Bijna veertig jaar werkt Van Beurden nu bij Shell. Na zijn studie in Delft ging hij er aan de slag als chemisch ingenieur om vervolgens een typische Shell-carrière te beleven. ‘Paar jaar hier, paar jaar in het buitenland, weer een paar jaar op een andere plek in de wereld en als je succesvol bent sla je hier en daar wat stappen over. Iemand die uiteindelijk na al die jaren aan de top komt bovendrijven, is vanzelfsprekend geen grote veranderaar’, zegt Mark van Baal over de Shell-ceo.
Van Baal is de oprichter van Follow This. Hij is de man die de Shell-top sinds 2015 het leven zuur maakt. Van Baal probeert de grote olie- en gasconcerns als activistische aandeelhouder zover te krijgen dat ze sneller vergroenen. Dat doet hij samen met een groeiend aantal institutionele beleggers dat ook wil dat Shell, Exxon, BP en andere olie- en gasproducenten de klimaatdoelen van Parijs omarmen. ‘Een luis in de pels’, noemde NRC Handelsblad Van Baal eerder deze maand.
Heruitvinden
‘Persoonlijk ken ik Van Beurden niet zo goed. Ik zie hem op de aandeelhoudersvergaderingen, maar verder niet. Ik wil onze strijd ook helemaal niet persoonlijk maken’, zegt Van Baal. ‘Ik begrijp heel goed dat je je niet kunt voorstellen dat het anders kan, als je veertig jaar in de oliebusiness zit. Je bent groot geworden in het huidige businessmodel. Dan raakt het je dat andere mensen zeggen dat het anders moet. Dat geldt niet alleen voor Van Beurden. Ook voor Bernard Looney van BP of Darren Woods van Exxon Mobile.’
Zelf ziet Ben van Beurden dat – niet verrassend, misschien – heel anders. Hij zei in 2015 al, na de eerste aanvaring met Van Baal in de aandeelhoudersvergadering: ‘Een organisatie die zoveel kwaliteiten heeft, zoveel expertise, zoveel kapitaal, die is in staat om zichzelf opnieuw uit te vinden.’ Ook na de dividendverlaging vorig jaar, een unicum in de geschiedenis van Shell, was hij stellig: ‘Can Shell transform? Yes. And we will.’
Brabantse roots
Van Beurden hamert er wel steeds op dat Shell het niet alleen kan. ‘Non solus’, was bijvoorbeeld het thema van zijn eerste Elsevier-lezing. Daarin blikt hij terug op zijn Brabantse jeugd, waarin iedereen elkaar kende en kennissen en vrienden altijd voor elkaar klaar staan. ‘Non solus, niet alleen, dat leefde bij ons op straat in Roosendaal’, zei Van Beurden. ‘Het is ook de beste manier om de energietransitie voor elkaar te krijgen. We moeten het samen doen.’
Van Beurden is extreem veranderingsbereid. Voor hem bestaan er geen heilige huisjes
Van Beurden geldt als een echte familieman; hij heeft vier kinderen. ‘Zijn kracht is zijn positiviteit’, voegt een analist die hem al jaren kent daaraan toe. Hij wil niet met naam genoemd worden, maar wil het beeld van de gesloten Shell-topman graag bijsturen. ‘Ik ken weinig bestuurders die zo open en hartelijk zijn. Ben is echt extreem veranderingsbereid. Voor hem bestaan er geen heilige huisjes. Dat heeft hij wel bewezen door het dividend te verlagen, daarvoor was veel lef nodig.’
Imago
Toch is van Beurden niet alleen maar aardig. ‘Hij kan ook hard doorpakken als dat nodig is. Sinds hij topman is, heeft hij het olieconcern fors gereorganiseerd. Van de holding met een enorme portefeuille aan losse projecten wist hij één onderneming te maken. Dat was nodig ook, want de oliemarkt is door de opkomst van Saoedi-Arabië en daarna die van schalie-olie en -gas in Amerika compleet veranderd.’
Als ik met Britse beleggers praat, zeggen ze: Shell vies? Nee BP, dat is pas vies
De analist vindt de Nederlandse pers te kritisch over Van Beurden. ‘Ben heeft de hele wereld op zijn bordje liggen. Logisch dat Marjan van Loon dan naar voren wordt geschoven om hier het woord te doen. Binnen de oliesector geldt Shell als innovatief en vooruitstrevend. Als ik met Britse beleggers praat, zeggen ze: Shell vies? Hoezo? Dat is toch de wereldwijde marktleider in LNG? Dat bedrijf is groen. Nee, dan BP, dat is pas vies.’
