De FNV is dood, erkent zelfs interim-voorzitter Ton Heerts. Dus worden er nieuwe leden geworven.
Mijn mond viel open toen ik het interview met FNV-voorzitter Ton Heerts las. In één en hetzelfde gesprek in de NRC (highlights hier, volledige versie alleen betaald of in de papieren krant) stelt hij dat a) grote delen van de vakbeweging op dit moment niet bestaan, en dat hij b) het geld en inspanningen richt op het werven van nieuwe leden. Komt allen, wordt lid van een illusie! Van een niet bestaande organisatie. Maar wel één met fondsen. Het geld dat nog steeds 1,2 miljoen mensen maandelijks onder het kopje contributie overmaken zal gebruikt worden. Ook al is er geen levensvatbare organisatie, ontbreekt een helder doel en is er geen overeenstemming over de middelen, wordt lid! Maak ons machtiger. Maar waarom?
Radeloos
Heerts deelt zijn dilemma met zijn even radeloze CNV-collega Jaap Smit. Vorige week mocht ik voor de BNR-microfoons met hem in discussie. Ook Smit worstelt met het gegeven dat je leden vertegenwoordigt, macht hebt, maar geen idee welk doel je moet najagen. Smit hoopt net als Heerts de oplossing te vinden door meer leden te werven. Bij voorkeur jongeren. “Kom erbij”, was ook zijn herhaalde oproep aan de miljoenen jongeren die zijn club volstrekt negeren. Jammer voor Smit, want met de jeugd in de gelederen kan er een nieuw banier worden genaaid om onder ten strijde te trekken. Want dat is de – in the end – wat een vakbond doet. Strijden voor de emancipatie van de werknemers. Maar voor welke werknemers? Met welk doel? Wie moet er worden geëmancipeerd? Vragen die Heerts noch Smit weten te beantwoorden. De werknemer als containerbegrip bestaat al lang niet meer. Is al jaren geleden van ons heen gegaan.
Geen vroeger meer
Heerts en Smit, maar ook hun favoriete antipode Wientjes (die van zijn kant alles doet om de vakbeweging belangrijk en relevant te maken) en de andere polderbobo’s doen alsof de wereld niet fundamenteel veranderd is. De oude tweedeling tussen arbeid en kapitaal is niet langer de kloof die de samenleving splijt. Een miljoen zzp’ers bijvoorbeeld passen – elke dag opnieuw – in geen van die twee hokjes.
Kloven
De kloof van vroeger is vandaag veranderd in (minimaal) twee praktisch onoverbrugbare kloven. Die tussen jong en oud en die tussen hoog- en laagopgeleid. Het splijt de samenleving in (minimaal) vier ongelijke delen. De vakbeweging representeert nog maar één kwadrant; oud en laag opgeleid. Een kwadrant dat veroudert, krimpt en op termijn uitsterft. Vakbonden zijn – of Smit, Heerts en Wientjes dat nu leuk vinden of niet – partij in de generatiestrijd. Net als ze partij zijn in de strijd tussen hoog- en laagopgeleiden. Maar dat onderkennen betekent dat je erkent dat je maar een zeer beperkt deel van ‘de werknemers’ vertegenwoordigt. Dat je erkent dat je eerder geclaimde vertegenwoordigende macht een farce is geworden. Dus als vakbondsbestuurder houd je je op de vlakte, werf je leden, doe je alsof ‘de werknemer’ nog bestaat en houd je de realiteit nog even op afstand.
Dus kom erbij, word lid, betaal contributie en koester de polderillusie! De wereld is al lastig genoeg zonder dat we ons en zij zich aanpassen.
Eerdere columns van Arjan Zweers:
