Airbnb overtreedt de wet door bij huurders bemiddelingskosten in rekening te brengen, oordeelde een kantonrechter in Amsterdam afgelopen maart (vonnis). Het Amerikaanse bedrijf trekt zich echter niets van die uitspraak aan, met als gevolg dat Airbnb-huurders nu massaal hun servicekosten terugvragen.
Een aantal ondernemers verwelkomt die claimanten met open armen. Zo verzamelde Twee Heren claims van ongeveer tienduizend mensen (met zo’n vijftigduizend boekingen), waarmee al verschillende procedures zouden zijn gestart tegen Airbnb. Twee Heren is vernoemd naar het principe dat je als bemiddelaar geen ‘twee heren’ mag dienen, door behalve aan verhuurders ook een commissie te vragen van huurders.
Medeoprichter van Twee Heren is Jacques Huppes, tevens oprichter van Studocu, was degene die in maart de rechtszaak won. Twee Heren begon inmiddels 165 procedures, verdeeld over 32 kantonrechtbanklocaties in Nederland. ‘Ons idee is, we winnen al deze zaken en dan is het voor iedereen duidelijk’, zegt Huppes.
Een andere legaltech-startup die Airbnb-claims verzamelt is Rabbin, waar tot nu toe 4570 claims binnenkwamen voor bijna 25.000 boekingen. Ook het Amsterdamse Appeal verzamelt claims tegen Airbnb. De startup kreeg tot nu toe 10.716 claims binnen, goed voor een waarde van 1,6 miljoen euro. Dat is nog maar een fractie van de naar schatting 200 miljoen euro aan onterecht geïnde bemiddelingskosten over de afgelopen drie jaar, de periode waarna een claim verjaard is.
Automatiseren
Twee Heren, Rabbin en Appeal kiezen bewust niet voor een massaclaim, omdat het meerdere jaren kan duren voordat zo’n proces is afgerond. Door zoveel mogelijk te automatiseren kunnen zij wel in één keer veel claims indienen. De door Appeal verzamelde claims hebben betrekking op 36.700 geboekte verblijven. Het gemiddelde claimbedrag is 155 euro. Bij Rabbin en Twee Heren is het gemiddelde claimbedrag respectievelijk 913 en 185 euro.
Deze bedragen zijn voor de meeste mensen te laag om er zelf een juridische procedure voor te starten, zegt medeoprichter van Appeal Frank Oostrum. ‘Daarvoor moet je de nodige juridische kennis hebben, en je bent al snel 80 tot 250 euro kwijt aan griffierechten. Airbnb is gevestigd in Ierland, dus daar moet je een dagvaarding opstellen, procederen en verweer voeren. De hoeveelheid tijd die je kwijt bent aan een vordering is absurd. Dus daar ga je als consument niet achteraan. Je stuurt misschien een boze brief, maar daar blijft het vaak bij. Als je er geen serieuze zaak van maakt, krijg je vaak nul op het rekest.’
Google Vision
Om duizenden boekingen te kunnen inlezen en verwerken, gebruikt Appeal een automatisch systeem op basis van Google Cloud en Google Vision. Een aanpak die doet denken aan Appjection, een startup die beroep indient tegen onterechte verkeersboetes (afgelopen april nog startup van de week). Net als Appjection huist Appeal in een ‘legaltech-studio’ van verzekeraar Arag, die een minderheidsbelang nam in beide startups. Oostrum en compagnon Wigger Boelens bedachten Appeal in hun studententijd – net als de oprichters van Appjection dat deden met hun bedrijf.
Door te automatiseren kunnen deze startups relatief kleine zaken opschalen naar grote aantallen, waardoor het wél lonend wordt om erachteraan te gaan. Appeal verdient 25 procent van de hoofdsom, op basis van no cure, no pay. Oostrum: ‘Aanspraak maken op je recht is meestal te duur. Doordat we automatiseren, kunnen zoveel mogelijk consumenten wel hun recht halen.’
