Het goede nieuws van Philips’ uitverkoop

En weer belooft een Philips-ceo groei en winst. Succes kleeft intussen vooral aan voormalige dochters. Hoe lang gaat het uitkleden door?

Ik zal het eerlijk zeggen: ik kom uit Brabant. En nog wel uit de buurt van Eindhoven ook. De liefde voor Philips is er bij ons thuis dus met de paplepel ingegoten. Vele vaders van vriendjes op school werkten er, en kochten hun elektronicaspullen (goedkoop!) in de personeelswinkel. Ook bij ons thuis kwamen zo door de jaren heen heel wat cd-spelers, koffiezetapparaten, lampen, strijkijzers, computers en stofzuigers binnen. Alles waar een snoer aanzat, kwam bij ons thuis van Philips. Want wat die Japanners konden, dat konden wij in Eindhoven toch zeker net zo goed?

Alles waar een snoer aanzat

Inmiddels zijn we heel wat jaren – en Philips-ceo's – verder. En het verhaal is er niet één om heel vrolijk van te worden. Wel treedt er een soort van patroon op. Want met elke nieuwe ceo wordt weer een nieuwe, zonniger toekomst voorspeld. Elke nieuwe ceo start met een verlies, waarna een analyse van de problemen volgt, en een hernieuwde strategie om er nu echt uit te komen. Vervolgens doet de nieuwe ceo hard zijn best de prestaties van de vorige te bagatelliseren, waarna gewoon als vanouds weer nieuwe jaren van stagnatie intreden.

Drie jaren verlies

Zo rapporteerde Philips in 1996, bij het aantreden van Cor Boonstra, een verlies van 590 miljoen gulden. In 2001, bij het aantreden van Gerard Kleisterlee, was er een verlies van 1,371 miljard euro. En in 2011, het jaar van aantreden van Frans van Houten, werd 1,291 miljard euro verlies geboekt. Toevallig (?) de enige drie jaren met verlies de afgelopen decennia. Ondertussen kwam de omzet al die jaren nauwelijks van zijn plaats. Werd in 1985 wereldwijd nog 27,2 miljard euro aan Philips-spulletjes verkocht, over heel 2012 kwam de omzet op 24,8 miljard uit. En dat is dus zonder inflatie gerekend. Waar is die beloofde groei van al die mannen toch gebleven? En belangrijker nog: wat is er met de winst al die jaren gebeurd?

Fors minder mensen

Die omzet werd met fors minder medewerkers behaald, dat dan weer wel. Waar in 1985 nog bijna 350.000 mensen in de Philips-personeelswinkel mochten kopen, staan nu nog maar zo'n 119.000 mensen op de loonlijst. En dat moeten er nog enkele duizenden minder worden, heeft Van Houten direct na zijn aantreden al aangekondigd. Want alleen door te snijden, kan het bedrijf de economische tegenwind aan, aldus de topman. Het begint verdorie wel op politieke verkiezingsretoriek te lijken. En zo ging deze week ook nog eens het laatste restje consumentenelektronica eraan.

Uitverkoop!

De uitverkoop gaat zo maar door. Nog steeds worden onderdelen afgestoten, en blijft een kleiner Philips over. Is dat erg voor die dochters? Je zou bijna gaan denken van niet. ASML is natuurlijk het bekendste voorbeeld. Dat bedrijf, dat in 1995 naar de beurs ging, draaide toen een omzet van zo'n half miljard gulden. Vorig jaar stokte de teller pas voorbij het ruim 20-voudige (4,7 miljard euro). 

NXP, de vorige werkgever van Frans van Houten, dat in 2006 op eigen benen kwam te staan, kent een bijna vergelijkbare omzet. Ict-dienstverlener Atos, dat in 2000 fuseerde met Philips-dochter Origin, doet het zelfs nog beter: het zag de omzet sindsdien stijgen van 2,8 miljard naar 6,8 miljard euro (in 2011). En ook microscopenkampioen FEI is een verhaal apart. Toen het bedrijf in 1997 de Electron Optics-divisie van Philips wist in te lijven, was de omzet krap aan 100 miljoen euro. Vorig jaar lag de omzet zo'n 9 keer hoger. 

Wegwezen!

Wat is de les? Wegwezen bij Philips, nu het nog kan, en snel op eigen benen gaan staan? Of onderdak vinden bij een partner met meer visie? Je zou het bijna gaan denken. Je kunt het natuurlijk ook positief zien: met de (voormalige) onderdelen van Philips is dus kennelijk niet zo veel mis. Het is alleen dat het onder de vleugels van de moeder maar niet tot wasdom komt.

Met een vleugje cynisme kun je zelfs stellen dat het goed is dat de groei er maar niet komt bij Philips: het zorgt voor meer snijden, wat de afgestoten dochters de kans geeft zich verder te ontwikkelen. Maar een vreemd beeld is het natuurlijk wel: de moeder, die sukkelt met haar gezondheid, terwijl de kinderen zich steeds beter staande weten te houden.

Langzame teloorgang

Zo bekeken is het dus misschien ook helemaal niet zo erg, die langzame teloorgang van dat ooit zo vertrouwde Philips. Maar ja, dat verdraaide sentiment, hè. Vergelijk het bijvoorbeeld eens met Sony, toch lang de gedoodverfde concurrent. Heeft ook zijn beste tijd gehad, zegt u? Think again. Het Japanse bedrijf kende in 1991 nog geen 20.000 werknemers, goed voor een omzet van 28 miljard dollar. Nu is het personeelsbestand gegroeid tot ruim 160.000 man, die samen zorgen voor een omzet van meer dan 86 miljard. Waar was je al die tijd, Philips?

Kansen laten liggen

Het tekent maar weer eens hoeveel kansen er in Eindhoven en omstreken zijn blijven liggen. De oorzaken kennen we inmiddels wel: van saaie marketing tot bureaucratie en overlegcultuur, en van laboratorium-innovators tot veel te veel ijzers in het vuur. Nu wordt het tijd er echt wat aan te doen. Ik wens je daarbij veel succes, Frans. Want nóg verder uitkleden, daar zit eigenlijk niemand op te wachten. Hoe succesvol sommige van jullie kinderen ook geworden mogen zijn, alleen lampen, medische apparaten en wat 'Consumer Lifestyle', dat is voor mijn Brabantse hart toch wel wat moeilijk te verkroppen. Zo blijft er in die vermaarde personeelswinkel wel erg weinig te shoppen over.

Voortslepen

Ondertussen denk ik aan Creedence Clearwater Revival, het prachtig voortslepende 'Long As I Can See The Light'. Ik hoop dat de symboliek je niet ontgaat, beste Frans. Want als er toch íets is dat Philips zou moeten kunnen, is het zorgen dat het licht blijft branden, zou je zo zeggen…

 

Lees meer Boermans blues:

• Het grote gelijk van Unilevers Paul Polman
• IJzersterk merk Bolletje in nood door NMa
• De tragische teloorgang van Monsterboard
• Alleen Rihanna smeert even geen Nivea