De Spaanse werkcultuur verschilt nogal van de Nederlandse, merkte Simone van Neerven toen ze anderhalf jaar geleden als Head of Innovation bij Vueling aan de slag ging. ‘Het toegeven van je fouten en om hulp vragen zij nog nét wat grotere uitdagingen dan in Nederland.’ Om het toch uit haar team van veertien man te trekken, roept Van Neerven zelf maar geregeld dat ze het ook niet weet. ‘Dat vonden ze aan het begin wel vreemd, een manager die het ook niet wist. Maar dat je het niet weet, betekent niet dat je het niet uit kan zoeken.’
Het is volgens haar een kernprincipe in innovatie. ‘Have your head in the clouds and keep your feet on the ground’, is het motto van Van Neerven, die als freelancer naast Vueling sinds een maand ook Chanel tot haar klantenkring mag rekenen. ‘Daar betekent innovatie weer totaal iets anders, terwijl beide bedrijven eigenlijk 1 ding bedoelen: vernieuwen.’
Grote vragen
Dat niemand écht weet wat innovatie precies is, is aan de ene kant een zegen. ‘Ik kan werkelijk alles bedenken. Zo zou ik graag met IKEA samenwerken: expert op het gebied van vernuftige trucjes voor het inrichten van kleine ruimtes, terwijl wij in vliegtuigen daar een overvloed aan hebben. Eigenlijk is het een kwestie van je constant nieuwsgierig opstellen: wat kan er beter of moet misschien wel radicaal anders?’ Dat kan gaan om kleine dingen: ‘Het pinapparaat en die grote trolleys waar ze in het vliegtuig mee zeulen. Waarom kan dat allemaal niet slimmer, waarbij passagiers hun eten bestellen en de crew dat komt brengen?’
Maar ook grote vragen passeren de revue, die lang niet altijd gemakkelijk zijn. ‘Bij Vueling vraag ik of het bedrijf nog wel een airline is over tien jaar. Dat tast ze natuurlijk aan in hun bedrijfsvoering.’ Maar de vraag is volgens haar relevant: met alle huidige ontwikkelingen, is het maar de vraag of bedrijven over tien jaar nog wel zo door kunnen gaan in de luchtvaart.
Het resulteert erin dat er soms binnen het bedrijf minder goed naar haar geluisterd wordt dan in de buitenwereld. ‘Ik ben aangenomen als the crazy one, om dingen te benoemen. En mensen willen wel veranderen, maar zodra het ze in de kern van hun bestaan aantast, is het toch wel even slikken.’ Het maakt het voor haar ook wel eens pijnlijk: als een roepende in de woestijn je boodschap verkondigen. ‘De eerste fase die ik nu creëer, is bewustwording.’
Lastpakken
Vorig jaar besloot Van Neerven bij KLM weg te gaan, waar ze zestien jaar werkte. In de laatste drie jaar hield ze zich bezig met bottom up innovatie en employee engagement. ‘Maar ik zag hoe een bedrijf in staat kan zijn om alle nieuwsgierigheid en wil uit iemand te trekken. Mensen die ideeën opperen en constant tegen een muur aanlopen, soms zelfs met burnouts tot gevolg. Daar wilde ik vanaf.’
In haar team en in de organisatie omarmt ze de lastpak het liefst, de rol die ze zelf ook maar wat graag vervult. ‘Je moet blij zijn met de rebel en degene die altijd dingen bij je aankaart, want die geeft er iets om en toont zich loyaal. Juist die betrokkenheid en nieuwsgierigheid heb je nodig bij innovatie.’
Ze neemt zichzelf in voorbeeld. Ze is veel in de lucht: vier dagen per week is ze in Barcelona, de rest pendelt ze tussen Amsterdam en andere grote Europese steden, waar ze haar verhaal vertelt. ‘En altijd zie ik wel iets in het vliegtuig waarvan ik denk: interessant, zou dat anders kunnen?’
Nieuwsgierigheid
Die nieuwsgierigheid zat er bij Van Neerven al vroeg in. ‘Nadat ik op de havo klaar was, besloot ik naar het vwo te gaan en mijn vakkenpakket compleet om te gooien. Ik wilde van alle vakken wat leren.’ Later, op haar opleiding Wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam, volgde ze ook vakken bij Psychologie en Scheikunde. En de afgelopen zomers volgde ze in Amsterdam verschillende creatieve cursussen. ‘Photoshop, website bouwen, korte documentaires maken. Die brede oriëntatie heb ik altijd gehad.’
Haar team in Barcelona probeert ze diezelfde nieuwsgierigheid voor de wereld bij te brengen. ‘Ik wil ze verliefd laten worden op het probleem, niet op een oplossing. Als de ene oplossing niet werkt, moet je het probleem namelijk nog steeds wel op willen lossen.’
En dus moeten de developers sinds Van Neerven aan het roer staat geregeld achter hun bureau vandaan komen om te kijken of hun ideeën in de praktijk werken. ‘Er waren vijf jongens met een IT-achtergrond die de hele dag binnen zaten, toen ik aankwam. Nu gaan ze naar een luchthaven en vragen ze passagiers of hun ideeën levensvatbaar zijn.’
Het past bij haar manier van leiding geven. ‘Je moet je laten zien’, zegt ze stellig. Vooral in Spanje, waar de informele sfeer belangrijk is, is dit volgens haar belangrijk. ‘Tijdens een drankje na werk wordt er makkelijker over fouten gepraat. Op die manier kan ik ze beter ondersteunen.’ Een veelgemaakte denkfout van leiders hoopt ze daarmee te voorkomen. ‘Het team werkt niet voor jou, jij werkt als leider voor het team.’
De keerzijde van innovatie, en het feit dat weinig mensen weten waar je je mee bezig houdt, is het gebrek aan steun voor haar binnen de organisatie. ‘Dat mis ik eigenlijk dagelijks, ik kan binnen m’n werk vooral op mezelf terugvallen.’ Wel organiseerde ze wat sparringpartners in haar netwerk. ‘Daar krijg ik feedback, maar ook veel complimenten en erkenning. Op die manier voel ik beter wanneer ik op de goede weg zit.’
