In mijn vorige blog had ik het over het stellen van de juiste vragen. Van de talloze denkbare vragen zijn bij bedrijven en organisaties momenteel de ‘wat’- en de ‘hoe’-vragen dominant, die passen prachtig bij het heersende maakbaarheids- en beheersbaarheidsparadigma.
‘Wat-vragen’, om te beginnen, hebben te maken met het doen van de goede dingen, met effectiviteit. ‘Hoe-vragen’ gaan over de dingen goed doen, over efficiency. Veel managers en andere leidinggevenden zijn geneigd om zich te focussen op deze twee soorten vragen. Lastiger wordt het wanneer er ‘wie-vragen’ aan bod komen. Die zijn van een heel andere orde. Hiermee verlaat je het zwart-wit universum van effectiviteit en efficiëntie, en begeef je je op het niveau van ambivalentie en subtiliteit.
Lastig
‘Wie-vragen’ zijn in de meeste letterlijke zin zijnsvragen. Ze gaan over identiteit: wie ben ik? Wie zijn wij als organisatie, waar staan wij voor? Sommige mensen proberen ook deze vragen te beantwoorden in termen van ‘wat’ en ‘hoe’. Maar dat werkt niet waar het gaat om betekenisgeving. Hoe kunnen we nog effectiever betekenis geven? Je voelt wel aan dat daar iets wringt.
Antwoorden op wie-vragen laten zich niet vangen in een spreadsheet of een bullet list met vijf vastomlijnde doelen. Voor dit soort vragen heb je te onderzoeken hoe jij je verhoudt tot wat jij en je organisatie doen. Dat vinden we vaak lastig, omdat we het niet gewend zijn.
Dieper dan ‘why’
De ‘wie-vraag’ gaat in mijn beleving nog net een tandje dieper dan de bekende ‘why-vraag’ van Simon Simek. Met zijn ‘Start with why’ roept hij op om op zoek te gaan naar betekenisgeving. Een ‘wie-vraag’ roept op om je te verhouden tot die betekenisgeving: past dit bij mij, bij ons, bij onze organisatie? Dat vraagt om zelfreflectie, om zelfbewustzijn. Weten wie je bent met al je plussen en je minnen.
Wanneer je jezelf ten diepste kent en begrijpt, snap je beter wat er in je organisatie gebeurt en wat daar nodig is. Een leidinggevende die snapt waar hij of zij zelf voor staat, straalt dat uit. Daardoor komt er meer lucht en rust in de werkomgeving. Er heeft een omdraaiing plaatsgevonden van het klassieke ‘Wat wordt er van mij gevraagd?’ naar ‘Wat staat mij te doen?’. Daardoor kom je beter in je vel te zitten en word je als vanzelf effectiever. Alsnog. Maar dan van binnenuit.
Intrinsieke missie
Met name in bedrijven die zich inzetten voor een duurzamere wereld, zie je dat deze omslag heeft plaatsgevonden. Hun missie raakt niet alleen de ‘wat-vraag’, maar is intrinsiek gelegen in de ‘wie-vraag’. De drang tot verandering komt van binnenuit, vanuit de stellige overtuiging dat veranderingen nodig zijn. Niet in de eerste plaats vanuit een drang om te presteren en groeien, maar vanuit een persoonlijke betrokkenheid bij het eindresultaat.
Veel bedrijven en organisaties zitten nog middenin deze verandering. We worstelen ermee. Daarbij helpt het om eens daadwerkelijk de tijd te nemen om na te denken over wat we vinden en voelen. In een samenleving waarin nauwelijks nog verloren uurtjes bestaan, is dat geen geringe opgave. Maar ik garandeer je: als je goed met ‘wie’ aan de gang gaat, en je weet wat voor jou belangrijk is, nemen persoonlijke effectiviteit en efficiency ongelofelijk toe. Door bestaande (denk)patronen te doorbreken, ga je de dingen doen die je bij je passen. En daarvan heb jij zelf niet alleen voordeel, maar ook je omgeving.