Grotere aantallen hebben in dit soort zaken nog een voordeel, vermoedt de ondernemer. ‘Hoe meer mensen zich aanmelden, hoe groter de kans op succes. Als je je met tien mensen aanmeldt, is een bedrijf als Airbnb geneigd het te negeren. Maar met duizenden mensen sta je sterker.’
A/B-testen
Appeal start niet voor alle claims tegelijk een procedure, maar verdeelt ze in groepen. Net zoals met websites kan je met claims A/B-testen en ‘juridische proefballonnetjes’ oplaten, zegt Oostrum, die geen verdere details wil toelichten om te voorkomen dat Airbnb wijzer wordt. ‘Het uiteindelijke doel is om alle claims succesvol af te ronden. De beste manier is niet per se om in één keer alles aan te brengen.’
Airbnb verschuilt zich sinds ondertussen achter het argument dat de uitspraak in maart een individuele zaak betrof. Oftewel: daar kun je als consument geen rechten aan ontlenen. ‘Maar de inhoud is hetzelfde’, zegt Oostrum. ‘De ene keer gaat het om een boeking in Parijs, of in Barcelona. Maar het zou raar zijn als de ene consument wel in het gelijk wordt gesteld, en de andere niet.’
Prikbord
Airbnb zoekt zijn heil nu bij een hogere rechter, liet het bedrijf eerder weten in reactie op een eis van de Consumentenbond dat het platform zijn voorwaarden moet aanpassen en servicekosten moet terugbetalen (ook de Consumentenbond is een claiminzameling gestart). In tegenstelling tot de Nederlandse kantonrechter vindt Airbnb niet dat het als een soort makelaar bemiddelt tussen verhuurder en huurder. Airbnb beschouwt zichzelf als een digitaal prikbord dat vraag en aanbod bij elkaar brengt (een stelling waar jurist Arno Lodder (Solv) zich eerder achter schaarde).
‘We zouden liever zien dat Airbnb iedereen gewoon terugbetaalt op basis van de uitspraak van maart’, zegt Oostrum. ‘Dan zouden wij overbodig zijn. Dat heeft Airbnb zelf in de hand.’
Door als startup de handschoen op te nemen tegen een grootmacht als Airbnb trek je de nodige aandacht. Toch is dat niet de motivatie om een zaak als deze te starten, verzekert Oostrum. ‘We hebben ons er echt in vastgebeten. Deze tienduizend mensen vertrouwen op ons, dus dan gaan we ook ons uiterste best doen om dit te laten slagen. Als het geen kans van slagen had, waren we er niet mee bezig.’
Geen precedent
In een reactie aan Sprout herhaalt Airbnb dat de beslissing van de Amsterdamse kantonrechter ‘geen precedent’ schept. En: ‘Rechtbanken in Utrecht en Rotterdam hebben recentelijk gelijkaardige vorderingen afgewezen.’ Volgens Airbnb is het besluit van de kantonrechter in strijd met een uitspraak van het Europese Hof van Justitie, dat afgelopen december oordeelde dat Airbnb geen vastgoedmakelaar is maar een informatiedienst. Airbnb benadrukt dat het verbod op het dienen van twee heren alleen van toepassing is op makelaars.
De dienst stelt dat het vraag en aanbod rechtstreeks met elkaar in contact brengt. ‘Airbnb komt daar niet tussen en onderhandelt niet tussen beide partijen.’ Het platform vertegenwoordigt naar eigen zeggen ‘geen enkele partij’.
Airbnb sluit af met een sneer richting de Nederlandse claim-startups: ‘Partijen zoals Appeal.nl en Dienenvantweeheren.nl zijn commerciële organisaties die een financieel belang nastreven bij het verzamelen van claims, daar zij 25 tot 30 procent van een succesvolle terugvordering opeisen. Zij zetten daarom ook advertenties in om zoveel mogelijk claimanten te verkrijgen.’
