In Londen is de eerste in een laboratorium gekweekte hamburger gepresenteerd én opgegeten. Het stukje vlees is ontwikkeld onder leiding van de Nederlandse onderzoeker Mark Post (zie foto), die in Maastricht hoogleraar vasculaire fysiologie is. Met een klein team van onderzoekers heeft hij twee jaar naar de presentatie toegewerkt, zo vertelde hij tijdens een persconferentie die live op internet werd gestreamed. Het project, waar we in 2010 al over schreven, is Cultured Beef gedoopt. Tijdens de bijeenkomst werd de eerste gekweekte hamburger, onder toeziend oog van een groep hongerige journalisten, geproefd door twee testpersonen. Hun conclusie? Het kweekvlees heeft een intense smaak maar mist nog wat kruiden en vet om écht in de buurt van een hamburger te komen.
De rol van Google-oprichter Sergey Brin
Een van de investeerders achter het project is Sergey Brin, die we vooral kennen als mede-oprichter van Google. De Nederlandse overheid heeft 2 miljoen euro aan subsidie bijgedragen. Tot kort voor de bijeenkomst was geheim gehouden welke ‘miljardair’ voor een zak met geld had gezorgd. Brin stelde de afgelopen jaren een bedrag van 700.000 euro ter beschikking voor de ontwikkeling van het kweekvlees. In een video die Cultured Beef online heeft gezet, zegt hij er (inclusief Google Glass op zijn hoofd) het volgende over: ‘Sommige mensen denken dat dit science fiction is, dat het niet echt is, dat het out there is. Ik denk dat dit goed is. Als wat je doet door sommigen niet wordt gezien als science fiction, dan is het waarschijnlijk niet transformative genoeg.’ Mark Post zei tijdens de hamburgerpresentatie over Brins betrokkenheid: ‘Hij deelt dezelfde zorgen als wij, dat is zijn primaire doel om te investeren in dit project.’
Bekijk de volledige introductievideo van het kweekvleesproject:
Waarom kweekvlees?
De zorgen die Brin met het onderzoeksteam deelt, hebben te maken met dierenwelzijn, het voedselprobleem en het milieu. De wereldwijde vleesproductie zorgt voor 15 procent van alle broeikasgassen, daarnaast krijgen landen als India en China steeds meer zin in een stukje vlees. De middenklasse rukt daar op en kan dus opeens vlees betalen. Post: ‘De vleesconsumptie zal toenemen als de middenklasse groeit in deze landen. Daar moeten we op voorbereid zijn.’ Volgens Post bestaat de vleesmarkt voor 50 procent uit gehakt. Als die markt kan worden vervangen door kweekvlees, dan is een groot deel van de aankomende problemen al opgelost, aldus de hoogleraar. In een recente reportage van Nieuwsuur vertelde Post wat de resultaten daarvan kunnen zijn: jaarlijks zullen er dan 40 miljard minder dieren worden geslacht, daarnaast is 40 procent minder landbouwgrond, 30 procent minder water en 30 procent minder energie nodig.
De volgende stap: massaproductie
Het duurt nog even voor de gekweekte hamburger bij de consument op zijn bord ligt. De hamburger die in Londen werd gegeten, kostte 250.000 euro om te maken en is een prototype. Post, tijdens de presentatie: ‘Hij is in drie maanden gemaakt. Dat is sneller dan een koe.’ De hoogleraar schat dat het tussen de 10 en 20 jaar zal duren voordat het kweekvlees ook daadwerkelijk in de supermarkten zal liggen. ‘Op dit moment doen we het alleen om te laten zien dat het kan. We denken ook dat het op schaal kan worden geproduceerd, maar dat moeten we nog bewijzen. De bestaande technologie geeft me het vertrouwen dat we kunnen opschalen naar een goede prijs. Als we niets doen aan het voedselprobleem gaat de prijs van vlees hoe dan ook omhoog. Het moet kunnen om dit goedkoper te maken dan normaal vlees.’
De rol van de voedingsindustrie
In de repo van Nieuwsuur zegt Dé van Riet van stichting Vlees.nl dat de industrie zich geen zorgen maakt over kweekvlees. ‘Mensen hebben geen trek in producten uit een lab waarbij ze een soort van jakkiegevoel hebben.’ Post daarentegen zegt dat de wereld over 20 tot 30 jaar terug kan naar maximaal 50.000 koeien. Maar, zo zei hij tijdens de presentatie, boeren zullen er altijd nodig zijn: ‘Ik ben niet ongerust over de toekomst van de agrarische industrie. Met de huidige capaciteiten hebben we alleen niet genoeg eten voor de hele wereld.’ De voedingsmiddelenindustrie blijft ondertussen afwachtend, aldus Post. Die industrie wil tot op heden niet investeren in Cultured Beef: ‘Je moet aan hen vragen waarom ze dat niet willen. Het zal te maken hebben met de lange aanlooptijd voordat er een return of investment is, en daarnaast zijn voedingsbedrijven in het algemeen conservatief. Ze blijven weg bij revolutionaire verbeteringen.’
Vis, kip en varkensvlees, plus andere toepassingen
En wat brengt de nóg verdere toekomst? Als het met hamburgers kan, dan kan het ook met andere vleessoorten, vis en zelfs wat extremere zaken als pinguinvlees, zegt Post. Maar dat is niet zijn doel voor de komende jaren. ‘Eerst moet dit een duurzame oplossing zijn, dan gaan we door voor de volgende complexiteit.’ Een van de uitdagingen is het naar de markt brengen van kweekvlees, dat door sommigen al tot Frankenvlees is gedoopt. Post: ‘Er zijn manieren om dit te presenteren waardoor het voor mensen die in eerste instantie achterdochtig zijn, toch acceptabel is.’ Maar dat laat hij verder graag aan marketeers over. One more thing dan maar? Komt ie: ‘In potentie zou je kweekvlees in de toekomst in je eigen keuken kunnen laten groeien. Dan moet je alleen 8 weken vooraf al bepalen wat je wilt eten.’
Bovenste foto door David Parry/PA Wire
