Hij stond aan de wieg van een sector die wereldwijd goed is voor 2,2 miljard euro omzet. Per dag welteverstaan. Maak kennis met de man die het toerisme uitvond: Thomas Cook.
NAAM-MAKERS
Als naamgever van hun bedrijf groeiden ze uit tot wereldmerk. In deze serie portretteert MT bekende ondernemers waarvan de naam is vereeuwigd.
Vandaag: Thomas Cook, handelaar in reizenEen weekendje Parijs, drie weken Thailand of met de ski’s naar Oostenrijk. Vakanties en reizen zitten ons in het bloed. De sector biedt over de hele wereld werk aan honderden miljoenen mensen. Indirect hebben zij hun baan te danken aan een dorpstimmerman en predikant. Zijn naam? Thomas Cook, geboren in 1808 in het Engelse plaatsje Melbourne. Hoewel uitvinder van vakantiereizen is het Cook aanvankelijk helemaal niet om de business te doen. De predikant ziet in de opkomst van de spoorwegen een geweldig middel om zijn boodschap van geheelonthouding over Engeland te verspreiden. Alcohol beschouwt hij namelijk als de duivel in hoogsteigen persoon. En zo organiseert Cook op 5 juli 1841 een treinreis tussen Leicester en Loughborough, waar een anti-alcoholbijeenkomst wordt georganiseerd. Aan boord zijn 570 passagiers, van wie de meeste uitgesproken tegenstander van drankgebruik. De prijs van het retourtje bedraagt precies 1 shilling, waarvoor de reizigers ook een maaltijd krijgen aangeboden. Het uitstapje gaat de geschiedenisboeken in als de allereerste georganiseerde reis, zoals we die nu kennen.
De eerste reisgids
Het succes van de trip brengt Cook ertoe om in de zomers die volgen nieuwe uitstapjes voor geheelonthouders te organiseren. Voor de Midlands Countries Railway Company is dit aanleiding om hem een contract aan te bieden. Voor elke passagier krijgt hij een percentage van de kaartopbrengst. In 1845 stelt Cook voor enkele honderden reizigers die met de trein van Leicester naar Liverpool gaan een handboekje samen. Nu beschouwd de eerste reisbrochure. En daar blijft de service niet bij. Kort daarna gaat Cook ook het onderdak regelen voor zijn gezelschap.
Hoe het verder gaat
Hoewel Cook na een mislukte reis in 1846 failliet gaat, bloeit de business alweer snel op. Thomas Cook wordt een begrip in Engeland. De stoomboot en het alsmaar groeiende spoornetwerk brengen de wereld ineens veel dichterbij en daar speelt de ondernemer handig op in. Overal waar nieuwe spoorlijnen worden aangelegd, duikt Cook op met de eerste toeristen. In 1855 organiseert hij zijn eerste reis naar het vasteland van Europa, waarbij onder meer de Wereldtentoonstelling van Parijs op het programma staat. Later breidt Cook zijn dienstpakket uit tot grotere rondreizen in andere delen van Europa en Egypte. Voor bedevaartgangers verzorgt de predikant tripjes naar Palestina. In de jaren zestig stopt Cook als reisbegeleider en vestigt hij zich samen met zijn zoon, inmiddels ook zakenpartner, in Londen. Hij leidt in 1872 nog wel de eerste wereldreis die het bedrijf organiseert. Die brengt een groep toeristen met de stoomboot naar Japan, China, delen van India en de Verenigde Staten. Daar wordt onder meer een bezoek gebracht aan slagvelden van de burgeroorlog. De reis duurt eindelijk 222 dagen. Zeven jaar later vindt de reisleider het welletjes geweest. Hij gaat met pensioen. Thomas Cook overlijdt uiteindelijk in 1889.
Na zijn dood
Zoonlief John Mason breidt het Thomas Cook-imperium uit met militair vervoer en postdiensten. Als hij in 1899 overlijdt als gevolg van dysenterie nemen zijn drie zoons het bedrijf over. Overal in Europa en de Verenigde Staten duiken gevelborden op van ‘Thomas Cook and Son’. De kleinzonen van de oprichter verkopen het bedrijf in 1928 aan de grote concurrent, het Franse Compagnie Internationale des Wagons-Lits, dat ook de beroemde Oriënt Express exploiteert. De Tweede Wereldoorlog gooit roet in het eten. Cook-kantoren in Frankrijk worden geconfisqueerd door de Duitse bezetter. Aan de andere kant van het Kanaal neemt de Britse regering de bezittingen over. Drie jaar na de oorlog wordt Thomas Cook genationaliseerd en zo blijft het 25 jaar een staatsbedrijf. In 1966 wordt de 125-jarige verjaardag gevierd. Thomas Cook mag zich dan de grootste reisorganisatie ter wereld noemen. In 1972 valt het concern opnieuw in private handen en na verschillende eigenaren kennen we het bedrijf vandaag de dag als Thomas Cook Group. Na het Duitse TUI de grootste Europese reisaanbieder en werkgever voor 16.000 mensen over de hele wereld.
Dat vandaag de dag meer dan een miljard mensen minimaal eens per jaar op vakantie gaan, had de doopsgezinde geheelonthouder uit het Engelse Melbourne zich in zijn meest wilde fantasieën waarschijnlijk niet kunnen voorstellen. Een gedenksteen bij zijn geboortehuis herinnert aan de uitvinder van het toerisme. Daarop lezen we: ‘Met hem werd reizen makkelijker.’
Volgende week deel 2: Levi Strauss