Niet opgeven
Marjan van Loon, directeur Shell Nederland, vindt Van Beurden als leider vooral duidelijk, laat ze desgevraagd weten. ‘Ben luistert heel goed naar de inbreng van alle partijen. Vervolgens kiest hij duidelijk richting, waarbij hij uitlegt waarom grote keuzes vaak beter werken.’ Ook leerde ze van hem om de moed niet te laten zakken. Van Loon: ‘Hij zei me ooit: “Wat werkelijk de moeite waard is in het leven, vergt vaak heel hard werken. Niet opgeven!” Dat blijf ik in mijn achterhoofd houden.’
Het moet Van Beurden steken, zou je denken, dat zijn imago hier dan toch niet best is. Hij zit, als bestuurder van de grote olietanker die Shell nog altijd is, voortdurend in een spagaat. Hij heeft beloofd dat Shell zijn CO2-uitstoot gaat verlagen, maar heeft tegelijkertijd te maken met grote en kleine beleggers die zoveel mogelijk winst nastreven en rekenen op dividend. Van Beurden waarschuwt bovendien dat de wereld in 2050 nog niet helemaal zonder olie en gas kan. Ook zijn investeringen in groene energie volgens hem vaak nog minder rendabel dan die in fossiele.
Ze geven net zoveel uit aan investeringen in hernieuwbare energie als aan marketing
Toch eist een groeiend deel van de investeerders, ook onder druk van de publieke opinie, dat het concern zijn investeringen in de olie- en gasproductie sneller afbouwt. ‘Terecht’, vindt Van Baal van Follow This. ‘De oliemaatschappijen weten al sinds het einde van de jaren tachtig wat er aan de hand is. Van Beurden beloofde namens Shell te gaan veranderen. Maar ze geven nu net zoveel uit aan investeringen in hernieuwbare energie als aan marketing. Een toename van 3 procent. Het gaat allemaal veel te langzaam.’
Uitdaging aanvaard
Van Baal geeft Van Beurden wel na dat hij de eerste topman in de oliesector was die beloofde dat hij iets aan de CO2-uitstoot zou gaan doen. En dan niet alleen wat betreft de uitstoot van Shell zelf of die van zijn toeleveranciers, ook die van alle bedrijven en consumenten die Shell-producten gebruiken. ‘Hij is echt de Rubicon overgegaan in 2017 met die uitspraak. Maar het heeft alleen nog niet tot grote verschuivingen in investeringen geleid. We zijn nu vier jaar verder, dan zou je dat toch zo onderhand willen zien.’
Met de geest van Shell pakken we deze uitdaging aan
Eerder deze maand kregen de critici bij hun roep om een snellere vergroening gelijk van de rechter. Die oordeelde dat Shell zijn CO2-uitstoot in 2030 met 45 procent moet hebben verlaagd ten opzichte van het niveau van 2019. De Haagse rechtbank voegde eraan toe dat dit niet alleen voor de Nederlandse tak van het olieconcern geldt, maar voor Shell wereldwijd. Een overwinning voor Milieudefensie en een complete verrassing voor Van Beurden, gaf hij openlijk toe.
Shell vecht de uitspraak waarschijnlijk aan, maar belooft ook actie. ‘The spirit of Shell will rise to the challenge‘, schreef Van Beurden vorige week op LinkedIn. ‘We hebben hetzelfde doel, Milieudefensie, Shell, en iedereen die geeft om de toekomst van onze planeet. Voor Shell betekent het vonnis geen verandering, maar een versnelling van onze strategie.’
Twijfel
Of Van Beurden het voor elkaar krijgt, moet in de toekomst blijken. Van Baal is kritisch: ‘Ik wil als aandeelhouder niet op de stoel van de bestuurder gaan zitten, maar ik zie in de board van Shell geen mensen die echt een ander bedrijfsmodel bepleiten. Terwijl dat toch nodig is, daar moeten ze mee aan de gang om in de toekomst winstgevend te blijven. De nieuwe voorzitter (van de raad van commissaren red.) is een man die uit de kolensector komt, dat vind ik ook niet echt een lekker signaal.’
Als Shell zijn macht en lobbyvermogen inzet, kan er ongelooflijk veel gebeuren in heel korte tijd
De Shell-analist is positiever, ‘maar dan moet de overheid wel eindelijk de leiding over de energietransitie nemen. Duidelijk de lijnen uitzetten, veel meer groene projecten aanwijzen waarin een bedrijf als Shell kan investeren.’ Van Baal tenslotte: ‘Als een bedrijf als Shell zijn macht en lobbyvermogen inzet, kan er ongelooflijk veel gebeuren in heel korte tijd. We hebben in Nederland in tien jaar tijd een aardgasnet uitgerold. Zoiets zou nu weer kunnen, maar dan moet Van Beurden het wel echt willen.’
