is.
Ik wens daarom iedereen een liefdevol 2019, dan komt het met dat vertrouwen ook wel goed.
